Padaczka alkoholowa – objawy, po jakim czasie występuje, czy jest śmiertelna, co podać po ataku

Czym jest padaczka alkoholowa?

Padaczką alkoholową nazywamy napady drgawkowe będące powikłaniem zespołu abstynencyjnego, który rozwija się w wyniku nagłego odstawienia alkoholu u osób uzależnionych. Chociaż napad drgawkowy w przebiegu padaczki alkoholowej może wyglądać podobnie jak klasyczny napad padaczki, nie należy mylić ze sobą tych dwóch stanów, gdyż prowadzą do nich zupełnie odrębne mechanizmy.

Padaczka a padaczka alkoholowa – jakie są różnice?

Padaczka jest przewlekłą chorobą mózgu. Aby ją rozpoznać, u pacjenta muszą wystąpić co najmniej dwa napady padaczkowe. Taki klasyczny napad padaczkowy jest spowodowany przejściowym zaburzeniem czynności bioelektrycznej mózgu. Jego objawy zależą od obszaru mózgu, w którym pojawiły się owe nieprawidłowości. Typowo kojarzony jest on z napadem toniczno-klonicznym, przebiegającym z drgawkami całego ciała. Jednak napad padaczkowy może wyglądać również inaczej – może manifestować się m.in. drganiem kończyny czy wręcz tylko chwilową tzw. „nieobecnością” pacjenta, podczas której występuje brak jego kontaktu z otoczeniem.

Natomiast gdy mówimy o padaczce alkoholowej, nie mamy na myśli opisanej powyżej choroby neurologicznej, tylko sam napad drgawkowy, którego główną przyczyną jest reakcja organizmu osoby uzależnionej na nagłe odstawienie alkoholu. Taki napad drgawek wyzwalany jest w pniu mózgu, lecz dzieje się to w inny sposób, niż w przebiegu typowego napadu padaczkowego.

Tutaj główną przyczyną jest rozregulowanie układów neurotransmiterów w mózgu. Wynika to z faktu, że alkohol przyjmowany przewlekle wykazuje efekt hamujący na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). W związku z tym uruchamiane są mechanizmy kompensacyjne, które sprawiają, że OUN utrzymuje zrównoważoną pracę, pomimo obecności substancji hamującej. Jednak co stanie się w przypadku, gdy nagle zabraknie alkoholu w ustroju? Przyzwyczajony do funkcjonowania w jego obecności OUN nie zdąży się tak szybko dostosować do nowej sytuacji. Nagle zaczyna więc dominować układ pobudzający (glutaminergiczny), którego aktywność jest kompensacyjnie zwiększona. I właśnie ten mechanizm doprowadza do wystąpienia napadu padaczki alkoholowej, ale też i innych objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego.

Czym jest zespół abstynencyjny?

Alkoholowy zespół abstynencyjny, nazywany również zespołem odstawiennym, to zespół objawów somatycznych i psychicznych – występujący u osób uzależnionych – po odstawieniu alkoholu lub po znacznym ograniczeniu jego dawki. Jego objawy pojawiają się już nawet 6-8 godzin po ostatnim spożyciu alkoholu i szczyt osiągają po 24-72 godzinach.

Objawy najczęściej związane z odstawieniem alkoholu w niepowikłanym zespole abstynencyjnym to:

• przyspieszenie akcji serca,
• skoki ciśnienia krwi,
• drżenie języka, powiek lub dłoni,
• nudności i wymioty,
• bóle głowy,
• zaburzenia snu,
• nadmierna potliwość,
• pobudzenie psychoruchowe,
• niepokój.

Kiedy występuje padaczka alkoholowa?

Atak padaczki alkoholowej jest wyrazem powikłanego zespołu abstynencyjnego, który pojawia się u około 10% pacjentów. Napad drgawek najczęściej obserwuje się w ciągu 48 godzin od zaprzestania picia napojów wysokoprocentowych. Ryzyko wystąpienia padaczki alkoholowej jest tym większe, im więcej epizodów zespołu odstawiennego przeszedł w życiu pacjent.

Jakie są objawy padaczki alkoholowej?

Napady padaczkowe w okresie zespołu abstynencyjnego należą do rodzaju pierwotnie uogólnionych o charakterze toniczno-kloniczym. Oznacza to, że podczas napadu padaczki alkoholowej następuje utrata przytomności, której towarzyszą skurcze mięśni całego ciała. Napad padaczki alkoholowej może przebiegać również z zaburzeniem funkcji zwieraczy, co skutkuje mimowolnym oddaniem stolca i moczu. Może dojść również do przygryzienia języka. Taki atak zazwyczaj trwa od 1 do 3 minut – po tym czasie powinno dojść do odzyskania przytomności. W padaczce alkoholowej zazwyczaj występuje pojedynczy napad.

