Cystostomia (nadłonowa) – wskazania, powikłania, wymiana cewnika

Cystostomia – co to jest?

Cystostomia (inaczej przezskórne cewnikowanie pęcherza moczowego) to wykonywane celowo połączenie pomiędzy pęcherzem moczowym a powłoką ciała – lekarze wytwarzają w takim przypadku przetokę łączącą pęcherz ze skórą. Jeden koniec drenu, którego zadaniem jest wyprowadzanie moczu, umieszczany jest w pęcherzu moczowym, drugi natomiast zostaje przymocowany do skóry. Zabieg cystosomii należy do grupy kilku różnych procedur (ogólnie określanych jako urostomie), które to umożliwiają odprowadzanie moczu u chorych z jakimiś nieprawidłowościami prowadzącymi do zatrzymania moczu. Poza cystostomią, u pacjentów wykonywane mogą być również nefrostomia czy ureterostomia.

Przetoka nadłononowa – wskazania

Wskazania do cystostomii obejmują różne stany, w których przebiegu dochodzi do bloku odpływu moczu – w przypadku tej procedury wykonują się ją jednak wtedy, gdy jakiegoś rodzaju przeszkody znajdują się w obrębie samego pęcherza lub cewki moczowej. Jako przykłady wskazań do zabiegu wymienić można:

• urazy cewki moczowej,
• zwężenie cewki moczowej wynikające z jej ucisku przez powiększony gruczoł krokowy,
• nowotwory cewki moczowej,
• zablokowanie drożności cewki moczowej przez znajdujące się w niej kamienie moczowe,
• wrodzone wady układu moczowego związane ze zwężeniem cewki moczowej,
• pęcherz neurogenny,
• wystąpienie konieczności odprowadzania moczu inną drogą niż przez cewkę moczową (cystostomia u mężczyzn może być wykonywana np. po przeprowadzeniu jakiejś operacji prącia).

Przeczytaj więcej o tym czym jest pęcherz neurogenny.

Przeciwwskazania do cystostomii

Zasadniczo wyróżnia się niewiele przeciwwskazań do wykonania cystostomii. Głównym jest brak zgody pacjenta na przeprowadzenie procedury. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są również niemożność określenia lokalizacji pęcherza moczowego u pacjenta oraz występowanie u niego – w przeszłości lub obecnie – raka pęcherza. Przetoka nadłonowa nie powinna być również wykonywana u chorych z zaburzeniami krzepnięcia krwi i osób ze złamaniami w obrębie miednicy. Zachować szczególną ostrożność należy u pacjentów, którzy w przeszłości przeszli jakieś zabiegi operacyjne w jamie brzusznej – mogą u nich bowiem istnieć zrosty, które mogą znacząco utrudnić cewnikowanie pęcherza moczowego. To, jak długo będzie niezbędne noszenie cystostomii, zależy od danego przypadku i wskazań.

Jak przebiega zabieg wykonania cystostomii?

Cystostomia nadłonowa wykonywana może być na dwa sposoby. Pierwszym jest metoda otwarta, w której wykonywane jest nacięcie kilka centymetrów nad spojeniem łonowym, a później wprowadzany jest przez nie trokar wraz z cewnikiem i ostatecznie pozostawiany jest sam tylko cewnik nadłonowy.

Cewnik do cystostomii wchodzi w skład zestawu do wykonania nadłonowej przetoki pęcherza moczowego.

Inną metodą – obecnie coraz częściej wykorzystywaną – jest cystostomia punkcyjna, która polega na wprowadzeniu cewnika, zwykle pod kontrolą ultrasonograficzną, poprzez niewielkich rozmiarów nakłucie. Pacjenci nierzadko zastanawiają się nad tym, czy zabieg cystostomii jest bolesny.

W trakcie procedury może pojawiać się u pacjenta pewien dyskomfort, ogólnie jednak przed rozpoczęciem jakichkolwiek ingerencji stosowane jest znieczulenie. Innym interesujących pacjentów aspektem jest to, ile trwa wykonanie cystostomii – czas ten bywa różny, ogólnie jednak, jeżeli nie istnieją jakieś trudności m.in. ze zlokalizowaniem pęcherza moczowego, procedura zajmuje zaledwie kilka do kilkunastu minut. Chorych interesuje także i to, jak wygląda cystostomia – otóż w okolicy nad spojeniem łonowym widoczna jest końcówka cewnika, do której zakładany jest worek stomijny. Przymocowany on jest zwykle do uda i to w nim właśnie gromadzi się wydostający się z pęcherza mocz.

Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?

Cystostomia – powikłania i komplikacje

Nakłucie nadłonowe, podobnie jak każda inna medyczna procedura, może doprowadzić do wystąpienia pewnych powikłań. Szczęśliwie nie są one spotykane często i wśród możliwych wymieniane są przede wszystkim zakażenie układu moczowego oraz krwawienie. Obecność cewnika w pęcherzu moczowym przez dłuższy czas może sprzyjać również wytworzeniu się w jego obrębie różnego rodzaju kamieni.

Komplikacje po cystostomii mogą więc po prostu wystąpić, najistotniejsze jednak jest to, aby pacjenci zwracali baczną uwagę na swój stan zdrowia i w razie pojawienia się u nich jakichś objawów, jak najszybciej konsultowali się z lekarzem. Niepokojące jest zarówno zaobserwowanie obecności krwi w worku stomijnym, jak i wystąpienie gorączki.

Cystostomia – wymiana cewnika i pielęgnacja

Pacjenci, u których wykonana zostanie przetoka moczowa, otrzymują wiele zaleceń dotyczących pielęgnacji jej okolicy – odpowiednia dbałość o cystostomię zmniejsza chociażby ryzyko wystąpienia jakichkolwiek powikłań po zabiegu. Pacjenci mający cystostomię nierzadko obawiają się np. kąpieli – takowe są jak najbardziej możliwe, należy jednak pamiętać o tym, aby zawsze dokładnie osuszać po nich okolice przetoki. Konieczna jest regularna wymiana worków gromadzących mocz – takowa powinna mieć miejsce co około 3 dni, opróżnianie zaś worka powinno następować nie wtedy, kiedy będzie on cały zapełniony, a najlepiej wtedy, gdy zapełni się on do 2/3 całej objętości.

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów z cystostomią

U osób z cystostomią ważna jest nie tylko wymiana cewnika co jakiś czas, ale i stosowana przez nich dieta. Najistotniejsze jest to, aby pacjenci jadali lekkostrawne produkty – w ich jadłospisie nie powinny się znajdować pokarmy, które sprzyjają wzdęciom czy zaparciom (unikać więc należy chociażby roślin strączkowych). Pacjentom zaleca się również unikać produktów, które mogą podrażniać pęcherz moczowy – takowymi są m.in. cytrusy, kofeina, ostre przyprawy. Ważne jest jednak nie tylko spożywanie odpowiednich pokarmów, ale i nawadnianie organizmu – pacjentom zwraca się uwagę na to, aby spożywali oni minimum dwa litry płynów na dobę (najkorzystniej jest wtedy, gdy spożywana jest niegazowana woda).