Dla zachowania dobrego nastroju i pełni zdrowia psychicznego każdy człowiek potrzebuje czasem chwili tylko dla siebie. Moment izolacji pozwala odciąć się od natłoku myśli i oceniania przez inne osoby. Ale co z ludźmi, którzy kontakty międzyludzkie uznają za całkowicie niepotrzebne? Co jeśli celowo izolują się od społeczeństwa i nie potrafią stworzyć bliskich relacji? Osoby takie mogą przejawiać zaburzenia schizotypowe lub schizoidalny typ osobowości.
Osobowość schizoidalna – objawy, cechy, test, leczenie, rokowanie
Spis treści
Osobowość schizoidalna a schizotypowa
Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie stanowią duży problem zarówno społeczny, jak i medyczny. Jednym z nich jest osobowość schizoidalna. Wyróżnia się także pojęcie, takie jak osobowość schizotypowa. Te dwa typy zaburzeń są do siebie bardzo podobne i cechują je zbliżone objawy, dlatego zostaną one opisane wspólnie.
Cechami różnicującymi te dwa typy zaburzeń osobowości jest możliwość rozwinięcia pełnoobjawowej psychozy i lęk związanym z przebywaniem z ludźmi – w przypadku osobowości schizotypowej oraz niechęć do kontaktów z innymi – w przypadku osobowości schizoidalnej.
Osobowość schizoidalna – cechy
Osobowość schizoidalna dotyczy poniżej 1% populacji, częściej mężczyzn. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 nadała jej kod F60.1.
Jakie są objawy osobowości schizoidalnej? Osoby, które charakteryzuje osobowość schizoidalna, przejawiają prawie całkowitą obojętność emocjonalną. Niezdolność do wyrażania własnych uczuć powoduje problemy z nawiązywaniem bliższych relacji. Nie stanowi to jednak powodu do zmartwień dla ludzi z zaburzeniami schizoidalnymi. Bardzo często izolują się oni z kontaktów międzyludzkich, gdyż nie są im one potrzebne.
Wycofanie społeczne może mieć wiele poziomów. Ludzie dotknięci tymi zaburzeniami osobowości mogą unikać nie tylko bliskich relacji interpersonalnych, ale też jakichkolwiek interakcji społecznych. Wśród ludzi przejawiających osobowość schizoidalną występują jednostki całkowicie unikające praktycznie wszystkich stref życia społecznego, ale także i takie, które funkcjonują w społeczeństwie prawie doskonale, nie angażują się jednak w relacje emocjonalne (są to tak zwane ukryte jednostki schizoidalne).
To też może Cię zainteresować: Kim jest narcyz? Rodzaje osobowości narcystycznej
Chłód i wycofanie dotyczy także sfery aktywności seksualnych osób schizoidalnych. Nikogo nie powinien dziwić fakt, że tacy ludzie nie będą chcieć wchodzić w długotrwałe związki oparte na emocjach. Zdarza się, że rezygnują oni całkowicie ze współżycia lub szukają tylko przelotnych związków mających na celu zaspokojenie potrzeb. Także w tych grupach często występują perwersje, podglądactwo i kompulsywna masturbacja.
Co ciekawe, osoby z zaburzeniami schizoidalnymi mogą czasami przejawiać dużą wrażliwość i zdolność do współodczuwania z niektórymi ludźmi. Emocje te pozostają jednak zawsze ukryte i nie są okazywane innym.
Zaburzenia schizotypowe – objawy
Zburzenia schizotypowe występują częściej niż osobowość schizoidalna, mogą one dotyczyć nawet 4% populacji. Częściej diagnozuje się je u mężczyzn. W klasyfikacji ICD-10 przyznano im kod F21.
Czym cechują się zaburzenia schizotypowe?
Najbardziej charakterystyczną cechą charakterystyczną dla osób z zaburzeniami schizotypowymi jest ich ekscentryzm, przejawianie myślenia magicznego i odczuwanie derealizacji otaczającego świata.
Ekscentryk – kto to?
Ekscentryk to osoba, która cechuje się odejściem od zachowań uważanych za normy społeczne. Ekscentryczny może być ubiór, poglądy i zachowania.
Inne objawy zaburzeń schizotypowych
Co ciekawe, osoby dotknięte zaburzeniami schizotypowymi często mają w najbliższej rodzinie osobę chorą na schizofrenię – może to świadczyć o genetycznej komponencie odpowiedzialnej za rozwój tego typu osobowości. Dodatkowo, u części takich osób w przyszłości może dojść do rozwinięcia pełnoobjawowej psychozy (osobowość schizofreniczna).
U ludzi przejawiających tego typu zaburzenia rozwoju osobowości świat przeżyć wewnętrznych może być bogaty, ale ze względu na brak umiejętności ich wyrażania, osoby takie uważane są przez innych za ludzi zimne i nieczułe. Izolację społeczną dodatkowo nasila lęk przed brakiem akceptacji.
Myślenie dotkniętych tym zaburzeniem osobowości ludzi charakteryzuje się dużą zawiłością kryjącą pod sobą brak sensu i logiki. Mogą im towarzyszyć typowe objawy psychiatryczne, takie jak: iluzje czy zaburzenia związane z postrzeganiem otaczającej rzeczywistości, okresowo pojawiają się objawy wytwórcze.
Osobowość schizotypowa – test
W celu rozpoznania zaburzeń schizotypowych lekarz korzysta z kryteriów diagnostycznych ICD-10. Aby móc postawić diagnozę, pacjent powinien przez okres przynajmniej dwóch lat wykazywać obecność minimum trzech z niżej wymienionych objawów.
