Skurcze dodatkowe w sercu określa się jako ekstrasystolie. Są to pobudzenia powstające poza fizjologicznym (czyli zatokowym) rytmem serca. Objawy dodatkowych skurczów serca mogą być niezauważane przez pacjentów. Bywa, że tego typu arytmie serca powodują uczucie kołatania serca i niemiarowości serca. Skurcze w sercu mogą oznaczać chorobę zależną od hormonów, a także zaburzenia elektrolitowe.
Dodatkowe skurcze serca – komorowe i nadkomorowe – jakie przyczyny?
Spis treści
Od czego zależy prawidłowy rytm pracy serca?
Źródłem pobudzeń elektrycznych serca są komórki rozrusznikowe. Budują one układ przewodzący serca, w którego skład wchodzą: węzeł zatokowy, węzeł przedsionkowo-komorowy oraz komorowy układ przewodzący, na który składają się pęczek Hisa i jego odnogi.
Węzeł zatokowy zlokalizowany jest w prawym przedsionku serca i w warunkach prawidłowych to właśnie w nim generowane są rytmiczne pobudzenia elektryczne, które rozprzestrzeniają się na mięśnie przedsionków, a następnie komór.
Pobudzenia dodatkowe w sercu powstają natomiast poza węzłem zatokowym (w tzw. ogniskach ektopowych) – w przedsionku, żyłach uchodzących do przedsionków, łączu przedsionkowo-komorowym, a także w komorach poniżej rozgałęzienia pęczka Hisa. Ich występowanie powoduje zatem zaburzenia rytmu pracy serca.
To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?
Jakie są objawy dodatkowych skurczów serca?
Pojedyncze dodatkowe skurcze serca najczęściej są dla pacjentów bezobjawowe. Niekiedy mogą one jednak objawiać się jako:
- uczucie kołatania serca,
- niemiarowość serca, uczucie niemiarowej pracy serca – chwilowe przyspieszanie i zwalnianie rytmu lub uczucie przerwy w czynności serca,
- wrażenie uciekania serca do gardła lub żołądka,
- pojedyncze kłucia w klatce piersiowej.
Identyczne arytmie serca mogą objawiać się w różny sposób, zależnie od współistniejącej choroby podstawowej serca.
U pacjentów ze zdrowym sercem mogą pozostać zupełnie nieme, tymczasem w przypadku serca niewydolnego wystąpienie arytmii może wiązać się ze znacznym pogorszeniem jakości życia i nasileniem objawów choroby podstawowej.
Nerwica serca może być przyczyną objawów, które są przyczyną skurczów dodatkowych w sercu. Podłoże psychogenne odpowiada za kołatanie serca, szybką i niemiarową pracę serca, które nie wynikają jednak z obecności arytmii serca.
Wówczas rozstrzygnięcie czy zgłaszane przez pacjenta objawy mają podłoże kardiologiczne wymaga wdrożenia dalszej diagnostyki.
Skurcze dodatkowe nadkomorowe (arytmia nadkomorowa)
Dodatkowe skurcze nadkomorowe w sercu są powszechne u osób zdrowych (do około 200 na dobę). Ich liczba wzrasta z wiekiem (nawet do 1000 dodatkowych pobudzeń na dobę u osób po 60. roku życia).
Skurcze nadkomorowe mogą występować także w chorobach serca i być zapowiedzią innej tachyarytmii – migotania przedsionków. Na ogół dodatkowe skurcze serca nadkomorowe nie wywołują żadnych objawów i często występują przejściowo (mogą być wywołane przez czynniki przemijające, np. używki, emocje).
Przedwczesne skurcze nadkomorowe rzadko wymagają leczenia.
Skurcze dodatkowe komorowe (arytmia komorowa)
Komorowymi zaburzeniami rytmu serca nazywamy arytmie powstające w ogniskach znajdujących się poniżej pęczka Hisa (jest on częścią omawianego powyżej układu bodźcoprzewodzącego serca).
Częstość występowania arytmii komorowych wzrasta wraz z wiekiem oraz ze stopniem uszkodzenia serca. Mogą także występować u osób zdrowych (do 200 na dobę, a u osób starszych nawet do 1000 pobudzeń na dobę).
Dodatkowe skurcze komorowe mogą występować jako pobudzenia pojedyncze lub formy złożone. W warunkach zdrowia formy złożone (takie jak pary i częstoskurcze komorowe) występują rzadko. Ich obraz kliniczny jest różnorodny – pojedyncze skurcze dodatkowe komorowe najczęściej przebiegają bezobjawowo.
