Propolis (kit pszczeli) – właściwości i zastosowanie – na co pomaga maść propolisowa i nalewka z propolisu

Propolis – co to jest?

Co to jest propolis? To smolista substancja wytwarzana z żywic i pączków młodych pędów drzew, krzewów i innych roślin zielonych. Surowiec do wytwarzania kitu jest przenoszony przez pszczoły lotne w koszyczkach ich odnóży do ula, a następnie przeżuwany przez pszczoły stacjonarne. Umożliwia to modyfikację składu kitu o wydzieliny gruczołów ślinowych i woskowych tych owadów. Pozwala to zwiększyć potencjał farmakologiczny propolisu. Same pszczoły używają kitu do uszczelniania ramek oraz ścian ula. Budują także z niego barierę wokół otworu wejściowego. Dodatkowo owady te wykorzystują właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze oraz przeciwwirusowe do zabezpieczenia ula i utrzymania stanu homeostazy epizootycznej.

Propolis pszczeli ma postać gęstej, lepkiej żywicy o barwie pomarańczowej, czerwonej, szarej, ciemnozielonej lub czarnej w zależności od surowca, z którego powstał. Nie rozpuszcza się w wodzie. W temperaturze poniżej 15 stopni Celsjusza jest twardy i kruszy się, a powyżej 70 stopni przybiera postać półpłynną.

Propolis, czyli kit pszczeli – właściwości

Propolis właściwości swe zawdzięcza licznym bioaktywnym związkom, które można w nim znaleźć. Skład chemiczny kitu pszczelego jest złożony, a także zmienny. Zależy od rodzaju żywicy, z której powstaje, terminów zbioru oraz innych czynników środowiskowych. Propolis zawiera:

• żywice,
• woski,
• polifenole,
• polisacharydy,
• substancje lotne,
• niewielkie ilości pyłku pszczelego,
• składniki mineralne, np.: żelazo, miedź, fosfor, mangan, krzem, cynk, kobalt, magnez czy selen.

Do najbardziej przebadanych składników kitu należą polifenole. Jest to grupa czynnych związków, do której należą substancje, takie jak kwasy fenolowe czy flawonoidy. Propolis jest bogaty m. in. w kwas kumarowy, kawowy, kwercetynę, apigeninę czy kemferol. W skład żywic kitu wchodzą również związku zwane terpenoidami, takie jak: geraniol i nerol.

Dzięki blisko 300 różnym związkom chemicznym propolis wykazuje dużą aktywnością farmakologiczną. Do najważniejszych jego właściwości zalicza się działanie przeciwdrobnoustrojowe. Wrażliwe na wyciągi z propolisu są paciorkowce, gronkowce, dermatofity i grzyby drożdżoidalne. Pszczeli kit jest skuteczny także w walce z wirusami chorobotwórczymi.

Mówiąc o właściwościach propolisu podkreśla się jego działanie przecwigrzybcze. Zawarte w nim składniki przyspieszają regenerację tkanek miękkich, gojenie się ran, zasklepianie blizn. Wykazują również właściwości chemoprewencyjne, co można wykorzystywać w profilaktyce nowotworów. Ważną cechą bioaktywnych związków kitu jest działanie immunomodulujące. Stymulują układ odpornościowy, a dodatkowo działają antyoksydacyjnie neutralizując nadmiar wolnych rodników w organizmie. Działają także hepatoprotekcyjnie, co oznacza, że chronią komórki wątroby.

Propolis – zastosowanie

Propolis właściwości lecznicze zawdzięcza licznym związkom bioaktywnym, które zawiera w sowim składzie. Podstawową właściwością kitu pszczelego, jaką wykorzystuje się w praktyce jest działanie przeciwdrobnoustrojowe. Wrażliwość na wyciągi z propolisu wykazują zarówno bakterie, jak i wirusy i grzyby. Właściwości antybiotyczne kitu wynikają z zawartych w nim flawonoidów i kwasów fenolowych. Te m. in. hamują agregację komórek bakterii, obniżają ich ruchliwość oraz zaburzają przepuszczalność ich błon cytoplazmatycznych. Blokują także namnażanie się niektórych wirusów. Dlatego zastosowanie pszczelego kitu można polecić w stanach infekcyjnych oraz profilaktyce chorób bakteryjnych czy wirusowych.

Doskonale sprawdzi się również w zapobieganiu i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Wszystko to za sprawą silnych właściwości antyoksydacyjnych i działania antyagregacyjnego przeciwdziałającego zlepianiu się płytek krwi i powstawaniu skrzepów. Nalewka z propolisu wykazuje również właściwości immunostymulujące, czyli pobudzające układ odpornościowy. Można przyjmować ją profilaktycznie w okresach częstych zachorowań, np. jesienią i zimą.

