Jama brzuszna jest częścią ciała, która łączy w sobie wiele funkcji. W okolicach brzucha znajduje się część układu trawiennego, wewnątrzwydzielniczego, wydalniczego oraz kobiece narządy rozrodcze. Organy te spełniają wiele istotnych ról w organizmie, a zaburzenia ich funkcjonowania powodują uczucie pełności w jamie brzusznej oraz objawy ze strony przewodu pokarmowego. Istnieje kilka głównych przyczyn takich dolegliwości.
Uczucie pełności w jamie brzusznej
Spis treści
Dysfunkcje układu trawiennego
Prawidłowe trawienie pokarmów jest zależne od pracy wielu narządów. Poza kolejnymi odcinkami przewodu pokarmowego swoją funkcję pełnią w tym również wątroba, trzustka i drogi żółciowe, które wydzielając do światła dwunastnicy soki trawienne, uczestniczą w trawieniu tłuszczy. Mało osób wie, że enzymy zawarte w tych wydzielinach są uwalniane do przewodu pokarmowego już w momencie, gdy przeżuwamy kęs w ustach. W ten sposób organizm przygotowuje się do trawienia.
Zaburzenia na różnym poziomie przewodu pokarmowego mogą dawać wiele dolegliwości, np. ciągłe uczucie pełności w jamie brzusznej. Do takich objawów prowadzi zarówno zbyt mała ilość soku żołądkowego, jak również nieprawidłowe wydzielanie enzymów przez gruczoły trawienne (wątrobę, trzustkę), czy też przez zaburzoną motorykę jelita cienkiego i grubego.
Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?
Dyspepsja, czyli niestrawność
Jest to powszechna i złożona grupa chorób i objawów, które nie mają zwykle jednej określonej przyczyny. Objawy dyspepsji to głównie:
- wczesne uczucie sytości,
- uczucie pełności w nadbrzuszu lub śródbrzuszu,
- nudności,
- wzdęcia,
- zwykle prawidłowy rytm wypróżnień.
Do przyczyn rozwoju dyspepsji zalicza się zaburzenia wydzielania soków trawiennych, opóźnienie opróżniania żołądka oraz nieprawidłowe reakcje układu nerwowego na konkretne pokarmy (zimne, gorące, mocno przyprawione).
Zobacz również: Gdzie boli trzustka?
Zespół jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrom; IBS) dotyka dość dużą część populacji (10–20%), częściej kobiety niż mężczyzn. Objawami są głównie przewlekłe bóle brzucha oraz towarzyszące im zaburzenia rytmu wypróżnień pod postacią biegunki lub zaparć, a także uczucie pełności w jamie brzusznej i wzdęcia. Cechy bólu brzucha w IBS to:
- nasilanie się po posiłku,
- występowanie w ciągu dnia.
Wypróżnienie z reguły łagodzi objawy. Wyróżnia się trzy rodzaje zespołu jelita drażliwego, które różnią się zaburzeniem motoryki jelita – postać biegunkową, zaparciową i mieszaną. Diagnostyka IBS opiera się na wykluczeniu innych chorób przewodu pokarmowego.
To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny
Celiakia (glutenozależna choroba trzewna)
Przyczyną celiakii jest nietolerancja glutenu, czyli białka zawartego w zbożach – pszenicy, jęczmieniu i życie. Spożywanie tego białka powoduje w organizmie odpowiedź immunologiczną niszczącą kosmki jelitowe, a uszkodzenie tych struktur znacznie obniża możliwość wchłaniania pokarmów. Objawami ze strony układu pokarmowego mogą być:
- uciążliwe bóle brzucha,
- wczesna sytość po posiłku,
- uczucie pełności w podbrzuszu lub nadbrzuszu,
- nudności,
- wymioty.
Jest też wiele innych symptomów, które mogą sugerować celiakię – niewyjaśniona niedokrwistość, chudnięcie z nieznanej przyczyny, przewlekłe migreny i inne.
Nowotwory jamy brzusznej
Przyczyną błahego uczucia pełności w jamie brzusznej mogą być także poważne choroby, takie jak nowotwory narządów jamy brzusznej. Guzy powiększające swoje wymiary i uciskające sąsiednie struktury upośledzają pasaż jelitowy oraz prawidłowe trawienie i wywołują opisany objaw. Ponadto, w zależności od lokalizacji nowotworu, mogą występować dodatkowe symptomy, takie jak:
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet – nowotwory czynne hormonalnie, przede wszystkim jajnika, macicy, nadnerczy;
- przewlekłe zaparcia, biegunki i wzdęcia – guzy jelit, trzustki, dróg żółciowych;
- zmiana zabarwienia stolca (stolec czarny lub krwisty) – nowotwory jelita cienkiego lub grubego;
- nudności, wymioty – nowotwory żołądka, dwunastnicy.
Osoby, które od dłuższego czasu mają wyżej wymienione objawy, nieustępujące po leczeniu doraźnym, powinny koniecznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu celem diagnostyki.
Diagnostyka pełności w jamie brzusznej
Choroby czynnościowe jamy brzusznej, takie jak dyspepsja, celiakia i zespół jelita drażliwego wymagają zwykle diagnostyki endoskopowej, zarówno górnego, jak i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. W tym celu wykonuje się u chorych gastroskopię lub kolonoskopię, której celem jest obejrzenie przez przeprowadzającego badanie lekarza stanu śluzówki żołądka, dwunastnicy oraz jelita grubego. W trakcie takiego badania można również wykluczyć zakażenie Helicobacter pylori (poprzez wykonanie testu ureazowego), które powoduje podobne objawy jak niestrawność.
