Menopauza – czym jest, w jaki sposób się objawia, jak załagodzić ten stan?

Co to jest menopauza?

Menopauza to, zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, ostateczne ukończenie miesiączkowania. Możemy mówić o nim wówczas, gdy od ostatniej miesiączki minęło co najmniej 12 miesięcy – czas wystąpienia menopauzy ustala się wstecznie. Krwawienia miesiączkowe bezpośrednio poprzedzające menopauzę mogą pojawiać się nieregularnie, odstępy między nimi mogą się wydłużać.

Często, w mowie powszechnej, pojęcie menopauza traktowane jest jako synonim pojęć: przekwitanie i klimakterium określających okres w życiu kobiety pomiędzy okresem rozrodczym a początkiem okresu starości.

Przeczytaj też: Pluskwica groniasta – właściwości i zastosowanie

Przyczyny menopauzy

Menopauza jest skutkiem naturalnego procesu wygaszania aktywności pęcherzykowej jajników. W organizmie kobiety stopniowo dochodzi do zmian w stężeniach hormonów płciowych – podwyższenia stężeń FSH (hormon folikulotropowy) i LH (hormon luteinizujący), co w sprzężeniu zwrotnym daje obniżenie stężenia estrogenów. Stopniowo dochodzi do utraty płodności, cyklów bezowulacyjnych, a krwawienia miesiączkowe stają się coraz bardziej nieregularne, aż dojdzie do ostatniego krwawienia, po którym nie pojawią się następne miesiączki.

Menopauza będąca skutkiem powyższego mechanizmu, pojawiająca się u kobiety po 40. roku życia (najczęściej w wieku 45-55 lat) jest menopauzą fizjologiczną, naturalnym objawem wchodzenia w okres przekwitania.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Jakie są objawy menopauzy?

Menopauza jest wynikiem wygasania czynności jajników. To z kolei jest przyczyną spadku stężenia estrogenów. Zgodnie z definicją menopauza jest częścią przekwitania, w którym występuje ostatnia miesiączka po której przez 12 miesięcy miesiączka nie występuje i nie ma żadnych innych chorobowych przyczyn tego zjawiska. Jakie są objawy menopauzy? Jakie problemy zdrowotne mogą pojawić się w okresie przekwitania? Objawy menopauzy wynikają z obniżenia stężenia estrogenów we krwi.

W czasie menopauzy następuj:e

1. zaprzestanie miesiączkowania – jest ono poprzedzone zaburzeniami cyklu miesiączkowego – cykle stają się nieregularne, dłuższe lub krótsze, zmienia się także obfitość krwawień,
2. utrata zdolności do zajścia w ciążę,
3. zmiany zanikowe w pochwie i cewce moczowej (skutkiem mogą być takie problemy, jak uczucie pieczenia, suchości i swędzenia w pochwie, atroficzne zapalenie pochwy, częstsze zakażenia układu moczowego oraz nietrzymanie moczu),
4. zwiększenie podatności na infekcje intymne,
5. występowanie tzw. objawów wypadowych (uderzeń gorąca, którym towarzyszą zlewne poty oraz kołatania serca) – najczęściej kobiety zgłaszają je wieczorem i w nocy,
6. obniżenie i wahania nastroju, rozdrażnienie, płaczliwość, zwiększenie podatności na rozwój depresji,
7. pogorszenie jakości snu, bezsenność (w związku ze zmniejszeniem stężenia melatoniny wydzielanej przez szyszynkę),
8. pogorszenie pamięci i koncentracji,
9. obniżenie libido,
10. obniżenie gęstości kości (skłonność do rozwoju osteoporozy),
11. spadek zawartości kolagenu w skórze (osłabienie jędrności skóry),
12. pogorszenie kondycji włosów, wypadanie włosów,
13. niekorzystne zmiany metaboliczne skutkujące m.in. podwyższeniem stężenia cholesterolu LDL i obniżeniem stężenia tzw. „dobrego cholesterolu” HDL, zwiększeniem skłonności do rozwoju nadwagi, otyłości oraz cukrzycy typu 2,
14. wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
15. pogorszenie kurczliwości mięśnia sercowego,
16. zwiększenie skłonności do powikłań zakrzepowych,
17. obniżenie aktywności gruczołów potowych i łojowych,
18. zwiększenie zachorowalności na niektóre choroby oka, takie jak np. zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), zespół suchego oka,
19. wzrost zachorowalności na niektóre nowotwory, takie jak np. rak sutka, rak trzonu macicy, rak jajnika.

Jak łagodzić objawy menopauzy?

