Przetoka przeduszna – co to jest, objawy, rozpoznanie, leczenie

Co to jest przetoka przeduszna i jak wygląda?

Przetoka przeduszna (łac. fistula preauricularis) to niewielkie zagłębienie lub dołek w tkankach miękkich okolic ucha. Lokalizuje się ona w górnej części obrąbka małżowiny usznej. Co ciekawe, w większości przypadków występuje po stronie prawej. Przetoka przeduszna zaliczana jest do wad wrodzonych, a częstość jej występowania uzależniona jest od grupy etnicznej – częściej występuje u osób rasy czarnej. Obserwuje się również przewagę płci żeńskiej w grupie pacjentów dotkniętych przetoką.

W większości przypadków przetoka przeduszna jest zakończona ślepo, to znaczy jej ujście kończy się w tkankach miękkich okolicy ucha. W rzadszych przypadkach na zakończeniu przetoki dochodzi do powstania torbieli na powięzi mięśnia skroniowego, wypełnionej treścią płynową. Torbiel ta może ulegać zakażeniom bakteryjnym, co bywa przyczyną nawracających stanów zapalnych przetoki przedusznej. Do objawów zapalenia zalicza się wówczas ból w okolicy dziurki w uchu, zgrubienie nad uchem, zaczerwienienie tej okolicy i/lub sączenie się wydzieliny z istniejącej przetoki, niekiedy o nieprzyjemnym zapachu.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Rozpoznanie przetoki przedusznej nie nastręcza zwykle wielu problemów – wygląd dziurki przy uchu jest dość charakterystyczny i zazwyczaj nie budzi wątpliwości. W przypadku konieczności różnicowania przetoki z innymi zmianami skórnymi używa się niekiedy badania ultrasonograficznego, a w wyjątkowych przypadkach badania rezonansem magnetycznym lub fistulografii. Rozpoznaniem i leczeniem przetoki przedusznej, z uwagi na jej lokalizację zajmują się lekarze specjaliści otolaryngologii oraz, niekiedy, chirurgii.

Sprawdź, jakie są objawy zapalenia ucha zewnętrznego.

Przetoka przeduszna – przyczyny

Przetoka przeduszna powstaje we wczesnym okresie życia płodowego, w czasie kształtowania się małżowiny usznej, jako wynik niepełnego połączenia elementów embrionalnych: trzech wzgórków ogonowych I łuku skrzelowego z trzema wzgórkami głowowymi II łuku skrzelowego. Połączenie takie fizjologicznie ma miejsce około 6. tygodnia życia płodowego, czyli na bardzo wczesnym etapie ciąży.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Jak większość wad wrodzonych, jej przyczyna nie została do końca ustalona. Sugeruje się, że na powstawanie przetoki przedusznej mogą mieć wpływ następujące czynniki działające na kobietę w okresie ciąży:

• zakażenia wirusowe lub bakteryjne,
• promieniowanie jonizujące,
• narażenie na niektóre toksyny lub leki przyjmowane na wczesnym etapie ciąży,
• niedobory pokarmowe.

W niektórych przypadkach występowanie przetoki przedusznej jest ściśle uwarunkowane genetycznie i dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Wada ta może być również częścią zespołów genetycznych, takich jak: BOR (Branchio-oto-renal syndrome), BOS (Branchio-otic syndrome) czy tetralogia Fallota.

To też może Cię zainteresować: Spuchnięte dziąsła – przyczyny, objawy, leczenie

Czy przetoka przeduszna może być groźna?

Przetoka przeduszna u dziecka nie powinna budzić zbyt dużego niepokoju u rodziców. Występuje ona jako jedna z częstszych anatomicznych wad wrodzonych – szacuje się, że pojawia się u 1–2 na 100 urodzonych dzieci, choć jej rozmiary są bardzo zróżnicowane.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Przetoka przeduszna w niektórych przypadkach może współistnieć z innymi wadami wrodzonymi. Dzieje się tak szczególnie często, jeśli pojawia się przetoka przeduszna obustronna. W przypadku stwierdzenia wady obustronnej dziecko podlega zwykle poszerzonej diagnostyce tuż po urodzeniu – szczególnie sprawdzane są takie narządy, jak nerki czy ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne.

Przeczytaj, jakie są przyczyny opuchniętego ucha.

Przetoka przeduszna – jak leczyć?

Przetoka przeduszna u niemowlaka wymaga zwykle początkowo jedynie uważnej obserwacji. W około 75 proc. przypadków schorzenie przebiega bezobjawowo i nie wymaga interwencji medycznej. Rodzice muszą zwracać uwagę, czy w okolicy dziurki przy uchu nie pojawia się opuchlizna, zaczerwienienie lub sącząca się wydzielina z przetoki przedusznej. Są to objawy sugerujące zapalenie zatoki przedusznej, co jest stanem wymagającym włączenia leczenia.

Stosowane są wówczas antybiotyki w postaci doustnej (zwykle z grupy pochodnych penicylin, jeśli pacjent nie jest na nie uczulony) oraz preparaty miejscowe. W przypadku nawracających zapaleń może dochodzić do tworzenia się ropni podskórnych. Powtarzający się stan zapalny dziurki w uchu, jak często rodzice określają istniejącą przetokę, może być wskazaniem do leczenia operacyjnego. Leczenie chirurgiczne tej wady rozwojowej polega na wycięciu przetoki skórnej z przewodem i torbielą wraz z częścią odnogi obrąbka małżowiny usznej.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Operacja usunięcia przetoki przedusznej powinna zostać przeprowadzona w ośrodku posiadającym doświadczenie w podobnych zabiegach. Pomimo z pozoru łatwego usunięcia przetoki, jest to zabieg wymagający dużej precyzji i dokładności – od jego przeprowadzenia zależy między innymi ryzyko nawrotów stanów zapalnych. Przetoka musi zostać usunięta wraz z nabłonkiem wyściełającym jej światło. Nie jest wskazane również wykonywanie zabiegu przy współistnieniu niewyleczonego stanu zapalnego przetoki. W rzadkich przypadkach, pomimo zabiegu operacyjnego, może dochodzić do nawrotów schorzenia.

Dowiedz się, co powoduje swędzenia ucha w środku i na zewnątrz.