Załupek u dorosłych czy u dzieci jest stanem niemożności sprowadzenia na żołądź uprzednio odprowadzonego napletka. Występuje u mężczyzn nieobrzezanych i jest częstym powikłaniem stulejki. Objawia się: silnym bólem, narastającym obrzękiem penisa i pieczeniem napletka i żołędzi prącia. Operacyjne leczenie załupka polega na odprowadzeniu napletka w trakcie znieczulenia, a następnie obrzezaniu. Jak zapobiegć i jakie są powikłania?
Załupek – przyczyny, objawy, leczenie, operacja, zapobieganie, powikłania
Spis treści
Co to jest załupek?
Załupek (paraphimosis), hiszpańskim kołnierz, parafimoza czy zadzierzgnięcie żołędzi, jest stanem nagłym w urologii, który wymaga natychmiastowej interwencji specjalisty. W tej chorobie napletka postępowanie lecznicze polega na jego odprowadzeniu przez lekarza lub na wykonaniu natychmiastowego zabiegu operacyjnego. Konieczność wdrożenia jednej z metod zależy przede wszystkim od czasu, jaki upłynął od wystąpienia choroby do momentu zgłoszenia się do lekarza (urologa).
W budowie anatomicznej prącia wyróżnia się żołądź prącia utworzoną przez ciało gąbczaste oraz oddzielony od niego trzon prącia, który tworzą głównie ciała jamiste prącia.
Żołądź prącia pokryta jest błoną śluzową oraz napletkiem – fałdem skórnym obejmującym go, pełniącym funkcję ochronną. W warunkach zdrowia napletek może być swobodnie odprowadzony poza żołądź, np. podczas wzwodu, jak i sprowadzony na żołądź prącia.
Przeczytaj też: Pieczenie penisa – co może być przyczyną?
Załupek – przyczyny
Załupek jest najczęściej powikłaniem stulejki. Może też wystąpić u chorych bez zaburzeń budowy napletka, np. w wyniku urazu żołędzi i narastania obrzęku, a także pozostawienia napletka w pozycji odprowadzonej przez dłuższy czas.
Załupek u osób starszych
Szczególną uwagę na stan prącia należy zwracać u chorych starszych, cewnikowanych oraz hospitalizowanych również w oddziałach urologicznych. Poza stanem wzwodu prącia, kiedy żołądź jest fizjologicznie odsłonięta, napletek powinien być sprowadzony na żołądź prącia. Zdarza się, że po założeniu cewnika do pęcherza moczowego, konieczne jest odprowadzenie napletka w celu uwidocznienia ujścia zewnętrznego cewki moczowej, pozostawia się napletek odprowadzony, co grozi wystąpieniem załupka.
Załupek – jak powstaje?
W wyniku urazów zewnętrznych napletka oraz zmian zapalnych dochodzi do powstania blizn zwężających napletek tak, że jego odprowadzenie jest znacznie utrudnione, jednak nie jest niemożliwe. Stan taki nazywa się stulejką. Zdarza się, że pomimo zwężenia napletka dochodzi do jego odprowadzenia w okolicę rowka zażołędnego, jednak nie ma możliwości sprowadzenia go z powrotem na żołądź.
Odprowadzony napletek zaciska prącie, dochodzi do zamknięcia się naczyń krwionośnych i naczyń chłonnych, zastoju krwi, bolesnego obrzęku żołędzi i napletka, odczynu zapalnego, niedokrwienia, które może prowadzić do martwicy.
Załupek – objawy
Objawem załupka jest pieczenie i ból penisa. Dochodzi również do obrzęku, który narasta. Pojawiają się stany zapalny otaczających tkanek. Nierzadko występują zakażenia bakteryjne, ponieważ w przypadku załupka trudniej o właściwe utrzymanie higieny.
Skóra otaczająca żołądź prącia jest dość intensywnie zasiniona lub zaczerwieniona. Mężczyzna może skarżyć się na problemy z oddawaniem moczu spowodowane uciskiem na cewkę moczową. Niekiedy mikcjom towarzyszy krwawienie.