- Ograniczenie afektu (ekspresji emocjonalnej) lub jego niedostosowanie do sytuacji.
- Ekscentryzm objawiający się w różnych sferach życia.
- Wycofanie społeczne, trudności z nawiązywaniem kontaktów.
- Myślenie magiczne, przekonania wpływające na relacje z innymi.
- Podejrzliwość w stosunku do innych, cechy paranoidalne.
- Obsesyjne myśli, agresywne lub dotyczące zachowań seksualnych.
- Objawy psychiatryczne: iluzje, derealizacja, depersonalizacja.
- Rozwlekłe myślenie kryjące pustkę i brak logiki.
- Objawy psychotyczne: omamy słuchowe, urojenia.
Zaburzenia schizotypowe mogą być rozpoznane także na podstawie kryteriów DSM-5, które są bardzo podobne do tych proponowanych przez ICD-10.
Zaburzenia schizotypowe a schizofrenia
Osoby przejawiające zaburzenia schizotypowe bardzo często posiadają w najbliższej rodzinie kogoś dotkniętego schizofrenią. Uważa się, że schizofrenia jest chorobą, do której mogą prowadzić genetyczne predyspozycje i stąd częstsze występowanie zaburzeń schizotypowych w rodzinach osób chorych na schizofrenię.
Dodatkowo, badania wykazały, że aż u 40 % ludzi ze schizotypowymi cechami osobowości w ciągu 15 lat dojdzie do rozwoju pełnoobjawowej psychozy.
Schizoidalne zaburzenie osobowości – leczenie
Zaburzenia schizotypowe i ich leczenie to niełatwy temat. Jest to spowodowane tym, że osoby przejawiające ten typ osobowości bardzo często nie chcą uzyskać fachowej pomocy. Leczenie powinno być oparte na terapii prowadzonej przez doświadczonego psychoterapeutę i być wspomagane terapią farmakologiczną.
Podejście do każdego pacjenta powinno być odpowiednio dobrane i nie może bazować na schematach. Farmakoterapia może obejmować leki przeciwpsychotyczne (haloperidol, olanzapina, risperidon, arypiprazol) oraz przeciwdepresyjne (amoksapina, fluoksetyna).
Zaburzenia schizotypowe – rokowania
Rokowania w przypadku zachwiania osobowości, jakim jest zaburzenie schizotypowe, nie są zbyt pozytywne. Osoby dotknięte zaburzeniami schizotypowymi bardzo często pracują w zawodach i na pozycjach, które nie wykorzystują w pełni ich kwalifikacji i zdolności.
Funkcjonowanie społeczne takich ludzi jest bardzo ograniczone, uważa się, że jest na niższym poziomie niż w przypadku innych typów zaburzeń osobowości. Trudność w odczuwaniu i przede wszystkim wyrażaniu emocji, a także ekscentryczny styl i zachowanie utrudnia lub całkowicie uniemożliwia stworzenie stałego związku.
W przypadku tego typu zaburzeń osobowości nie należy się spodziewać samoczynnego rozwiązania problemu. Poprawa stanu rzeczy może nastąpić tylko na skutek długotrwałego i sumiennego leczenia, dostosowanego do indywidualnych potrzeb danej osoby.
Dużym problemem, który dotyczy samego pacjenta (lecz nie okazuje on tego), jest schizoidalna samotność. Samowystarczalność i trudność w pokazywaniu uczuć jest powodem odsunięcia się innych ludzi i pogłębienia odosobnienia i wyalienowania zaburzonej osoby. Chociaż osoby schizoidalne na ogół nie uważają się za gorsze od innych, na skutek wielu czynników może się u nich wykształcić depresja schizoidalna. Tak jak w przypadku zaburzeń schizotypowych, osoby schizoidalne mają ogromne problem z tworzeniem związków i znalezieniem pracy odpowiedniej dla ich zdolności.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders”, World Health Organization, Geneva 1993
- „Psychologia zaburzeń”, Butcher N. James, Hooley M. Jill, Mineka Susan, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2017, wyd. 1., ISBN: 978-83-7489-628-3
- „Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie”, Theodore Millon, Carrie Millon, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa 2005, wyd. 1., ISBN: 83-85452-88-5
- „Współczesna psychoanaliza. Modele konfliktu i deficytu”, Lidia Cierpiałkowska, Jerzy Gościniak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2008, wyd. 1., ISBN: 978-83-232-1882-1
- „Psychologia zaburzeń osobowości. Wybrane zagadnienia”, Lidia Cierpiałkowska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa 2004, wyd. 1., ISBN: 83-232-1413-1
- „Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny”, Marek Jarema, Jolanta Rebe-Jabłońska, PZWL, Warszawa 2013, wyd. 1., ISBN: 978-83-200-4180-4
- „Psychiatria. Tom II. Psychiatria kliniczna”, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski, Stanisław Pużyński, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2011, wyd. 1., ISBN: 978-83-7609-106-8
- „Diagnoza psychoanalityczna”, Nancy McWilliams, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2009, wyd. 1., ISBN: 978-83-7489-227-8
Opublikowano: 25.09.2018;
aktualizacja: 24.04.2024
Oceń:
3.8
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marcin Setlak
lekarz
Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Aktywnie uczestniczył w działalności wielu studenckich kół naukowych. Szczególnie zainteresowany tematyką neurochirurgii, neurologii i psychiatrii. W wolnych chwilach zgłębia sekrety botaniki. Lubi podróżować i czytać książki.
5
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 19.05.2024
opublikowany 16.08.2024