Duża ilość pobudzeń komorowych oraz występowanie form złożonych znacznie zaburza fizjologiczny rytm serca, co może być przyczyną np. znacznego ograniczenia tolerancji wysiłku u osób z wcześniej istniejącą niewydolnością serca.
Niejednokrotnie arytmia komorowa, duża ilość dodatkowych skurczów komorowych oraz występowanie form złożonych bywa manifestacją toczącej się choroby serca (np. choroby niedokrwiennej).
Skurcze serca – jakie badania zrobić?
Diagnostykę dodatkowych skurczów serca lekarz rozpoczyna od zebrania dokładnego wywiadu. Jeśli pacjent odczuwa objawy arytmii, ważne jest ustalenie w jakich okolicznościach one się pojawiają, ile trwają i czy wyjściowo znana jest choroba mogąca być przyczyną powstania zaburzeń rytmu serca.
W badaniu przedmiotowym już podczas osłuchiwania serca lub badania pulsu lekarz może rozpoznać niemiarowość pracy serca, nie jest jednak w stanie ze stuprocentową pewnością określić czy jej przyczyną jest obecność skurczów dodatkowych, czy np. migotania przedsionków.
Odpowiedź na to pytanie może dać badanie EKG będący odzwierciedleniem elektrycznej czynności mięśnia sercowego. Całodobowe monitorowanie EKG metodą Holtera także znajduje zastosowanie w diagnostyce arytmii serca, bowiem umożliwia rejestrację EKG w różnych sytuacjach aktywności życiowej pacjenta oraz rejestrację zaburzeń rytmu serca, których nie udało się wychwycić w gabinecie lekarskim.
Należy pamiętać, że arytmie komorowe i nadkomorowe mogą występować także u osób zdrowych, zatem ocena znaczenia klinicznego rejestrowanych arytmii serca zawsze musi uwzględniać wiek pacjenta, jego rodzaj aktywności życiowej i ogólny stan zdrowia.
Jak leczyć dodatkowe skurcze serca?
Dodatkowe skurcze serca, szczególnie te pochodzenia nadkomorowego, bezobjawowe, nie wymagają specyficznego leczenia. W przypadku, gdy objawy wynikające z obecności dodatkowych skurczów serca są dokuczliwe dla pacjentów, należy w pierwszej kolejności ograniczyć wpływ na układ krążenia używek mogących sprzyjać występowaniu arytmii.
Należy także wykluczyć, czy przyczyną szybkiej lub niemiarowej pracy serca nie są zaburzenia elektrolitowe lub hormonalne (np. nadczynność tarczycy).
Jeżeli objawy skurczów dodatkowych serca są uciążliwe, a dodatkowe skurcze liczne, warto rozważyć wdrożenie leczenia farmakologicznego – zastosowanie znajdują tu np. beta-blokery.
W przypadku arytmii komorowych (zwłaszcza przy występowaniu form złożonych pobudzeń komorowych) należy wykonać diagnostykę kardiologiczną wykluczającą chorobę organiczną serca.
W przypadku jej potwierdzenia (np. niewydolności serca, choroby wieńcowej) należy przede wszystkim leczyć chorobę podstawową. Jeśli nie znajdujemy podłoża arytmii, a jest ona bezobjawowa, skurcze dodatkowe nie są liczne i nie tworzą form złożonych, możliwe jest pozostawienie jej bez leczenia.
W innych wypadkach zastosowanie znajdują leki na arytmię (przeciwarytmiczne) lub nawet kardiowertery-defibrylatory, czyli urządzenia wszczepialne, mające na celu przerwanie napadu częstoskurczu komorowego.
Należy pamiętać, iż decyzję o poszerzeniu diagnostyki i ewentualnym wdrożeniu leczenia lekarz podejmuje indywidualnie dla każdego chorego, uwzględniając całokształt obrazu, w tym objawy, wiek i chorobowe obciążenia, gdyż w części przypadków dodatkowe skurcze serca mogą być traktowane jako wariant normy, w innych zaś jako manifestacja poważnej choroby.
Opublikowano: 17.11.2016;
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Edyta Ćwiek-Rębowska
Lekarz
Lekarz stażysta w WSS im. M.Pirogowa w Łodzi, absolwentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Aktywnie uczestniczy w pracach Koła Naukowego przy Klinice Kardiologii, a także przewodniczy działalności Koła Naukowego przy Klinice Pneumonologii i Alergologii.
470
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 06.08.2024