Guz na nerce – co to jest?
Guzem na nerce nazywamy zmianę wyczuwalną przez lekarza w trakcie badania palpacyjnego lub widoczną na badaniach obrazowych, np.: USG, rezonansie magnetycznym czy tomografii komputerowej. Lekarze często używają tego określenia, mając na myśli guz nowotworowy. Od razu uspokajamy, że sam wyraz „guz” nie oznacza od razu nowotworu złośliwego (raka) i komórek nowotworowych.
Część takich zmian w obrębie nerki ma charakter łagodny i nie wymaga leczenia, a jedynie obserwacji. Niektóre z nich mogą być oczywiście nowotworami złośliwymi i z tego powodu należy wykonać niezbędne badania dodatkowe np. tomografię komputerową czy biopsję, aby mieć co do tego pewność.
W ostatnich latach guzy nerek (i nie tylko) coraz częściej wykrywa się przypadkowo. Przyczyną tego stanu jest lepszy dostęp do badań obrazowych (tomografii, USG jamy brzusznej, rezonansu itp.), które wykonywane są z innego powodu. Nie bez znaczenia jest też większa świadomość zarówno lekarzy, jak i pacjentów co do regularnych badań.
Rodzaje guzów na nerkach
Guz na nerce może być nowotworem (łagodnym lub złośliwym) lub torbielą. Guzy złośliwe charakteryzują się szybkim wzrostem, większą agresywnością i dawaniem przerzutów, jednak dochodzi do tego dopiero w późniejszych stadiach choroby. Najczęstszym nowotworem złośliwym nerki jest rak nerkowokomórkowy, który wywodzi się z miąższu nerki. Nieco rzadziej występuje rak urotelialny –rozwijający się rak miedniczki, czyli miejsca, z którego mocz przepływa do moczowodu.
Wśród guzów łagodnych na szczególną uwagę zasługują naczyniakomięśniakotłuszczak oraz gruczolak, które – mimo skomplikowanych nazw – zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla życia.
Torbiele to najczęściej całkowicie niegroźne zmiany. Są to pęcherzyki wypełnione płynem i otoczone torebką. Mogą osiągać znaczne rozmiary, ale nie dają przerzutów. Część z nas może mieć formę niewielkich rozmiarów torbiele nerek i nie powinno to stanowić powodu do niepokoju.
Przeczytaj również:
Ruchoma nerka (wędrująca, opadająca) – przyczyny, objawy, leczenie
Jak szybko rośnie guz nerki?
Tempo wzrostu guza nerki zależy od bardzo wielu czynników i trudno dokładnie je określić. Guzy złośliwe rosną zdecydowanie szybciej. Wielkość guza, jeśli jest on z tych najbardziej agresywnych, może się powiększyć się o nawet o kilka centymetrów. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie ich. Częściej jednak wzrost ten jest nieduży: od kilku milimetrów do 1 cm.
Guzy łagodne mogą przez lata nie zmieniać swojej wielkości lub rosnąć jedynie nieznacznie. Tak samo jest z torbielami. Z tego właśnie powodu czasem wystarczy jedynie obserwacja i regularne badania, aby mieć pewność, że guz nie rośnie zbyt intensywnie.
Jednak należy pamiętać, że sam rozmiar guza nie jest najważniejszy w kontekście zdrowia. Nie ma takiej reguły, że im większy guz, tym większe zagrożenie dla pacjenta. Bardziej istotne są: charakter guza, umiejscowienie i obecność lub brak przerzutów.
Jakie są przyczyny powstawania guzów na nerce?
Dokładna przyczyna powstawania guzów nerki nie jest obecnie do końca znana. Na podstawie badań naukowych wiemy jednak, że zwiększać ryzyko zachorowania mogą niektóre stany, zachowania oraz choroby. Do najważniejszych z nich zaliczamy:
Starszy wiek – najwięcej zachorowań odnotowuje się grupie osób po 60.–70. roku życia.
Palenie papierosów – osoby palące chorują na raka nerki nawet dwa razy częściej niż niepalący. Palenie zwiększa ryzyko wystąpienia nie tylko guzów nerek, lecz wielu innych nowotworów i chorób.
Otyłość – nadmiar tkanki tłuszczowej wywołuje zmiany w metabolizmie sprzyjające rozwojowi wielu nowotworów.
Nadciśnienie tętnicze.
Przewlekła choroba nerek.
Przewlekłe przyjmowanie leków przeciwbólowych.
Narażenie (szczególnie długotrwałe lub zawodowe) na niektóre chemikalia (np. azbest, pestycydy).
Poza tym pewna część guzów nerek ma podłoże genetyczne i może występować rodzinnie.
Są to rzadkie przypadki, jednak warto o nich pamiętać. Jeśli ktoś w Twojej rodzinie chorował na nowotwór nerki, możesz być bardziej zagrożony tą chorobą, co powinno skłonić Cię do większej czujności i regularnych badań.
Przeczytaj również:
Nerka podkowiasta – co to jest, objawy, leczenie
Czy guz nerki boli? Jakie inne objawy daje?