U niektórych pacjentów pojawia się pozaplany pierścień wokół napletka. Dochodzi do "balonowego" rozdęcia napletka. Na skórze mogą pojawiać się zbliznowacenia będące wynikiem zapalenia.
Załupek u dziecka
W przypadku załupka u małych pacjentów konieczne jest niezwłoczne podjęcie leczenia chirurgicznego. Warto wspomnieć też o fakcie, że w przypadku dzieci to załupek jest przyczyną stulejki, czyli odwrotnie niż u dorosłych, gdzie stanowi ona powikłanie.
Przyczyną załupka u niemowlaka mogą być np. zbyt wczesne próby odciągania napletka. Jeżeli chodzi o objawy, załupek u dzieci może przebiegać bezboleśnie lub powodować dolegliwości bólowe. Uzależnione jest to od siły nacisku, jaki jest wywierany na żołądź.
Załupek – leczenie i zapobieganie
Sposób leczenia załupka zależy od czasu po jakim chory zgłosi się do szpitala. Wczesne leczenie załupka prowadzi do zahamowania narastania obrzęku, przywrócenia ukrwienia i umożliwienia swobodnego odpływu krwi, co pozwala zapobiec martwicy tkanek.
Ręczne odprowadzenie napletka
W początkowym stadium choroby możliwe jest ręczne odprowadzenie napletka przez doświadczonego urologa. Manewr ten wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub po podaniu premedykacji (leków uspokajających, przeciwbólowych i nasennych).
Lekarz odprowadza napletek w następujący sposób: kciukami wciska żołądź w otwór napletka, pozostałe palce naciągają skórę napletka na żołądź prącia. Przed wykonaniem tego manewru uciska się żołądź, by zmniejszyć obrzęk. Jeżeli uda się odprowadzić napletek we wczesnej fazie choroby, nie ma potrzeby hospitalizacji chorego. Może on wyjść do domu zaopatrzony w leki przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, antybiotyk.
Załupek – operacja
Jeżeli nie uda się odprowadzić napletka, nacina się pierścień skórny, tak by uwolnić zacisk i przywrócić krążenie krwi. Odprowadza się napletek, nie zakłada się szwów. W tym przypadku chory wymaga krótkiej obserwacji w warunkach oddziału urologicznego.
Załupek – obrzezanie
Wystąpienie załupka jest wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu obrzezania po ustąpieniu obrzęku, stanu zapalnego i całkowitym wygojeniu rany. Obrzezanie jest zabiegiem polegającym na usunięciu napletka wraz z pierścieniem zwężającym go. Wykonanie obrzezania zapobiega wystąpieniu kolejnego epizodu załupka.
Załupek – leczenie domowe
Pacjenci pytają często o możliwość stosowania domowych sposobów na załupek. Nie jest jednak wskazane samodzielnie leczenie domowe za pomocą maści i innych środków. Należy udać się do urologa, który dobierze odpowiednią terapię, co zapobiegnie rozwojowi poikłań, np. martwicy penisa (prącia).
Załupek – jak zapobiegać?
Aby zapobiec załupkowi penisa, należy pamiętać o codziennej higienie intymnej. Po każdej kąpieli, oddaniu moczu czy współżyciu trzeba odprowadzać napletek na żołądź. Istotne w profilaktyce jest również odpowiednie leczenie stulejki.
Załupek – powikłania
Opisywane schorzenie może doprowadzić do poważnych zmian, które są nieodwracalne. Do powikłań załupka zalicza się:
- uszkodzenie penisa,
- utratę prącia,
- zgorzel tkanki, czyli gangrenę,
- martwicę żołędzi.
Dlatego też wystąpienie załupka powinno skłaniać chorego do natychmiastowego poszukiwania pomocy lekarskiej.
Opublikowano: 16.03.2018;
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Adam Madej
Lekarz
Absolwent Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Obecnie w trakcie specjalizacji z urologii; doktorant w II Klinice Urologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Autor wielu publikacji naukowych.
130
Komentarze i opinie (4)
opublikowany 30.05.2022
opublikowany 10.11.2022
opublikowany 13.03.2023
opublikowany 28.07.2023