Ból zęba – przyczyny, objawy i metody łagodzenia

Dlaczego zęby bolą?

Ząb składa się z korony – części widocznej w jamie ustnej i wystającej ponad dziąsło – oraz korzenia mocującego go w zębodole. Korona jest pokryta szkliwem . Pod nim znajduje się zębina, czyli tkanka nadająca zębom kształt. W warunkach prawidłowych zębina nie jest wrażliwa na bodźce. Dopiero po jej odsłonięciu (np. po złamaniu korony zęba) pod wpływem różnych drażniących czynników pojawia się ból. Wewnątrz zęba znajdują się kanał korzenia i komora zęba. Są one wypełnione przez miazgę, czyli tkankę obficie unaczynioną i unerwioną.

Ból może być również związany z podrażnieniem przyzębia, czyli bogato unerwionych tkanek, które otaczają ząb w zębodole. W skład przyzębia wchodzą, m.in.: dziąsło, ozębna i kość wyrostka zębodołowego.

Najczęstsze przyczyny bólu zęba

Do najczęstszych przyczyn bólu zęba zalicza się:

• próchnicę;
• choroby miazgi, np. zapalenie miazgi, martwica miazgi;
• ropień zęba okołowierzchołkowy;
• urazy zębów – złamanie zęba, pęknięcia;
• choroby przyzębia, np. zapalenie dziąseł, zapalenie przyzębia, suchy zębodół;
• nadwrażliwość zębów;
• ból po leczeniu stomatologicznym;
• ból związany z: nietolerancją protezy, aparatu ortodontycznego, alergią na materiały używane w stomatologii;
• ból spowodowany wyrzynaniem się zębów;
• urazy szczęki i żuchwy;
• zapalenia jamy ustnej;
• stany zapalne w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego;
• zapalenie zatok;
• neuralgię nerwu trójdzielnego;
• bóle migrenowe.

Rodzaje bólu zęba

Ból sprowokowany to taki, który występuje pod wypływem działania bodźców:

• termicznych, np. zimno;
• mechanicznych, np. opukiwanie;
• chemicznych, np. słodkie jedzenie.

Jeśli utrzymuje się przez kilka minut po ustąpieniu działania bodźca, świadczy to o toczącym się procesie zapalnym w miazdze.

• Ból samoistny powstaje bez udziału bodźców. Najczęściej wskazuje on na ostre lub przewlekle zapalenie miazgi.
• Ból ciągły to taki ból, który mimo tego że może się zmieniać jego nasilenie (np. jest silniejszy w nocy), trwa nieustannie. Występuje on w zaawansowanych stanach zapalnych.
• Ból przerywany występuje w początkowych fazach zapalenia.
• Pulsujący ból zęba, tętniący (pulsowanie równe częstości rytmu serca) często występuje w rozległych stanach zapalnych, np. w wysięku ropnym.
• Ból nocny powstaje lub nasila się przy poziomym ułożeniu ciała. Może występować zarówno w początkowych, jak i zaawansowanych zapaleniach.
• Ból świeży to taki, który pojawił się po raz pierwszy i trwa nie dłużej niż dwa dni. Jest on charakterystyczny dla zapaleń odwracalnych o ostrym przebiegu. Jego przeciwieństwem jest ból dawny, czyli ból pojawiający się po raz drugi, czasem po długiej przerwie. Może on sugerować przewlekły proces zapalny
• Ból promieniujący to ból okolicznych tkanek. Jest on charakterystyczny m.in. dla nieodwracalnych procesów zapalnych. Jeśli ból promieniuje do oka lub skroni, może to sugerować proces zapalny w zębach górnych, z kolei promieniowanie do: potylicy, szyi, ucha – w zębach dolnych.
• Jeśli ból jest tępy – zlokalizowany w okolicy szczęki i towarzyszy mu ograniczenie jej ruchomości – może to świadczyć o zapaleniu stawu skroniowo-żuchwowego.

W neuralgii nerwu trójdzielnego występują nawracające krótkie ataki bólu, które chorzy często mylą z bólem zębów. W tej przypadłości nieprzyjemne dolegliwości bólowe występują po dotknięciu skóry twarzy w okolicy: brwi, oczu i brody.

Leczenie bólu zęba – kiedy konieczna jest wizyta u dentysty?

Bólu zęba nie powinno się bagatelizować i czekać, aż sam minie. Należy jak najszybciej zgłosić się do stomatologa, gdyż pojawienie się bólu świadczy o tym, że mogło dojść do uszkodzenia zębów i dlatego są podrażnianie zakończenia nerwowe.