Pierwszym krokiem prowadzącym do złagodzenia objawów menopauzy jest modyfikacja stylu życia. Pacjentkom zaleca się częste korzystanie z różnych form ruchu, zwłaszcza na świeżym powietrzu, unikanie stresu, wygospodarowanie dostatecznej ilości czasu na odpoczynek. Istotne jest rozwijanie hobby oraz aktywne życie towarzyskie. Wskazane jest także unikanie używek (papierosy, alkohol).

Dieta pacjentki w okresie menopauzy powinna być bogata w warzywa i owoce oraz produkty zawierające wapń, zaleca się także spożywanie produktów zawierających fitoestrogeny (produkty sojowe, fasola, ziarna zbóż). Fitoestrogeny to naturalne związki hormonalne pochodzenia roślinnego. Powinny u każdej kobiety w okresie menopauzy stanowić ważny element diety. Podzielono je dotychczas na kilka najważniejszych klas, z czego najbardziej popularne są izoflawony.

Część pacjentek sięga po preparaty roślinne oparte na fitoestrogenach dostępne w aptekach. Badania naukowe wskazują na to, że fitoestrogeny łagodzą skutki przekwitania, mają także właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.

Pacjentkom zaleca się także postępowanie objawowe, ukierunkowane na zwalczanie poszczególnych dolegliwości związanych z menopauzą, m.in. stosowanie żeli dopochwowych łagodzących uczucie suchości, świądu i pieczenia w pochwie, kremów zawierających estrogeny hamujących postęp zmian zanikowych pochwy.

Ponadto, osobnej uwagi wymagają problemy zdrowotne pojawiające się często w okresie menopauzy, tj. osteoporoza, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, depresja.

Część pacjentek w okresie menopauzy zmaga się z ciężkimi zaburzeniami nastroju (labilnością emocjonalną, depresją, drażliwością itd.). Uwarunkowane są one zmianami hormonalnymi, ale też przeżyciami związanymi ze zmianami zachodzącymi w ciele kobiety, z wejściem w nowy etap życia. W walce z tymi objawami konieczne może być wsparcie psychologa lub psychiatry.

Menopauza a hormonalna terapia zastępcza

W przypadku dokuczliwych objawów menopauzy, szczególnie wypadowych, można rozważyć rozpoczęcie hormonalnej terapii zastępczej, tzn. suplementacji naturalnych estrogenów w połączeniu z gestagenami obniżającymi ryzyko transformacji nowotworowej błony śluzowej trzonu macicy.

Hormonalną terapia zastępcza:

• łagodzi objawy wypadowe (uderzenia gorąca, nadmierne pocenie się, kołatania serca),
• stabilizuje nastrój,
• poprawia jakość snu, libido oraz funkcje poznawcze (pamięć, koncentracja),
• chroni przed niekorzystnymi zmianami w profilu lipidowym,
• chroni przed spadkiem kurczliwości mięśnia sercowego,
• chroni przed obniżeniem gęstości kości oraz zmianami prowadzącymi do nietrzymania moczu,
• obniża ryzyko zachorowania na takie nowotwory jak: rak jelita grubego, rak wątroby, rak dróg żółciowych.

wiele kobiet zastanawia się czy hormonalna terapia zastępcza jest bezpieczna. Należy liczyć się jednak z tym, że stosowanie hormonalnej terapii zastępczej podwyższa ryzyko zachorowań na nowotwory estrogenozależne (rak sutka, rak trzonu macicy, niektóre guzy mózgu).

Jakie są przyczyny przedwczesnej menopauzy?

Menopauza u kobiety przed ukończeniem 40. roku życia określana jest mianem przedwczesnej menopauzy. Najczęściej przyczyny tego stanu nie daje się ustalić i wówczas mówimy o tzw. przedwczesnej menopauzie idiopatycznej. Często ma ona podłoże genetyczne – występuje u kobiet, których matki, babcie itd. również weszły w okres przekwitania w stosunkowo młodym wieku. Potwierdzenie związku genów z przedwczesną menopauzą znajdujemy w wynikach badań klinicznych prowadzonych na bliźniaczkach.

Do znanych przyczyn przedwczesnej menopauzy należą:

• choroby autoimmunologiczne,
• cukrzyca,
• przebyte choroby zakaźne (np. świnka),
• przebyta chemio – lub radioterapia,
• palenie papierosów,
• stresujący tryb życia.

Pacjentki stwierdzające u siebie objawy przedwczesnej menopauzy powinny zwrócić się z tym problemem do ginekologa, który potwierdzi diagnozę za pomocą badań hormonalnych, ustali przyczynę i ewentualnie zleci leczenie hormonalne przywracające jajeczkowanie.