Zespół Browna-Séquarda to zaburzenia wywołane bocznym uszkodzeniem połowy rdzenia kręgowego. Schorzenie nazywane jest także połowiczym uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Objawia się poprzez zaburzenia czucia głębokiego, porażenie mięśni – po stronie urazu, a także nieprawidłowości odczuwania powierzchniowego.
Zespół Browna-Séquarda – objawy, przyczyny, leczenie i rehabilitacja
Spis treści
Zespół Browna-Séquarda – co to jest?
Zespół Browna-Séquarda (ang. Brown-Séquard syndrome) to zespół zaburzeń neurologicznych spowodowanych bocznym uszkodzeniem połowy rdzenia kręgowego. Ze względu na charakterystyczną, jednostronną lokalizację urazu zespół Browna-Séquarda w terminologii medycznej występuje również pod nazwą połowicze uszkodzenie rdzenia. Będąc odmianą uszkodzenia rdzenia kręgowego (łac. medulla spinalis) w jego płaszczyźnie poprzecznej, zespół Browna-Séquarda powoduje wystąpienie typowych objawów neurologicznych – niedowładu, a także zaburzeń czucia oraz zaburzeń funkcji zwieraczy.
Paraliż Browna-Séquarda (ang. Brown-Séquard’s paralysis) charakteryzuje się utratą możliwości swobodnego ruchu i zaburzeniami czucia głębokiego występującymi tożstronnie do obszaru uszkodzenia rdzenia oraz zaburzeniami czucia powierzchniowego zlokalizowanymi po stronie przeciwnej. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego lekarza, Charlesa-Éduarda Browna-Séquarda, który na podstawie neurologicznej obserwacji rolników z wywiadem urazu kręgosłupa po raz pierwszy dokonał opisu połowiczego uszkodzenia rdzenia.
Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie
Zespół Browna-Séquarda, czyli połowicze uszkodzenie rdzenia kręgowego
Hemiplegia Browna-Séquarda (ang. Brown-Séquard’s hemiplegia) jest wynikiem bocznego (jednostronnego), poprzecznego uszkodzenia rdzenia kręgowego. Rdzeń kręgowy (łac.medulla spinalis) znajduje się w kanale kręgowym wewnątrz kręgosłupa, który dzięki swojej sztywnej, kostnej strukturze chroni delikatną tkankę nerwową przed mechanicznymi urazami. Rdzeń, będąc częścią ośrodkowego układu nerwowego, odpowiada za przewodzenie impulsów nerwowych między mózgiem a strukturami obwodowymi.
Dośrodkowe (w kierunku „do mózgowia”) impulsy somatosensoryczne odbierane z receptorów obwodowych tułowia oraz kończyn są przesyłane do mózgu drogami rdzeniowo-wzgórzowymi. Drogi przewodzące czucie proprioceptywne, czyli ułożenia, wibracji i ruchu po wniknięciu do wnętrza kanału kręgowego docierają tzw. sznurami tylnymi na wysokość rdzenia przedłużonego, gdzie ulegają skrzyżowaniu, przechodząc na stronę przeciwległą.
Natomiast drogi przesyłające czucie eksteroceptywne – bólu, temperatury, dotyku i ucisku – krzyżują się bezpośrednio na poziomie, na którym dotarły do rdzenia, dalej biegnąc ku górze w jego części przednio-bocznej. Oznacza to, że bodźce czuciowe eksteroceptywne odebrane z prawej strony ciała zostają przekazywane do wzgórza lewą połową rdzenia kręgowego i odwrotnie – z lewej strony ciała prawą połową rdzenia.
W rdzeniu kręgowym znajdują się również zstępujące (w kierunku „od mózgowia”) szlaki ruchowe, których główną częścią jest układ piramidowy. Piramidowe drogi korowo-rdzeniowe mają początek w korze ruchowej mózgu, a skrzyżowaniu ulegają – podobnie jak drogi przewodzące czucie proprioceptywne – na poziomie rdzenia przedłużonego.
Zespół Browna-Séquarda – przyczyny
Paraliż Browna-Séquarda jest wynikiem zlokalizowanego uszkodzenia rdzenia kręgowego, a w przypadku urazu mechanicznego towarzyszyć mu mogą złamania otaczających struktur kostno-chrzęstnych. Do możliwych przyczyn zespołu Browna-Séquarda należą:
- nowotwory zewnątrzrdzeniowe oraz pierwotne i przerzutowe guzy rdzenia kręgowego, działające destrukcyjnie na otaczającą tkankę nerwową;
- urazy mechaniczne, np. po postrzeleniu, dźgnięciu nożem;
- dyskopatia, czyli boczne przesunięcie chrzęstnego krążka międzykręgowego do wnętrza kanału kręgowego – do dyskopatii może dochodzić samoistnie lub w wyniku działania siły zewnętrznej;
- niedokrwienie rdzenia kręgowego;
- torbiele podpajęczynówkowe;
- krwiaki nadtwardówkowe;
- stwardnienie rozsiane;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (bakteryjne, głównie gruźlicze bądź wirusowe).
