Urostomia – co to jest, rodzaje, powikłania, pielęgnacja

Urostomia – co to jest?

Urostomia to inaczej przetoka moczowa. Terminem tym określa się połączenie wybranej części układu moczowego – nerki, moczowodu, pęcherza moczowego lub cewki moczowej ze skórą. W takim przypadku na skórze pacjenta widoczne jest ujście stomii, poprzez które mocz wydostaje się na zewnątrz organizmu. Urostomia – w przypadku istnienia wskazań do jej wyłonienia – z całą pewnością jest korzystna, ogólnie jednak związane z nią są pewne trudności, takie jak brak kontroli nad procesem mikcji.

Wytwarzany przez organizm mocz swobodnie gromadzi się w przyczepionym do ujścia stomii worku stomijnym. Jak wygląda urostomia ? Otóż zazwyczaj jest to zlokalizowane w obrębie podbrzusza niewielkie jasnoczerwone wzniesienie zbudowane z wyłonionych z wnętrza organizmu tkanek (którymi mogą być m.in. moczowody).

To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny

Urostomia – rodzaje

Urostomia to termin bardzo ogólny – ogólnie określa się nim przetokę, której zadaniem jest wyprowadzanie moczu z organizmu pacjenta inną drogą niż naturalna. Wyróżnia się kilka różnych rodzajów urostomii – ich nazwy biorą się od tego, która część układu moczowego ulega ostatecznie połączeniu z powłokami ciała. Są nimi:

• nefrostomia (przetoka nerkowo-skórna) – rodzaj urostomii, gdzie mocz – po dokonaniu bezpośredniego nakłucia układu kielichowo-miedniczkowego – jest wyprowadzany z samej nerki;
• ureterostomia lub ureterocutaneostomia (przetoka moczowodowo-skórna) – typ urostomii, w którym wytwarzane jest połączenie pomiędzy moczowodem a skórą;
• cystostomia (przetoka pęcherzowo-skórna) – połączenie pomiędzy skórą a pęcherzem moczowym;
• uretrostomia (przetoka cewkowo-skórna) – rzadko wykonywany u pacjentów typ urostomii, w którym wytwarzane jest połączenie pomiędzy cewką moczową a skórą.

O tym, jaki konkretnie rodzaj urostomii zostanie wykonany u pacjenta, decyduje przede wszystkim to, w którym miejscu układu moczowego pojawiła się przeszkoda blokująca swobodny wypływ moczu. Gdy defekt dotyczy całych moczowodów, co uniemożliwia wypływ moczu z nerki, wykorzystywane może być wyłonienie nefrostomii. W sytuacji zaś, gdy to na poziomie pęcherza moczowego pojawia się defekt skutkujący zaburzonym odpływem moczu, u chorego może być wskazane wykonanie ureterostomii.

Urostomia Brickera

Urostomie można podzielić również ze względu na to, czy są one wyłaniane tylko czasowo, czy też na stałe. Przykładem tych drugich jest urostomia Brickera, wykorzystywana u chorych, u których zaszła konieczność przeprowadzenia cystektomii (np. z powodu złośliwego nowotworu pęcherza moczowego). Zabieg polega na tym, że fragment jelita cienkiego chorego jest łączony z moczowodami i później jelito jest ostatecznie wyłaniane w obrębie skóry brzucha. W jeszcze innym podziale wyróżniane są: urostomia obustronna oraz jednostronna.

Urostomia – wskazania, kiedy się zakłada?

Przetoki moczowe wyłaniane są u tych pacjentów, u których wystąpił – zwłaszcza długotrwały – zastój moczu. Wśród problemów, które najczęściej prowadzą do konieczności wykonania urostomii, wymieniane są:

• nowotwory układu moczowego (np. rak pęcherza moczowego),
• kamica (np. nerkowa lub moczowodowa),
• stany prowadzące do zwężenia struktur wyprowadzających mocz (np. zwężenie moczowodów związane z przebyciem radioterapii lub wynikające z ucisku moczowodów przez sąsiadujące z nimi zmiany nowotworowe),
• pęcherz neurogenny (dość częsty powód wykonania urostomii u dzieci),
• uszkodzenia dróg moczowych (które mogą być skutkiem zarówno przebycia jakiegoś urazu, np. w wyniku wypadku komunikacyjnego, jak i operacji przeprowadzanych w obrębie jamy brzusznej),
• wrodzone wady dróg moczowych, prowadzące do niemożności swobodnego wypływu moczu,
• choroby prostaty prowadzące do zatrzymania moczu (np. znaczny przerost gruczołu krokowego).

Dowiedz się więcej o przyczynach zatrzymania moczu.

Urostomia – powikłania

Tak jak po każdej procedurze medycznej, tak i po wykonaniu urostomii możliwe jest wystąpienie powikłań. Najczęściej dotyczą one ujścia stomii – możliwy są jego obrzęk, zakażenie, ale i niedokrwienie czy martwica. Dodatkowo pojawiać się mogą w jego otoczeniu różnego rodzaju zmiany skórne, np. zaczerwienienie i wysypka. Pacjenci mogą się też skarżyć na świąd, nawet silnego stopnia.

Wymienione problemy występować mogą wtedy, gdy skóra w otoczeniu stomii jest regularnie podrażniana przez mocz – aby temu zapobiegać, konieczny jest właściwy proces pielęgnowania pacjenta ze stomią. Część pacjentów składa wniosek o orzeczenie niepełnosprawności. Niepełnosprawność, czasowa lub trwała, orzekana jest indywidualnie. Bywa orzekana renta.

Urostomia – pielęgnacja i wymiana worka

Nieodłącznym elementem urostomii są worki, w których gromadzi się mocz. Posiadając przetokę skórną zawsze należy zadbać o to, aby były one właściwie przyczepione do samej stomii – redukuje to ryzyko wydostawania się poza nie moczu i związanych z tych opisanych wyżej problemów. Ważna jest również regularna wymiana worków oraz – jeżeli pacjent takowy posiada – wymiana cewnika (założony cewnik mogą mieć np. pacjenci z nefrostomią).

Worki stomijne powinny być opróżniane nie wtedy, kiedy cała ich objętość zostanie zapełniona, lecz już wtedy, gdy będą one wypełnione moczem w około ²/₃ swojej objętości. Sama zaś ich wymiana – o ile lekarz nie zaleci inaczej – powinna mieć miejsce co około 3 dni.

Wszystko o urostomii – dieta, płyny

Higiena po urostomii to jednak nie wszystko. Pacjenci, u których zostanie wykonana przetoka moczowo-skórna, otrzymują również zalecenia dotyczące diety. Wskazane jest spożywanie lekkostrawnych, zbilansowanych posiłków. Powinni ograniczyć w swojej diecie udział szczawianów (znaleźć je można m.in. w zielonych warzywach, takich jak szpinak czy brokuł). Związki te mogą sprzyjać kamicy moczowej.

Chorym odradzane jest także spożywanie produktów, które mogą mieć działanie drażniące na struktury układu moczowego – mowa tutaj np. o napojach zawierających kofeinę (ograniczyć należy więc picie kawy czy coli) oraz o ostrych przyprawach. Niewskazane jest również palenie papierosów oraz picie nadmiernych ilości alkoholu.

Tak naprawdę jednak dla pacjentów z urostomią najistotniejsze jest odpowiednie spożycie płynów – zaleca się, aby przyjmowali oni minimum 2 litry płynów dziennie. Najkorzystniejsze jest w tym przypadku picie wody źródlanej lub mineralnej z optymalną ilością minerałów, których nadmiar nie wpłynie negatywnie na pracę nerek.