Toksyczny związek – co to znaczy? Jak uwolnić się z takiej relacji?

Czym jest toksyczny związek?

Za toksyczną uznajemy każdą rzecz, która osłabia nas i wywołuje w nas złe samopoczucie. Może to dotyczyć również relacji międzyludzkich i to nie tylko partnerskich, ale również rodzinnych, zawodowych czy przyjacielskich. Czasami my sami przejawiamy pewnego rodzaju toksyczne zachowania, czasem mogą to być koleżanki, rodzeństwo, rodzice czy współpracownicy. Najczęściej jednak o toksycznych związkach mówi się w odniesieniu do relacji partnerskich.

Z założenia związek powinien być oparty na zrozumieniu, cierpliwości, zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa. Powinien wzmacniać w nas poczucie własnej wartości i sprawiać, że chętnie planujemy wspólną przyszłość. Toksyczny związek zdecydowanie taki nie jest. Niepewność jutra, brak wsparcia, a w zamian ciągłe upokorzenia i deprecjonowanie naszych potrzeb – to pierwsze sygnały ostrzegawcze, że możemy być uwikłani w niezdrową relację z partnerem. Taki związek, zamiast być źródłem radości i pięknych wspomnień, wywołuje u nas ciągły stres i niepokój. Co ważne, u jego podłoża nie leży szczera, dojrzała miłość, lecz uzależnienie od drugiej osoby.

Przeczytaj też: Toksyczna przyjaźń – co to jest?

Dlaczego wchodzimy w toksyczne związki?

Większość z nas wchodząc w dorosłość stara się stworzyć z drugą osobą relację partnerską. By jednak była ona zdrowa, harmonijna i dawała szczęście, niezbędne jest, by obie strony osiągnęły emocjonalną dojrzałość.

Takie osoby mają problem, by poradzić sobie z niskim poczuciem własnej wartości i lękiem przed bezinteresowną miłością, dlatego podświadomie w związku dążą do wchodzenia w rolę dawcy lub biorcy. W zależności od postawy, mogą one albo czuć się potrzebnymi i docenianymi (wchodząc w rolę dawcy), albo też zaspokajać swoją potrzebę bezpieczeństwa, najczęściej kosztem drugiej strony. Często podświadomie wybierają osoby niezaradne życiowo, wierząc, że tylko dzięki nim związek jest w stanie przetrwać, a strach przed samotnością utrudnia im przerwanie tej toksycznej relacji.

Zobacz: Czym jest gaslighting, czyli psychologiczna manipulacja?

Czym przejawia się toksyczny związek?

Wbrew pozorom ilość kłótni pomiędzy partnerami wcale nie jest oznaką tego, czy związek jest udany czy też nie. Nieporozumienia mogą mieć miejsce w każdej, nawet zdrowo wyglądającej relacji, dlatego o wiele ważniejszy jest ich przebieg i przyczyna. Jeżeli nie mają one na celu zadania bólu i wpędzenia w poczucie winy, opierają się na merytorycznej dyskusji, a nie na wzajemnych atakach, wciąż możemy mówić o zdrowej relacji.

Co więcej, w toksycznych związkach partnerzy wcale nie muszą się często kłócić czy doświadczać ze strony partnera podniesionego głosu. Wbrew pozorom, takie związki mogą sprawiać wrażenie spokojnych. Jak zatem rozpoznać toksyczny związek?

Oznaki toksycznego związku:

• bagatelizowanie potrzeb emocjonalnych i problemów drugiej osoby;
• brak szacunku i obrażanie ze strony partnera;
• szantaż emocjonalny;
• stosowanie przemocy psychicznej, a nawet przemocy fizycznej;
• manipulowanie drugą stroną;
• skupianie się na swoich potrzebach, zamiast partnera;
• wykorzystywanie słabych cech partnera do budowania swojego poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości;
• częste wymówki, brak zaufania, ataki ze strony toksycznego partnera;
• chorobliwa zazdrość;
• zaniedbywane drugiej osoby;
• wpędzanie partnera w niskie poczucie własnej wartości.

Co ważne, w początkowym etapie toksycznej relacji często trudno jest wyłapać sygnały alarmowe, albowiem toksyczny partner rzadko od razu na początku znajomości zdradza swoje podejście. W większości przypadków wszystko przebiega stopniowo i zanim ofiara toksycznego partnera przejrzy na oczy, mija wiele czasu. Przez wiele lat pewne zachowania mogą być traktowane przez drugą osobę jako całkowicie normalne i nie dają powodów do niepokoju. Co więcej, nawet najmniejsze sygnały ze strony innych osób o tym, że coś jest nie tak, często są ignorowane lub bagatelizowane.