Wczesne rozpoczęcie leczenia pozwoli uniknąć zarówno metod inwazyjnych, takich jak leczenie kanałowe czy ekstrakcja zęba , jak i poważnych powikłań. Do tych ostatnich zaliczamy: powstanie ropnia, ropowicy, zniszczenie korony zęba, zapalenie miazgi oraz zapalenie dziąseł.

W łagodzeniu objawów mogą pomóc domowe sposoby. Jednakże najszybciej przyniosą ulgę
leki przeciwbólowe, np. paracetamol, i przeciwzapalne, np. ibuprofen. Jeśli ból zęba jest nie do wytrzymania, mogą być konieczne silniejsze leki takie jak ketoprofen czy też sięgnięcie po preparaty złożone z kilku substancji.

Domowe sposoby na ból zęba

Istnieje wiele skutecznych domowych sposobów pozwalających na złagodzenie bólu zęba.
Zaliczamy do nich:

• płukanie jamy ustnej szałwią, rumiankiem, miętą, wodą z solą;
• stosowanie okładów z lodu;
• przyłożenie i pozostawienie przy bolącym zębie goździka lub użycie olejku goździkowego;
• żucie czosnku.

W przypadku bólu zęba wywołanego przez ropień, zasada jest taka, że ropnia nie wolno samodzielnie przebijać!

Co w przypadku, gdy po zażyciu leków przeciwbólowych, ból zęba nie mija?

Jeżeli po zażyciu leków przeciwbólowych ból nie mija, należy się upewnić, czy została przyjęta odpowiednia dawka leku. W przypadku silnego bólu może być konieczne zażycie maksymalnej dziennej dawki medykamentu. Można dodatkowo użyć sprayu łagodzącego ból zęba, który zawiera w składzie wyciągi roślinne lub lidokainę mającą działanie znieczulające. W aptekach są dostępne także żele dentystyczne o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Jeżeli ból jest nie do zniesienia, należy natychmiast zgłosić się do lekarza stomatologa.

Gdzie zgłosić się w przypadku nagłego bólu zęba?

W przypadku nagłego bólu zęba można skorzystać z ostrego dyżuru stomatologicznego na NFZ. Są to placówki udzielające pomocy pacjentom w godzinach nocnych, a podczas weekendów i świąt całodobowo. Ponadto stomatolog – realizujący kontrakt z NFZ – ma obowiązek przyjąć pacjenta z bólem zęba w dniu zgłoszenia.

Leczenie bólu zęba

Leczenie bólu zęba jest uzależnione od przyczyny. Najczęstszą przyczyną bólu zęba jest próchnica. Bakterie tworzące płytkę nazębną fermentują węglowodany, w wyniku czego tworzą się kwasy rozpuszczające twarde tkanki zębów, prowadząc do powstania ubytków. Ubytek próchnicowy zazwyczaj powoduje tępy ból. Niekiedy jednak może być to ostry ból występujący np. po spożyciu słodyczy czy pod wpływem zimna. Leczenie polega na usunięciu uszkodzonej części zęba, oczyszczeniu ubytku i założeniu wypełnienia.

Jeżeli ubytek próchnicowy jest głęboki, infekcja może dotrzeć do miazgi, co prowadzi do rozwinięcia się w niej stanu zapalnego. Zakażenie miazgi jest wskazaniem do leczenia kanałowego (endodontycznego). Istotą leczenia jest usunięcie miazgi z kanałów zęba, co powoduje, że ząb staje się martwy, gdyż zostaje pozbawiony nerwów i naczyń krwionośnych.

Puste kanały są następnie oczyszczane i wypełniane specjalną substancją. Zapalenie miazgi może być również związane z chorobami przyzębia, w których dochodzi do utworzenia tzw. kieszonek przyzębnych (nieprawidłowych przestrzeni między dziąsłem a zębem).

Silny ból, opuchlizna, nieprzyjemny zapach i obecność kulistej, bolesnej zmiany w jamie ustnej to objawy sugerujące ropień. Jest to zbiornik wypełniony treścią ropną, który może utworzyć się w wyniku przewlekłego zapalenia spowodowanego np. nieleczoną próchnicą czy zapaleniem kieszonek przyzębnych. W przypadku ropnia okołowierzchołkowego leczeniem z wyboru jest trepanacja przez komorę zęba. Można ewentualnie zastosować: drenaż, leczenie kanałowe lub chirurgiczne.