Afty to drobne, bolesne nadżerki, które pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej. Mają postać owrzodzenia, któremu towarzyszy miejscowy stan zapalny. Przyczyną powstawania aft może być uraz, który przy spadku odporności prowadzi do rozwoju bolesnej zmiany. Stres, zmiany hormonalne czy niedobory witamin także mogą być powodem powstawania aft. Leczenie polega na izolowaniu zmiany i stosowaniu leków zmniejszających ból i stan zapalny.
Jak leczyć afty?
Jak wygląda afta?
Afty to drobne, bolesne, płytkie nadżerki na błonie śluzowej jamy ustnej pojawiające się nagle, często pozornie bez uchwytnej przyczyny. Najczęstszym miejscem występowania jest przedsionek jamy ustnej, boki i spód języka oraz podniebienie miękkie. Rozmiar aft waha się od 1 do nawet 20 mm, średnia wielkość aft to 5 mm. Afty mają kształt okrągły, jednak wraz ze wzrostem ich średnicy zmiany częściej opisuje się jako nieregularne.
Afty występują pojedynczo lub w większej liczbie. Mają postać ograniczonego owrzodzenia na tle zaczerwienionej śluzówki (miejscowy stan zapalny). Towarzyszy im silny ból, szczególnie przy spożywaniu pokarmów i dotyku. Z tego względu kluczowe wydaje się być pytanie, jak leczyć afty i im zapobiegać? Często mają charakter nawrotowy – mówimy wtedy o nawracającym aftowym zapaleniu jamy ustnej.
To też może Cię zainteresować: Protezy akronowe – wskazania, zalety, wady, opinie, cena
Afty - przyczyny powstawania
Od czego robią się afty?
Zarówno mechanizm powstawania aft, jak i czynniki predysponujące nie zostały do końca poznane. Dużą rolę odgrywa genetyka – afty występują znacznie częściej u dziecka, jeśli chociaż jedno z rodziców ma do tego skłonność. Najczęściej dotykają kobiet pomiędzy 20. a 40. rokiem życia, ale pojawiają się również u mężczyzn. Za główne czynniki predysponujące do rozwoju aft w jamie ustnej uważa się:
- nieadekwatną odpowiedź organizmu na uraz mechaniczny, np. zranienie błony śluzowej jamy ustnej szczoteczką w czasie mycia zębów lub ostry brzeg wypełnienia bądź uzupełnienia protetycznego,
- odpowiedź na silny stres (zmiana na tle nerwowym),
- zmiany hormonalne (u kobiet w okresie menopauzy),
- niedobory witaminowe (głównie z grupy B), żelaza oraz kwasu foliowego,
- podrażnienia błony śluzowej, do których mogło dojść w czasie wizyty w gabinecie stomatologicznym,
- alergie na substancje konserwujące i barwniki spożywcze,
- ząbkowanie u małych dzieci,
- osłabienie organizmu,
- gorączkę.
W skrajnych przypadkach afty mogą być oznaką toczącego się procesu nowotworowego lub mogą być objawem AIDS, dlatego nawracających aft w żadnym wypadku nie należy lekceważyć.
Jak zapobiegać aftom?
Na postawione w tytule artykułu pytanie, jak leczyć afty i im zapobiegać, nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Z powodu bardzo różnych i odmiennych od siebie bodźców mogących wywołać obecność aft, bardzo trudno jest zapobiec spontanicznemu powstaniu zmiany. Najkrócej rzecz ujmując, należy unikać sytuacji mogących podrażniać błonę śluzową. Gdy natomiast mamy do nich skłonność i pojawiają się dosyć często, najlepiej zaobserwować czynnik, który najczęściej powoduje powstawanie aft lub – na zasadzie prób i błędów – taki wyizolować, a następnie go unikać.