Substancje zawarte w propolisie wykazują właściwości antynowotworowe i cytotoksyczne. Z tego powodu poleca się, jako składnik diety w profilaktyce tego typu chorób. Warto podkreślić właściwości przeciwutleniające zawartych w kicie pszczelim bioaktywnych związków. Pozwalają one neutralizować nadmiar wolnych rodników ograniczając nie tylko ryzyko wielu chorób, ale również zwalniając procesy starzenia się organizmu. Wyciągi przyspieszają odnowę tkanek, dlatego wykorzystuje się także propolis na rany. Można stosować je zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Sprawdzają się jako element terapii wielu schorzeń dermatologicznych, takich jak:

• przewlekłe zapalenie mieszków włosowych,
• zakażenia bakteryjne (przebiegające z ropniami),
• zapalenia gruczołów potowych,
• piodermie przewlekłe wrzodziejące.

Propolis używa się również pomocniczo w przypadku grzybic czy termicznych uszkodzeń skóry (oparzenia, odmrożenia). Miejscowo można także stosować propolis na hemoroidy i szczeliny odbytu. Skuteczny jest w leczeniu chorób jamy ustnej, gardła i krtani. Znajduje wykorzystanie również w stomatologii.

Propolis na gardło będzie doskonałym rozwiązaniem w przypadku sezonowych infekcji. Dzięki działaniu hepatoprotekcyjnemu kit pszczeli może znaleźć zastosowanie u pacjentów we wczesnych stadiach wirusowego zapalenia wątroby.

Cena różni się w zależności od postaci pszczelego kitu. Produkty zazwyczaj dostępne są w aptekach, sklepach z ekologiczną żywnością oraz pszczelarskich. Propolis opinie ma dobre wśród osób wykorzystujących naturalne sposoby leczenia.

Maść propolisowa i nalewka propolisowa

Kit pszczeli w sprzedaży można znaleźć pod wieloma postaciami. Popularny jest surowiec, czyli nieprzetworzony propolis. Można z niego przygotowywać maść propolisową, masło propolisowe, nalewkę, wyciąg czy mleko propolisowe.

Na rynku dostępne są też gotowe nalewki, maści, krople, tabletki czy czopki propolisowe. Nabyć można również miód propolisowy. Należy pamiętać, że w każdej postaci kit pszczeli wykazuje właściwości lecznicze. Można stosować go zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Przykładem może być propolis na zatoki. Podawany doustnie oraz w postaci maści będzie wspomagał leczenie infekcji i stanów zapalnych. Najczęściej kit pszczeli stosuje się w postaci nalewek. Istnieją jednak w handlu również propolisowe krople bez dodatku alkoholu, a ich dawkowanie to na czczo zwykle 2–3 razy w ciągu dnia. Zaleca się podawać je na miodzie lub cukrze. Propolis znajdziemy także w innych preparatach, takich jak czopki dopochwowe.

Propolis w ciąży i u dzieci

Mimo wielu właściwości leczniczych propolis nie jest produktem zalecanym każdemu. Brakuje jednoznacznych wytycznych dotyczących stosowania kitu pszczelego w ciąży. Warto tutaj jednak zwrócić uwagę na formę preparatów propolisowych. Kit pszczeli na spirytusowe ze względy na zawartość etanolu nie może być stosowany w ciąży. W przypadku kropel zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem celem oszacowania ryzyka, jakie niesie za sobą użycie tego preparatu. Istnieje tu, bowiem pewne niebezpieczeństwo związane z możliwą reakcją alergiczną.

Kolejną kontrowersyjną sprawą jest, jakość preparatów z propolisem. Sam proces jego wytwarzania jest żmudny i trudny. Wymaga zastosowania dobrej praktyki produkcyjnej. Dodatkowo w przypadku tak szczególnej grupy konsumentów należy zwrócić uwagę na pochodzenia surowca. Istnieje, bowiem możliwość zanieczyszczenia go m. in. przez pozostałości antybiotyków przy niezachowaniu odpowiednich okresów karencji w hodowli pszczół.

Reasumując zakazuje się stosowania preparatów z dodatkiem alkoholu w ciąży. Nie zaleca się też przyjmowania innych produktów propolisowych ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Propolis w ciąży zastosować można tylko po konsultacji z lekarzem prowadzącym. W przypadku pszczelego kitu dla dzieci również podkreśla się konieczność wyboru preparatów bezalkoholowych.