Przeczytaj również: Syndrom Piotrusia Pana – przyczyny, objawy, leczenie

Im dłużej trwa toksyczny związek, tym każda chwila szczęścia kosztuje nas coraz więcej negatywnych doznań. W większości przypadków to tzw. biorca jest odpowiedzialny za sytuację panującą w toksycznym związku, dzięki czemu może czuć się lepszy i chociaż pozornie zaspokajać swoje potrzeby emocjonalne. Wbrew pozorom jednak najsilniejsze objawy uzależnienia widoczne są u dawcy, który dla oczekiwań partnera jest w stanie posunąć się nawet do działań, które w normalnych warunkach nie miałyby miejsca. Uwikłany w toksyczną relację stopniowo rezygnuje z własnych zainteresowań czy znajomości z innymi osobami, w efekcie czego to toksyczny partner staje się najważniejszym elementem jego życia.

To też może Cię zainteresować: Zazdrość i lęk przed zdradą – jak sobie z tym poradzić?

Czy toksyczny związek można naprawić?

Każdą relację, w tym również związek toksyczny, można spróbować naprawić, pod warunkiem że naprawdę chcemy walczyć o daną relację. Warto podjąć to wyzwanie, zwłaszcza jeżeli widzimy, że objawy toksycznego związku pojawiły się nagle i mogą wynikać nie ze złych intencji drugiej osoby, a problemów partnera, o których nie chce rozmawiać lub po prostu ich nie zauważa. Często bowiem osoby trwające w toksycznym związku nie zdają sobie tak naprawdę sprawy, jaką krzywdę wyrządzają drugiej stronie.

Najlepsze rezultaty, jeśli chodzi o toksyczne związki, daje praca nad własnymi trudnościami, zarówno w formie terapii indywidualnej, jak i terapii par. Specjalista wspomoże zainteresowanych w budowaniu poczucia własnej wartości. Kluczem do osiągnięcia sukcesu jest jednak świadomość problemu i chęć zmian, szczerość i otwartość na rozmowę z partnerem. Każdy z nas jest bowiem inny i inaczej postrzega pewne sprawy. Toksyczny związek może być ponadto efektem zaburzeń psychicznych jednej ze stron, takich jak depresja czy nerwica, o których coraz więcej słyszy się w dzisiejszych czasach. Jeżeli jednak tylko jedna ze stron dostrzega problem, a druga nie jest chętna do współpracy i podjęcia działań mających na celu uratowanie związku – jedynym rozsądnym rozwiązaniem może być rozstanie.

Zobacz też: Rozwód – jak przeżyć rozstanie?

Jak uwolnić się z toksycznego związku?

Toksyczne związki ogólnie są relacjami trudnymi, jednak największym wyzwaniem często jest ich skuteczne zakończenie. Podcinanie skrzydeł, wpędzanie w poczucie winy, przemoc psychiczna, która z czasem może przeradzać się w przemoc fizyczną, sprawiają, że niewiele osób ma wystarczająco sił na stanowcze działanie. Co więcej, w trudnych chwilach toksyczni partnerzy mają wyjątkową zdolność do manipulacji i wiedzą, jaki czuły punkt poruszyć, by osiągnąć zamierzony cel. Obiecują poprawę i przez pewien czas doskonale potrafią stosować w stosunku do swojego partnera tzw. zasłonę dymną, hamując niektóre ze swoich działań.

Często przed zakończeniem toksycznego związku, hamuje nas nie tylko obawa przed samotnością, ale również kwestie materialne, takie jak chociażby koszt utrzymania dzieci czy wspólne mieszkanie.

Sprawdź również: Czym jest nadwrażliwość układu współczulnego?

By zakończyć toksyczną relację, trzeba dużo stanowczości i samozaparcia, z pewnością przyda się również wsparcie ze strony bliskich osób, w większości przypadków bowiem toksyczny partner będzie próbował wymusić poczucie winy i powrót do wcześniejszego stanu. Nie warto wdawać się z drugą stroną w dyskusję i pozwolić prowokować atakami toksycznego partnera. Konieczne należy skupić się na sobie i spróbować odzyskać radość życia, bez względu na niezadowolenie przejawiane przez drugą osobę. Warto również odpowiednio się zdystansować i spojrzeć na swój dotychczasowy związek z innej perspektywy.

Decyzja o zakończeniu toksycznego związku może pozwoli na odzyskanie spokoju psychicznego, możliwość realizowania własnych marzeń, pasji czy swobodnych spotkań z przyjaciółmi.