Ze wskazań ogólnych należy:
- stosować preparaty i substancje wzmacniające barierę ochronną, płukanki zawierające w składzie siemię lniane, malwę, rumianek czy szałwię,
- utrzymywać dobrze zbilansowaną dietę,
- o ile to możliwe, zredukować poziom stresu – np. poprzez ćwiczenia fizyczne,
- w okresie menopauzy pozostawać pod opieką endokrynologa,
- w okresie jesienno-zimowym suplementować preparaty wzmacniające odporność, np. witaminy, rutozyd, kwasy omega-3 i omega-6,
- utrzymywać prawidłową higienę jamy ustnej,
- odbywać okresowe przeglądy stomatologiczne celem wyeliminowania potencjalnych miejsc mogących podrażniać śluzówkę jamy ustnej,
- okresowo sprawdzać obraz morfologiczny krwi,
- nie przemęczać się w okresie ogólnego osłabienia i spadku odporności.
Afty - Jak leczyć
Czy afty są zaraźliwe? Czy można się nimi zarazić?
Odpowiadając na pytanie, jak leczyć afty i im zapobiegać, należy podkreślić, że najistotniejsze w ich leczeniu jest zlikwidowanie dolegliwości bólowych oraz izolacja zmiany. Bardzo często zdarza się, iż od razu po wygojeniu afty występują ponownie w tym samym miejscu, co może wskazywać na istnienie węzła urazowego. Zmiany o charakterze aft zasklepiają się bez pozostawienia blizny, natomiast są bardzo bolesne i zmniejszają znacząco komfort życia.
Afty utrudniają spożywanie pokarmów i napojów. Samoistnie goją się w czasie od kilku dni do kilku tygodni. Wspomagające leczenie aft opiera się na skutecznym izolowaniu zmiany od środowiska jamy ustnej. Zmniejsza to znacząco dolegliwości bólowe oraz przyspiesza regenerację nabłonka. Zapobiega jednocześnie wtórnej infekcji grzybiczej afty oraz nasilaniu stanu zapalnego jako odpowiedzi immunologicznej organizmu na uszkodzenie śluzówki.
W leczeniu aft stosuje się leki recepturowe zawierające substancje o działaniu znieczulającym miejscowo, czasem z dodatkiem kortykosteroidów (zmniejszających stan zapalny) oraz środków działających przeciwgrzybiczo (jak neomycyna czy nystatyna). Pomocne są preparaty witaminowe w maściach lub mazidłach. W aptekach dostępne są również gotowe leki izolujące aftę od czynników drażniących, a tym samym skutecznie ograniczające odczuwanie dolegliwości bólowych. Zastosowanie preparatów tworzących warstwę ochronną przynosi natychmiastową i odczuwalną ulgę oraz podnosi komfort funkcjonowania w okresie gojenia afty.
Jeśli afty mają tendencję do częstych nawrotów oraz występują licznie, nawet u pacjentów bez oznak osłabienia czy chorób wyniszczających, należy skonsultować się z lekarzem medycyny lub stomatologiem celem wykluczenia groźnych dla zdrowia i życia przyczyn ich powstania. Należy jednak pamiętać, że afta może przebiegać i goić się ze zmniejszonymi lub nawet z brakiem dolegliwości bólowych, gdy zaczniemy ją leczyć od pierwszego momentu.
Czytaj również: Zapalenie języka – przyczyny, objawy, jak leczyć?
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Endodoncja, Mahmoud Torabinejad, Richard E. Walton. Wyd. 2010 r.
- Choroby błony śluzowej jamy ustnej, radiologia, chirurgia stomatologiczna, Paul Coulthard, Keith Horner. Wyd. 2011 r.
Opublikowano: 09.10.2014;
aktualizacja: 04.11.2017
Oceń:
4.1
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Jakub Waszyrowski
Lekarz
Od 2012 roku pracuje w Poradni Periodontologii i Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej w CSK Instutucie Stomatologii w Łodzi od 2012 roku. Oprócz pracy w Poradni, prowadzi prywatną praktykę stomatologiczną „Dentoestetyka” w Łodzi. Zawodowo interesuje się periodontolgią, chirurgią oraz implantologią. W wolnym czasie aktywnie uprawia sport.
132
Komentarze i opinie (0)