W większości przypadków guzy nerek nie dają żadnych objawów. Dlatego właśnie tak często wykrywane są przypadkowo podczas innych badań. Jeśli jednak objawy występują, to najczęściej są to:
krew w moczu lub jego czerwone zabarwienie – jest najczęstszym objawem. Czasem jednak krwi jest na tyle mało, że wykrywa się ją tylko w badaniach laboratoryjnych;
ból w okolicy lędźwiowej i ból brzucha – zwykle tępy, słabo zlokalizowany;
wyczuwalny guz okolicy brzucha – przy większych zmianach;
gdy guz osiągnie znaczne rozmiary lub gdy da przerzuty (także przerzuty odległe), mogą wystąpić dodatkowe dolegliwości: gorączka i nocne poty;
utrata masy ciała;
przewlekłe zmęczenie;
bóle kostne;
duszność;
nadciśnienie tętnicze;
niedokrwistość.
Są to objawy niepokojące, jednak ich przyczyną nie musi być nowotwór.
Jak diagnozuje się guza na nerce?
Lekarz rozpoznaje guza nerki zwykle na podstawie badań obrazowych poprzedzonych dokładnie zebranym wywiadu oraz badaniem fizykalnym. Oprócz tego wykonuje się podstawowe badania krwi. Do pełnej oceny stopnia zaawansowania i możliwości leczenia wykorzystuje się: badanie USG, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny oraz biopsję, czyli nakłucie nerki igłą i pobranie materiału. Pozwalają one lekarzom odróżnić guz od innych zmian, np.: ropnia, kamicy, przerzutów z innych nowotworów oraz ocenić, czy guz nacieka okoliczne struktury, węzły chłonne, czy daje przerzuty i – najważniejsze – czy jest możliwość jego usunięcia chirurgicznego.
Przeczytaj również:
Klirens kreatyniny (nerkowy) – normy, wyniki, wzór na badanie
Jak leczy się guza na nerce?
Leczenie guzów nerek uzależnia się od wielu aspektów. Należą do nich: typ guza, jego wielkość, stadium zaawansowania, wiek i stan pacjenta oraz jego choroby współistniejące. Torbiele nerek zazwyczaj nie wymagają żadnego leczenia. Zwykle zaleca się regularną obserwację i ocenę pod kątem ewentualnych zmian w budowie. Do tego celu wykorzystuje się badanie USG.
Takie postępowanie jest szczególnie istotne u osób starszych, u których operacja wiąże się z dużym obciążeniem i ryzykiem powikłań. Wyjątkiem są sytuacje, gdy torbiel osiąga znaczne rozmiary, powoduje dyskomfort lub ucisk na sąsiednie struktury i narządy. Wtedy należy taką torbiel usunąć chirurgicznie.
Natomiast jeśli chodzi o kwestię choroby nowotworowej nerki, to w przypadku tych o charakterze łagodnym leczenie chorych uzależnia się od rozmiaru i objawów, które guzy powodują. W przypadku małych zmian, jeśli nie rosną i są bezobjawowe, lekarz może zaproponować jedynie regularną obserwację. Gdy guz osiąga większe rozmiary, wdrażane jest leczenie chirurgiczne z oszczędzeniem reszty nerki lub usuwa się całą nerkę. Coraz więcej takich zabiegów wykonuje się laparoskopowo, co gwarantuje szybszy powrót do pełnej sprawności. Alternatywną metodą jest tzw. embolizacja, czyli zamknięcie naczyń krwionośnych doprowadzających krew do guza, co powoduje zahamowanie jego wzrostu.
W przypadku nowotworów złośliwych metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby i ewentualnych przerzutów. Tak samo, jak przy guzach łagodnych, jeśli guz jest mały i nie daje przerzutów, można zdecydować się na operację oszczędzającą, czyli wycięcie samego guza z zachowaniem pozostałej części nerki. Gdy osiąga większe rozmiary, nacieka na inne struktury i daje silne objawy raka nerki, konieczne może być usunięcie całej nerki wraz z marginesem zdrowych tkanek i okolicznymi węzłami chłonnymi. Poza klasycznym zabiegiem chirurgicznym wykonuje się także ablacje, polegające na niszczeniu guza wysoką lub niską temperaturą. Jeśli ze względu na stan zdrowia lub zaawansowanie choroby wykonanie zabiegu nie jest możliwe, stosuje się: metody farmakologiczne, immunoterapię oraz leczenie celowane.
Przeczytaj również:
Nefrektomia (usunięcie nerki) – wskazania, jak wygląda, powikłania
Czy guz na nerce jest groźny?
Nie każdy guz nerki jest groźny dla naszego zdrowia. Ryzyko zachorowania na raka nerki nie jest zbyt wysokie. Duża część z nich to torbiele lub guzy łagodne, które nie wymagają leczenia lub ich terapia daje bardzo dobre efekty. Jednak nawet w przypadku raka nerki, gdy wykryje się go wcześnie, rokowania są bardzo pomyślne. W przypadku podejrzenia raka nerki najważniejsze jest, by nie zwlekać z diagnostyką i w przypadku jakichkolwiek wątpliwości czy niepokoju zgłosić się do lekarza. Obecne nowoczesne metody leczenia raka nerki dają pacjentom możliwość powrotu do pełni zdrowia i normalnego funkcjonowania, a im szybciej zdiagnozujemy chorobę i zaczniemy ją leczyć, tym większa jest na to szansa.
