Skurcze żołądka – jakie są przyczyny i jak sobie radzić?

Skurcze w żołądku – kiedy się pojawiają?

Żołądek jest mięśniowym workiem, którego główną funkcją jest przechowywanie pokarmu i wstępne procesy trawienia. Znajduje się on w górnej części jamy brzusznej, pomiędzy przełykiem a dwunastnicą.

Skurcze żołądka występują przez cały czas, są potrzebne do przesuwania pokarmu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego (jest to nazywane perystaltyką). W prawidłowych warunkach nie odczuwamy perystaltyki – staje się ona odczuwalna (a niekiedy nawet bolesna) w stanach chorobowych – zapaleniach czy nowotworach. Powodują one podrażnienie włókien nerwowych czuciowych zlokalizowanych w całym przewodzie pokarmowym.

Pojawiające się bolesne skurcze w żołądku mogą być następstwem stresu. Bywa, że dolegliwości zlokalizowane w obrębie jamy brzusznej i nadbrzusza związane są u kobiet ze zbliżającą się miesiączką. Wszelkie dolegliwości bólowe w tej lokalizacji są bardzo trudne do diagnostyki, wymagają wykonania dodatkowych badań.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Przyczyny skurczów żołądka – choroby przewodu pokarmowego

Bolesne skurcze żołądka mogą pojawić się w przebiegu różnorodnych stanów. Mają one postać zazwyczaj nieprzyjemnego odczucia zlokalizowanego w tak zwanym dołku (poniżej mostka) oraz charakter pieczenia, gniecenia czy kłucia. Skurcze żołądka zwykle mają charakter ostry, zdarzają się jednak przewlekłe bóle żołądka. Ich przyczyną mogą być różne dolegliwości.

• Zapalenie błony śluzowej żołądkai zapalenie dwunastnicy – wywołane infekcją Helicobacter pylori , nadużywaniem leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub zapalenie chemiczne (zwykle wywoływane zarzucaniem żółci) lub autoimmunologiczne. Zapalenie żołądka może także przebiegać bezobjawowo, jednak często towarzyszą mu skurcze żołądka, nudności i wymioty.
• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – bardzo częste schorzenie, w którym w wyniku nadmiaru kwasu żołądkowego dochodzi do powstawania nadżerek błony śluzowej żołądka i/lub dwunastnicy. Objawami mogą być bóle i skurcze żołądka, zwłaszcza na czczo, ale także groźne powikłania – perforacja przewodu pokarmowego oraz krwawienie do światła przewodu pokarmowego. Oba powyższe stany stanowią zagrożenie życia.
• Choroba refluksowa przełyku – to kolejne częste w populacji schorzenie, w którym dochodzi do cofania się kwasu żołądkowego z żołądka do przełyku. Objawy są stosunkowo charakterystyczne – mamy do czynienia ze zgagą oraz pieczeniem i paleniem w nadbrzuszu oraz w klatce piersiowej, za mostkiem.
• Niedrożność przewodu pokarmowego – kiedy dochodzi do zatkania światła przewodu pokarmowego przez guz lub inną przeszkodę (na przykład kamienie kałowe), bliższa część jelit nasila swoją perystaltykę, aby pokonać przeszkodę – można wtedy odczuwać nasilone skurcze żołądka, a nawet wymioty.
• Choroby trzustki – przewlekłe lub ostre zapalenie trzustki, guzy trzustki.
• Rak żołądka – jest to nowotwór, który daje objawy bardzo późno. Rak żołądka we wczesnym etapie może jednak powodować objawy niestrawności lub dyspepsji, a jeśli jest zlokalizowany w końcowym odcinku przełyku – także objawy niedrożności przewodu pokarmowego.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Inne przyczyny skurczów w żołądku

Częstą przyczyną dolegliwości bólowych żołądka odczuwanych jako uczucie pełności i skurcze jest niestrawność. Bóle żołądka są częstą dolegliwością po zjedzeniu ciężkostrawnych pokarmów – zazwyczaj grzybów, potraw smażonych lub tłustych.

Warto wskazać, że wymioty, które są efektem różnych chorób czy stosowanych leków, są w istocie silnymi skurczami żołądka i przepony, w efekcie których dochodzi do wyrzucania treści żołądkowej przez jamę ustną na zewnątrz.

Skurcze żołądka mogą także powodować inne czynniki, niezwiązane z przewodem pokarmowym (m.in. ze względu na wspólne unerwienie). Dolegliwości pojawiają się:

• podczas miesiączki,
• podczas zapalenia narządów rodnych,
• w ciąży,
• w silnym stresie – sytuacje stresowe często wywołują uczucie ucisku w dołku podsercowym oraz skurcze żołądka, mogą także wybudzać w nocy,
• w czynnościowych bólach brzucha, które powstają bez uchwytnej przyczyny organicznej,
• w ostrym zawale mięśnia sercowego – u osób starszych, z cukrzycą ostry zawał ściany dolnej serca może przebiegać bez bólu w klatce piersiowej, a właśnie jako bóle i skurcze żołądka; jest to kolejny stan zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Jak postępować w przypadku bolesnych skurczów żołądka?

Postępowanie w skurczach żołądka zależy od przyczyny je wywołującej. Jeśli mamy do czynienia z niestrawnością, należy uważać na to, co jemy. Przy szczególnej wrażliwości na niektóre pokarmy należy je zastąpić czymś innym.

Jeśli chodzi o inne przyczyny skurczów żołądka, większość z nich wymaga konsultacji lekarskiej w celu wykluczenia stanów wymagających interwencji. Należy pilnie obserwować występowanie tak zwanych objawów alarmowych, które powinny skłonić do natychmiastowego kontaktu z pogotowiem ratunkowym. Należą do nich:

• ostry ból żołądka z zatrzymaniem stolca oraz wymiotami (może to świadczyć o niedrożności przewodu pokarmowego);
• ostre krwawienie z przewodu pokarmowego, wymioty fusowatą treścią;
• przewlekle występująca krew w stolcu (może świadczyć o obecności raka jelita);
• nocny ból brzucha, budzący chorego ze snu;
• wyczuwalny guz w brzuchu.

W przypadku choroby refluksowej oraz zapalenia żołądka dobry efekt przynoszą tak zwane inhibitory pompy protonowej – leki hamujące wydzielanie soku żołądkowego, które włącza wyłącznie lekarz. W niektórych przypadkach pomocne okazują się leki rozkurczające mięśnie narządów trawiennych (na przykład papaweryna).