Jak postępować w przypadku napadu padaczki alkoholowej?

Choć napad padaczkowy może dla osoby postronnej wyglądać przerażająco, należy przede wszystkim zachować spokój i pamiętać, że powinien on minąć po 2-3 minutach. Wbrew potocznie powtarzanym przekonaniom, nie należy wkładać choremu niczego między zęby, krępować ruchów chorego podczas napadu czy cucić go wodą.

W rzeczywistości jedyne, co w trakcie ataku padaczki alkoholowej można zrobić, to zadbać o bezpieczeństwo chorego.

Zawsze w takim przypadku należy również wezwać pogotowie ratunkowe. Warto również liczyć czas od początku napadu.

Co podać po ataku padaczki alkoholowej?

Nie należy samodzielnie podawać żadnych preparatów choremu podczas trwania ataku drgawkowego ani po jego ustąpieniu.

Na czym polega leczenie padaczki alkoholowej?

Sposoby leczenia padaczki alkoholowej nie różnią się wiele od leczenia samego alkoholowego zespołu abstynencyjnego w przypadku osób uzależnionych. Złotym standardem w obu przypadkach są benzodiazepiny. Zmniejszają one ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych w okresie zespołu odstawiennego. Natomiast w przypadku przeciwwskazań do stosowania tej grupy leków, dobrym rozwiązaniem będzie włączenie karbamazepiny.

U pacjenta z padaczką alkoholową należy zawsze przeprowadzić również podstawową diagnostykę różnicową oraz wykonać badanie TK głowy.

Jak zapobiegać wystąpieniu padaczki alkoholowej?

Trzeba podkreślić, że leczenie padaczki alkoholowej nie istnieje bez leczenia samej choroby alkoholowej. Głównym sposobem, aby zapobiec wystąpieniu napadów drgawkowych w przebiegu zespołu abstynencyjnego w przyszłości, jest detoksykacja i włączenie leczenia odwykowego.

Czy padaczka alkoholowa jest uleczalna?

Padaczka alkoholowa jest ściśle związana z zespołem abstynencyjnym występującym u osób uzależnionych od alkoholu. W związku z tym detoksykacja, terapia zespołu odstawiennego oraz leczenie choroby alkoholowej zazwyczaj wystarczają, by napady drgawkowe się nie powtórzyły. Należy jednak zauważyć, że padaczka alkoholowa może powrócić, jeśli chory ponownie zacznie nadużywać alkoholu.

Czy padaczka alkoholowa jest śmiertelna?

Sam napad padaczki alkoholowej, który mija po 2-3 minutach, zwykle nie jest niebezpieczny. Jednak u niektórych pacjentów sytuacja jest poważniejsza i występuje stan padaczkowy. Polega on na tym, że po jednym napadzie chory nie odzyskuje przytomności i po kilku minutach występują kolejne napady drgawkowe lub ma miejsce przedłużający się napad. Jest to stan zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

U 1/3 pacjentów po wystąpieniu padaczki alkoholowej rozwija się majaczenie alkoholowe, które również jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Dlatego też każda osoba z padaczką alkoholową powinna być hospitalizowana oraz ściśle monitorowana.

Padaczka alkoholowa – skutki

Podczas napadu drgawkowego może dochodzić do urazów. W trakcie napadu pacjent może upaść i uderzyć się w głowę, czego skutkiem bywają poważne konsekwencje, takie jak: złamanie kości czaszki czy powstanie wewnątrzczaszkowego krwiaka pourazowego. Pacjent może także doznać urazu i złamania kości kończyn oraz uszkodzenia innych okolic ciała.

Nieleczona padaczka alkoholowa może powodować śmierć. Szacuje się, że śmiertelność stanowi około 1 proc. wszystkich przypadków. Można umrzeć na skutek ciężkich powikłań i ogólnej niewydolności organizmu spowodowanej także ogólnym wyniszczenia u alkoholików. Dojść może do niej w mechanizmie niedotlenienia, niewydolności układu krążenia. Stan pacjenta pogarszać mogą: nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, kwasica alkoholowa. Oprócz tego mogą pojawić się: wymioty, biegunka, nasilić się objawy chorób układu pokarmowego, np. wrzody żołądka, niewydolność wątroby.

współpraca: lek. Paweł Okulus