Astma wysiłkowa – objawy i leczenie ataków astmy powysiłkowej

Astma wysiłkowa – typ astmy oskrzelowej

Astma oskrzelowa (dychawica oskrzelowa) to przewlekła choroba układu oddechowego, którego cechą charakterystyczną jest nadreaktywność oskrzeli, czyli tendencja do epizodów odwracalnego skurczu oskrzeli (tzw. bronchospazmu) objawiającego się: dusznością, świszczącym oddechem i napadowym kaszlem. Wyróżniamy m.in. astmę wczesnodziecięcą, z której duży odsetek chorych wyrasta wraz z wiekiem.

Astma wysiłkowa to typ astmy oskrzelowej, w którym objawy (duszność, świszczący oddech, męczący kaszel) pojawiają się w trakcie lub po wysiłku fizycznym. Astma powysiłkowa najczęściej jest stwierdzana u dzieci i młodzieży (duża część z chorych z niej wyrasta), chociaż występować może też u dorosłych.

Przeczytaj również: Co może oznaczać uczucie ciężkości w klatce piersiowej?

Jak wygląda atak astmy wysiłkowej?

Jak wspomniano wyżej, astma wysiłkowa to taki typ astmy, w którym bronchospazm (nagły skurcz oskrzeli) pojawia się w trakcie lub po wysiłku. Najczęściej objawy pojawiają się w trakcie bardzo intensywnego lub długotrwałego wysiłku, wystąpieniu dolegliwości sprzyja wysiłek fizyczny na dworze, zwłaszcza w okresie pylenia, a także przy niższych temperaturach (a zwłaszcza przy gwałtownej zmianie temperatur – np. przejście z ciepłego do zimnego pomieszczenia i odwrotnie) i suchym powietrzu.

Objawy ataku astmy wysiłkowej to: świszczący oddech, napadowy kaszel. Chory zgłasza duszność i uczucie ciężkości oraz bólu w klatce piersiowej – nie jest w stanie kontynuować wysiłku. Wystąpienie tego typu symptomów w trakcie lub po wysiłku nazywamy atakiem astmy wysiłkowej.

Astma u dzieci po wysiłku – co robić?

Astma wysiłkowa u dziecka powinna być zawsze zgłaszana nauczycielom w szkole, zwłaszcza nauczycielom w-f, którzy powinni wiedzieć, co zrobić w razie ataku. Zdarza się też, że chore dziecko wymaga zwolnienia z niektórych ćwiczeń (np. biegów długodystansowych, intensywnych ćwiczeń aerobowych lub też z ćwiczeń na świeżym powietrzu w okresie pylenia).

Zaleca się jednak, aby w miarę możliwości uprawiać sport, tylko odpowiednio wybrać jego rodzaj (niech to będzie np. pływanie). Aby uniknąć ataku astmy u dziecka po wysiłku, zaleca się też stopniowe wdrożenie się do ćwiczeń – nie wolno pominąć rozgrzewki i zaczynać od intensywnego wysiłku.

Astma po wysiłku – spirometria i próba wysiłkowa

W diagnostyce astmy najważniejsze znaczenie ma spirometria – badanie oceniające obecność tzw. obturacji oskrzeli i jej odwracalności (dla astmy charakterystyczna jest obturacja odwracalna po podaniu leku rozszerzającego oskrzela).

Pacjenci z astmą wysiłkową wymagają poszerzenia diagnostyki o próbę wysiłkową. U dzieci młodszych, niewspółpracujących, wykonanie powyższych badań dodatkowych jest utrudnione lub wręcz niemożliwe, stąd u nich opieramy się na obrazie klinicznym.

Przy podejrzeniu astmy alergicznej (na tle alergicznym) wykonuje się także diagnostykę alergologiczną – punktowe testy skórne lub, u młodszych dzieci, panel swoistych IgE (nazywane potocznie "testami alergologicznymi z krwi”).

Astma wysiłkowa – jak leczyć astmę powysiłkową?

Leczenie astmy powysiłkowej zależy od jej stopnia nasilenia i poziomu kontroli choroby (bierze się pod uwagę m.in. liczbę zaostrzeń). Część pacjentów nie wymaga leków na stałe, a jedynie doraźnego stosowania leków szybko rozszerzających oskrzela. Najczęściej stosowanymi lekami na astmę do terapii przewlekłej są glikokortykosteroidy wziewne, spośród preparatów doustnych zaś środki antyleukotrienowe (montelukast).

Podstawą w przerwaniu ataku astmy wysiłkowej jest zaprzestanie wysiłku i odpoczynek oraz zastosowanie leku na astmę rozkurczającego oskrzela z grupy szybkodziałających beta-mimetyków, np. salbutamol. Każda osoba cierpiąca na astmę powinna mieć taki środek zawsze przy sobie. Lek przyjmuje się wziewnie. Jeżeli chory zgłaszał już wcześniej ataki astmy wysiłkowej, lekarz może zalecić stosowanie beta-mimetyków wziewnych przed wysiłkiem.

Jeżeli objawy nie ustępują pomimo podawania beta-mimetyku lub też nawracają, konieczna jest pilne wezwanie pomocy lekarskiej i zapewnienie dostępu do tlenoterapii.Każdy atak astmy powinien zostać zgłoszony lekarzowi, który podejmie decyzję o ewentualnej konieczności modyfikacji przewlekłego leczenia astmy.