Rozpoznanie celiakii wymaga również badania krwi na obecność przeciwciał przeciwendomyzjalnych (AEA) oraz przeciw transglutaminazie tkankowej (TGA). Pozytywny wynik takich markerów serologicznych świadczy o wytwarzaniu przeciwciał przeciw kosmkom jelitowym i ich niszczeniu. Uzupełnieniem diagnostyki glutenozależnej enteropatii jest biopsja jelita cienkiego, która pozwala jednoznacznie ocenić stan śluzówki jelita.
Badania w kierunku nowotworów powodujących uczucie pełności w jamie brzusznej to najczęściej diagnostyka obrazowa obejmująca wykonanie USG jamy brzusznej lub, w niektórych przypadkach, tomografii komputerowej. Niektóre choroby nowotworowe, mające początek w świetle jelita grubego lub w żołądku, można rozpoznać także w trakcie endoskopii i potwierdzić za pomocą badania histopatologicznego materiału pobranego z niepokojących zmian.
Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie
Część nowotworów narządu rodnego kobiety, głównie jajnika, który daje objawy uczucia pełności w podbrzuszu, może zostać wykryta przy okazji wizyty kontrolnej u ginekologa oraz w trakcie badania USG przezpochwowego. Stąd tak ważne jest, aby kobiety nie zapominały o okresowych wizytach u swojego ginekologa. Rozpoznanie dyspepsji lub zespołu jelita drażliwego, w zależności od tego, czy występują zaburzenia motoryki jelit, stawiane jest na ogół po wykluczeniu wyżej wymienionych chorób.
Uczucia pełności w jamie brzusznej – leczenie i postępowanie
Najczęstszą przyczyną przykrego uczucia pełności w jamie brzusznej i sytości jest zwykle niestrawność. Do objawów dyspepsji doprowadzają zarówno błędy dietetyczne (zbyt duża ilość spożywanych pokarmów, mieszanie nieodpowiednich pokarmów, zbyt długie odstępy między posiłkami), jak również nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.
W związku z popularnością objawu na rynku dostępnych jest wiele substancji i ziół łagodzących oraz zapobiegających uczuciu pełności w jamie brzusznej. Najlepiej jest w tym przypadku sięgać po leki pochodzenia roślinnego, które działają delikatnie, regulując funkcjonowanie gruczołów trawiennych oraz motorykę żołądka i jelit. Zioła, które regulują pracę układu pokarmowego, to głównie:
- karczoch – wspiera działanie wątroby, głównie detoksykację oraz wspomaga wytwarzanie enzymów trawiennych;
- ostryż (kurkuma) – poprawia funkcję trawienną układu pokarmowego, głównie produkcję żółci, obniża poziom cholesterolu;
- dymnica pospolita – działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, łagodzi bóle kolkowe pochodzące z jelit oraz z dróg żółciowych, delikatnie reguluje ruchy jelit, przez co umożliwia regularne wypróżnianie;
- aloes – zawarta w nim aloina działa regulująco na pasaż przewodu pokarmowego i umożliwia regularne wypróżnianie;
- koper włoski – jego działanie wspomagające pracę jelit jest już stosowane w najmłodszych latach we wszelkich herbatkach dla niemowląt;
- liść senesu – glikozydy zawarte w tej roślinie wspomagają oczyszczanie jelita grubego.
Wszelkie te substancje działające regulująco na układ trawienny można stosować w postaci naparów oraz suplementów diety. Warto jednak pamiętać, że utrzymywanie się uczucia pełności w jamie brzusznej wymaga kontroli lekarskiej, gdyż może być wywoływane przez ciężkie choroby.
Przy rozpoznaniu innym niż dyspepsja oraz jeśli leczenie łagodnymi środkami roślinnymi jest niewystarczające, lekarz może zalecić:
- zmianę stylu życia – picie alkoholu oraz palenie papierosów nie jest obojętne dla organizmu, a wszelkie błędy dietetyczne (spożywanie dużej ilości przetworzonej żywności, tzw. fast foodów oraz częste odstępy między posiłkami) i mała aktywności fizyczna, zwiększają uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej;
- psychoterapię – zaburzenia motoryki jelit w zespole jelita drażliwego często współistnieją z neurastenicznym charakterem pacjenta, dlatego wsparcie psychiczne oraz nauka radzenia sobie ze stresem z reguły przynosi ulgę;
- farmakoterapię – istnieje wiele leków dostępnych na receptę, łagodzących dolegliwości dyspeptyczne, np. leki przeciwbólowe działające rozkurczowo (drotaweryna), prokinetyczne regulujące ruchy jelit (cisapryd), ochronne na śluzówkę żołądka oraz zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku (H2-blokery oraz inhibitory pompy protonowej – IPP); jeśli przyczyną dolegliwości jest zakażenie H. pylori, konieczna jest eradykacja, polegająca na zastosowaniu określonej grupy leków przez co najmniej 2 tygodnie;
- dietę bezglutenową – w razie rozpoznania celiakii, która może pojawić się nawet w wieku dorosłym, niezbędna jest odpowiednia dieta bez glutenu, prowadzona do końca życia, nawet po ustąpieniu objawów.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
Opublikowano: 23.09.2014;
aktualizacja: 21.07.2015
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marta Sarnecka
Lekarz
lekarz w trakcie specjalizacji z pediatrii, absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, autorka publikacji w czasopismach medycznych tj. „Przegląd Lekarski”, „Aktualności Neurologiczne”. Szczególne zainteresowania: kardiologia, kardiologia inwazyjna.
532
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 07.01.2023