Gastropatia – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie

Gastropatia – przyczyny choroby żołądka

Gastropatia to choroba żołądka, w przebiegu której dochodzi do uszkodzenia jego błony śluzowej. Istnieje wiele różnych przyczyn gastropatii – nadużywanie alkoholu, leków, szkodliwe działanie żółci, leków, a nawet patologie sąsiednich narządów, takich jak dwunastnica czy wątroba. Schorzenie często utożsamiane jest z zapaleniem żołądka wywołanym przez infekcje bakteriami, wirusami czy chorobami autoimmunologicznymi (czyli takimi, w których komórki odpornościowe atakują nasze własne tkanki i narządy).

Co najczęściej wywołuje gastropatię?

• Leki przeciwbólowe – tzw. NLPZ, czyli niesterydowe leki przeciwzapalne (np. diklofenak, ketoprofen, naproksen, ibuprofen) – stosowane są powszechnie, część z nich, jak ibuprofen, dostępna jest bez recepty.
• Kwas acetylosalicowy – należy do NLPZ, dostępny bez recepty i zażywany przez wiele starszych osób jako profilaktyka zakrzepów, skutkujących m.in. zawałem serca.
• Alkohol – w wysokich stężeniach.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Co jeszcze wywołuje uszkodzenie błony śluzowej żołądka?

Niedotlenienie błony śluzowej żołądka to kolejna przyczyna gastropatii. Dochodzi do niego w ciężkich urazach, oparzeniach oraz w sytuacji utraty dużej ilości krwi.

Na rozwój gastropatii może wpłynąć także terapia nowotworów – chemio- oraz radioterapia. Schorzenie może stanowić również odpowiedź na zarzucanie żółci z dwunastnicy do żołądka. Substancja ta jest silnie toksyczna, dlatego podrażnia śluzówkę żołądka.

Przyczyną schorzenia bywa ponadto przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka – w przebiegu infekcji bakterią Helicobacter pylori, a także marskość wątroby – w tym przypadku występują zmiany w krążeniu krwi w narządach w jamie brzusznej, dochodzi do zastoju krwi w żołądku i uszkodzenia jego błony śluzowej.

Problemy z żołądkiem na podłożu gastropatii mogą rozwinąć się także na skutek nadwrażliwości pokarmowych.

Dyspepsja, wymioty z krwią, ciemny stolec – objawy gastropatii

Niejednokrotnie gastropatia może w ogóle nie powodować żadnych dolegliwości, a pacjenci są nieświadomi tej choroby. Mogą też występować objawy tak zwanej dyspepsji, do których zaliczamy:

• ból brzucha lub pieczenie w brzuchu, zlokalizowane w jego górnej części,
• szybkie uczucie sytości w czasie posiłku, nieadekwatne do ilości zjedzonego pokarmu,
• odbijania.

Zdarza się, że jedynym objawem jest krwawienie z górnej części przewodu pokarmowego – wymiotowanie świeżą krwią i ciemne zabarwienie stolca – tak może się zdarzyć w ostrej gastropatii krwotocznej.

Aby rozpoznać gastropatię, lekarz przeprowadza badanie gastroskopii.

Gastropatia rumieniowa i gastropatia nadżerkowa

Gastropatia może mieć różny obraz zależenie od czynnika, który ją wywołuje.

Gastropatia rumieniowa polega na nadmiernym przekrwieniu błony śluzowej żołądka (widocznym w gastroskopii), sugeruje niewielkiego stopnia zapalenie błony śluzowej żołądka. Gastropatię rumieniową powoduje podrażnienie żołądka przez alkohol, leki, różne toksyny. Może też towarzyszyć zakażeniu Helicobacter pylori. Podobną postać przyjmuje gastropatia rumieniowo-wysiękowa. Ta ostatnia zwykle występuje w odźwierniku żołądka (odźwiernik to ostatni fragment żołądka, za nim jest już pierwszy odcinek jelita cienkiego, czyli dwunastnica), towarzyszy jej wzmożone wydzielanie śluzu. Postać ta również świadczy o podrażnieniu śluzówki żołądka, często w wyniku nadwrażliwości na określone pokarmy.

Ostra gastropatia krwotoczna (określana też jako gastropatia nadżerkowa) to postać gastropatii, której głównym objawem jest krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego – wymiotowanie krwią (świeżą), oddawanie ciemnego, nawet czarnego stolca. Jest najczęściej spowodowana przez nadużywanie leków przeciwbólowych (NLPZ) i alkoholu. Wrzody żołądka powstające w wyniku stresu dla organizmu, jakim jest np. ciężkie oparzenie czy uogólnione zakażenie, także należą do gastropatii krwotocznych.

Gastropatia wrotna, grudkowa, żółciowa

Kolejnym rodzajem schorzenia jest gastropatia grudkowa. Wywołuje ją przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka wynikające z infekcji. H. pylori. Z kolei gastropatia wrotna to forma choroby występująca głównie w marskości wątroby, gdzie dochodzi do tak zwanego nadciśnienia wrotnego (zbyt wysokiego ciśnienia w żyle wrotnej, która pośrednio prowadzi krew z różnych organów do wątroby) i zastoju krwi w żołądku. Może prowadzić do powstania żylaków w żołądku i groźnego dla życia krwotoku. Podobna do gastropatii wrotnej jest patologia naczyniowa, którą nazywamy żołądkiem arbuzowatym – często powstaje w wyniku nadciśnienia wrotnego, w śluzówce żołądka powstają zmiany naczyniowe które swoim wyglądem przypominają skórę arbuza.

Gastropatia żółciowa to uszkodzenie błony śluzowej żołądka spowodowane przez żółć. Fizjologicznie żółć wydzielana jest do dwunastnicy (pierwszego odcinka jelita), gdzie zapoczątkowuje proces trawienia tłuszczów, rozbijając je na małe kropelki (ten proces to emulgacja). Gdy żółć zarzucana jest wstecznie do żołądka, mamy do czynienia z sytuacją nieprawidłową – może ona występować w wypadku refluksu dwunastniczo-żołądkowego, a także po wycięciu pęcherzyka żółciowego czy po innych zabiegach operacyjnych w tej okolicy jamy brzusznej.

Jak leczyć gastropatię?

Gastropatia na ogół ustępuje, gdy wyeliminuje się czynnik drażniący żołądek. Zaleca się chorym całkowite zaprzestanie spożywania alkoholu i palenia tytoniu. Palenie papierosów powoduje skurcz naczyń, które odżywiają błonę śluzową żołądka, a przez to prowadzi do jej niedokrwienia.

U chorych, u których koniecznie jest regularne przyjmowanie dużych dawek leków przeciwbólowych, np. z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów, a którzy mają również inne czynniki ryzyka choroby wrzodowej żołądka (wiek > 60 lat, zakażenie Helicobacter pylori, stosowanie leków hamujących krzepliwość krwi) zaleca się stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu w żołądku. Są to środki przepisywane przez lekarza, dostępne na receptę.

U osób zakażonych bakterią Helicobacter pylori powinno się przeprowadzić antybiotykoterapię celem jej eliminacji.

W wypadku nadwrażliwości pokarmowych powinno się zidentyfikować i wyeliminować szkodliwy pokarm.

Osoby z gastropatią powinny być pod opieką lekarza gastroenterologa.