Problemy z oddawaniem moczu – jakie są przyczyny i jak je leczyć?

Problemy z oddawaniem moczu

W prawidłowych warunkach oddawanie moczu jest bezbolesne, ciągłym strumieniem, a po mikcji następuje ulga i uczucie całkowitego opróżnienia pęcherza. W niektórych chorobach jednak oddawanie moczu może stać się udręką.

Problem z oddawaniem moczu może polegać na pojawieniu się objawów dyzurycznych. Objawy dyzuryczne to określenie na różne objawy i dolegliwości, które towarzyszą zaburzeniom, jakie pojawiają się w czasie oddawania moczu.

Objawy dyzuryczne to:

• bólu podczas mikcji oraz oddawania moczu kroplami lub słabym strumieniem,
• pieczenie w cewce moczowej,
• uczuciem parcia na mocz.

Innym rodzajem problemu jest oddawanie zbyt małej lub zbyt dużej ilości moczu w ciągu dnia. Może także dochodzić do problemów z kontrolą mikcji i nietrzymaniem moczu. W zależności od objawów zgłaszanych przez pacjenta należy doszukiwać się różnych przyczyn takiego stanu.

Infekcje układu moczowego

Jeżeli głównym problemem są objawy dyzuryczne, należy przede wszystkim szukać infekcji. Powodem tych kłopotów może być zapalenie cewki moczowej, pęcherza moczowego oraz innych pięter układu moczowego (moczowodów, miedniczek nerkowych i nerek), łagodny rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn (sprzyjający rozwojowi zakażenia), infekcje narządów płciowych u kobiet. Ważne jest, by zawsze zwracać uwagę na poprzedzające wystąpienie objawów kontakty seksualne, które mogą być źródłem zakażenia takimi patogenami, jak np. Chlamydia trachomatis czy Neisseria gonorrohoeae (główne patogeny odpowiedzialne za zapalenie cewki moczowej). Wówczas należy leczyć nie tylko zgłaszającego się pacjenta, ale także jego partnerów seksualnych.

W leczeniu stosuje się silnie działające antybiotyki. Za zakażenia różnych pięter układu moczowego (od pęcherza moczowego „w górę”) odpowiedzialna jest głównie Escherichia coli , choć nie tylko. W ustaleniu drobnoustroju odpowiedzialnego za objawy choroby pomocne jest wykonanie posiewu moczu oraz antybiogramu, który mówi o wrażliwości bakterii na konkretne leki.

Zakażenie Escherichia coli eliminuje się poprzez stosowanie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, ale oprócz niego ważne jest także działanie zachowawcze, polegające na:

• spożyciu dużej ilości płynów dziennie,
• zakwaszaniu wydalanego moczu poprzez spożycie dodatkowo witaminy C lub produktów zawierających żurawinę,
• oddawanie moczu bez wstrzymywania się przed mikcją.

Zaburzenia w ilości oddawanego moczu

Do zaburzeń w oddawanej ilości moczu zalicza się:

• skąpomocz (oligurię) – kiedy w ciągu doby wydala się mniej niż 0,5 l moczu,
• bezmocz (anurię) – kiedy w ciągu doby wydala się mniej niż 100 ml moczu (pół szklanki),
• wielomocz (poliurię) – kiedy w ciągu doby wydala się ponad 2,5 l moczu.

Najczęściej przyczyną powyższych stanów są choroby nerek: ostre uszkodzenie nerek lub przewlekła choroba nerek. Mówiąc zaś o wielomoczu, warto również pamiętać o cukrzycy, jako możliwej przyczynie, zwłaszcza jeśli nadmiernej ilości wydalanego moczu towarzyszy wzmożone pragnienie.

Nietrzymanie moczu

Problemy z kontrolowaniem mikcji mogą polegać na nietrzymaniu moczu, jak i na utrudnionym rozpoczęciu mikcji, pomimo parcia na mocz. Nietrzymanie moczu może wynikać z upośledzenia gromadzenia moczu w pęcherzu lub niewydolności zwieraczy. Upośledzenie gromadzenia moczu może wynikać z drażniącego działania toczącej się infekcji, rosnącego w obrębie pęcherza guza, z drażnienia układu moczowego przez kamicę, zmiany włókniste pęcherza, zaburzenia neurologiczne. Upośledzenie opróżniania mogą wynikać ze zbyt słabej siły skurczu mięśnia wypieracza, tzw. arefleksji, a także z zamknięcia wylotu z pęcherza moczowego przez łagodny rozrost gruczołu krokowego lub zwężenie cewki moczowej wymagający wdrożenia leczenia inwazyjnego.

Również zaburzenia czynnościowe we współdziałaniu zwieracza i wypieracza mogą skutkować w problemach z oddawaniem moczu. Podobne problemy spotykają także osoby po urazie rdzenia kręgowego, kiedy trudności wynikają z utraty kontroli oddawania moczu przez konkretne ośrodki centralnego układu nerwowego.

Badania wykonywane przy problemach z oddawaniem moczu

W szukaniu przyczyny objawów dyzurycznych pomocne są:

• badanie cewki moczowej i narządów płciowych (w tym badanie ginekologiczne),
• badanie ogólne moczu oraz ewentualnie posiew moczu z antybiogramem,
• posiew wydzielin z ujścia cewki moczowej, jeśli takie występują,
• USG układu moczowego w celu wykluczenia kamicy układu moczowego i innych anomalii mechanicznych mogących sprzyjać rozwojowi zakażenia.

Może się jednak zdarzyć, że pacjenci zgłaszają problemy z oddawaniem moczu, ale wszystkie badania są prawidłowe. Należy się wówczas zastanowić, czy zgłaszane dolegliwości nie mają podłoża psychicznego.

Leczenie problemów z oddawaniem moczu

Leczenie problemów z oddawaniem moczu jest zazwyczaj przyczynowe. W przypadku infekcji stosuje się leki działające konkretnie na chorobotwórczy drobnoustrój, czyli antybiotyki lub bakteriostatyki. Dodatkowo można podawać leki o działaniu rozkurczowym, które mają także działanie przeciwbólowe. W przypadku łagodnego rozrostu prostaty lub zdiagnozowanego guza, można sięgać się po metody inwazyjne. Jeśli przyczyną problemu jest ostre uszkodzenie nerek, należy jak najszybciej wdrożyć leczenie odwracające przebieg choroby. Nietrzymanie moczu można załagodzić odpowiednim leczeniem farmakologicznym bądź operacyjnym (głównie u kobiet).

Leczenie problemów z oddawaniem moczu, zwłaszcza przebiegających pod postacią objawów dyzurycznych, jest niezwykle ważne, gdyż infekcje bardzo łatwo rozprzestrzeniają się na pozostałe piętra układu moczowego. Doprowadzają tym samym do poważniejszych infekcji oraz rozwoju objawów ogólnych, takich jak np. gorączka. Istotne jest także to, że toczące się infekcje układu moczowego lub problemy z kontrolowaniem mikcji, poważnie wpływają na jakość życia, samoocenę i funkcjonowanie w społeczeństwie. Nie warto zatem wstydzić się rozmowy z lekarzem na temat trapiących problemów i zwlekać z postawieniem diagnozy, gdyż w większości przypadków leczenie nie jest skomplikowane, a może szybko przynieść poprawę samopoczucia.