Zespół Browna-Séquarda – objawy
Zespół Browna-Séquarda według klasyfikacji ICD-10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych należy do chorób układu nerwowego, a dokładniej do zespołów porażennych o określonej etiologii, których osiowym objawem jest porażenie połowicze, inaczej hemiplegia (stąd alternatywna nazwa – paraliż Browna-Séquarda). „Połowiczy” zakres objawów wynika z różnego przebiegu i miejsca skrzyżowania opisanych powyżej wstępujących dróg czuciowych i zstępujących ruchowych.
Objawy tożstronne (po stronie uszkodzenia) są wynikiem przerwania ciągłości dróg ruchowych oraz czucia głębokiego (proprioceptywnego) krzyżujących się w rdzeniu przedłużonym. W związku z tym po tej samej stronie i poniżej miejsca urazu występują zaburzenia czucia wibracji, ruchu i położenia ciała w przestrzeni oraz niedowład piramidowy mięśni kończyn. Do objawów piramidowych należą:
- niedowład uogólniony, dotyczący wielu grup mięśni;
- wygórowane odruchy głębokie;
- obecność klonusów, np. stopotrząs (rytmiczne drgania stopy po jej zgięciu grzbietowym);
- objawy patologiczne, takie jak objaw Babińskiego, Rossolimo, Oppenheima;
- wzmożone napięcie mięśni (spastyczność);
- brak lub osłabienie odruchów skórnych.
Objawy przeciwstronne są natomiast skutkiem uszkodzenia drogi czucia eksteroceptywnego przebiegającej w przednio-bocznej części rdzenia. Zniesienie czucia bólu i temperatury obejmuje części ciała znajdujące się po stronie przeciwnej i poniżej poziomu, na którym doszło do procesu chorobowego. Przykładowo, uraz prawej połowy rdzenia na poziomie Th10 spowoduje brak czucia bólu i temperatury poniżej pępka po lewej stronie ciała oraz niedowład mięśni i brak czucia głębokiego po stronie prawej.
Jeśli w przebiegu choroby bądź urazu dojdzie do uszkodzenia motoneuronów (czyli obwodowych neuronów ruchowych) rogów przednich rdzenia kręgowego, wówczas objawom piramidowym i czuciowym towarzyszy niedowład wiotki w zakresie mięśni szkieletowych unerwionych przez dany neuromer.
Zespół Browna-Séquarda – diagnostyka
Podejrzenie zespołu Browna-Séquarda wysnuwa się na podstawie typowych objawów neurologicznych zlokalizowanych po obu stronach ciała. W związku z tym, że czysty kliniczne zespół Browna-Séquarda występuje rzadko, jego ostateczne rozpoznanie można postawić dopiero na podstawie badań obrazowych, głównie rezonansu magnetycznego ośrodkowego układu nerwowego. W wątpliwych przypadkach wykonuje się uzupełniające badanie płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego metodą nakłucia lędźwiowego.
Zespół Browna-Séquarda – leczenie
Podejście do leczenia zespołu Browna-Séquarda zależy od jego etiologii. Niektóre urazy oraz guzy rdzenia kręgowego kwalifikują się do skomplikowanego leczenia neurochirurgicznego, które jednak nie zawsze skutkuje powrotem do pełnej sprawności fizycznej. W przypadku stwardnienia rozsianego stosuje się natomiast leki spowalniające postęp choroby. Nadzieją dla osób z zespołem Browna-Séquarda są wciąż trwające badania nad różnymi metodami umożliwiającymi pełną regenerację uszkodzonego rdzenia.
Zespół Browna-Séquarda – rehabilitacja
Postępowanie rehabilitacyjne w zespole Browna-Séquarda polega na profilaktyce powikłań unieruchomienia oraz – w kolejnym kroku – na usprawnianiu i zwiększaniu samodzielności chorych osób. Indywidualna fizjoterapia połączona ze stosowaniem leków obniżających napięcie porażonych mięśni zapobiega rozwojowi trwałych przykurczy, odleżyn i zaników mięśniowych. Ćwiczenia oddechowe zmniejszają również ryzyko rozwoju ciężkich zapaleń płuc, częstych u osób przewlekle leżących. Ćwiczenia ogólnousprawniające oraz kompleksowa opieka psychologiczna pomagają w aktywizacji pacjenta i zwiększają jego niezależność od pomocy osób trzecich.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Kozubski W., Liberski P., Neurologia, Tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Walecki J., Diagnostyka obrazowa. Układ nerwowy ośrodkowy. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Koksal V., Yavasi O., Controversies in the differential diagnosis of Brown-Sequard syndrome due to cervical spinal disease from stroke: a case series. Turk. J. Emerg. Med., 2017, 17, 3: 115–120.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
Opublikowano: 03.09.2019;
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Plewka
Lekarz
Absolwentka I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a obecnie lekarz w trakcie stażu podyplomowego. W trakcie studiów aktywnie zaangażowana w pracę Koła Naukowego przy Klinice Pediatrii, współautorka publikacji naukowych w tej dziedzinie. Jej głównym zainteresowaniem medycznym, oprócz pediatrii, jest anestezjologia i intensywna terapia oraz fizjologia wysiłku fizycznego. Hobbystycznie zajmuje się matematyką i prowadzeniem warsztatów medycznych dla dzieci.
186
Komentarze i opinie (0)