Choroby zatok – zapalenie, polipy, torbiele i nowotwory
Zatoki nosowe (przynosowe) to naturalne jamy powietrzne występujące w kościach twarzoczaszki połączone naturalnymi ujściami z jamą nosową. Należą do nich zatoki czołowe, szczękowe, sitowe oraz klinowe. Ich rola polega na rezonacji głosu, nawilżaniu powietrza, amortyzowaniu delikatnych struktur wewnątrz czaszki oraz termoizolacji. W naturalnych warunkach wytwarzana w niewielkich ilościach śluzowa wydzielina z zatok odprowadzana jest do jamy nosowej.
W przypadku stanu zapalnego dochodzi do jej zalegania, obrzęku wyściełającej zatoki śluzówki, prowadząc czasami do zatkania odprowadzających ją otworów z następczym nagromadzeniem i wytworzeniem torbieli zatoki.
Choroby zatok najczęściej rozpoczynają się w związku z przewlekającą się wirusową bądź bakteryjną infekcją górnych dróg oddechowych. Czasami wiążą się one również ze schorzeniami stomatologicznymi.
Chore zatoki występują częściej u osób zmagających się z alergicznym nieżytem nosa, astmą oraz w przypadku anomalii anatomicznych – skrzywienia przegrody nosowej, przerostu migdałków podniebiennych bądź migdałka gardłowego. Do najczęstszych schorzeń zatok należy: ostre i przewlekłe zapalenie, grzybica, polipy, torbiele zatok. Mogą również występować niezłośliwe i złośliwe nowotwory tej okolicy.
Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie
Wspólnym objawem schorzeń obejmujących zatoki przynosowe są: ból głowy przy pochylaniu, uczucie rozpierania w obrębie twarzy (uczucie rozpierania twarzoczaszki), ucisk w głowie gęsty katar, zaburzenia węchu, uczucie niedrożności, zatkania nosa, kaszel wywołany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
Torbiele zatok – objawy i przyczyny
Torbiele zatok powstają najczęściej w wyniku przewlekłego zastoju gęstej wydzieliny i utrudnionego jej odpływu przez niedrożne ujścia do jamy nosowej. Do takiego stanu dochodzi najczęściej w wyniku długo trwającego, przewlekłego zapalenia zatok, które prowadzi do nadprodukcji śluzu oraz utrzymującego się obrzęku śluzówki.
Zatkane ujście blokuje odpływ wydzieliny (zapchane, zatkane zatoki), która ulega nagromadzeniu i wytworzeniu torbieli.
Do powstawania torbieli predysponują więc stany sprzyjające zapaleniu zatok przynosowych: częste przewlekłe infekcje, alergie, skrzywienie przegrody nosowej czy przerost migdałków.
To też może Cię zainteresować: Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie
W przypadku istnienia niewielkich torbieli zatok często nie występują żadne objawy chorobowe. Jednak w wyniku ich powiększania się dochodzi do odczuwania dolegliwości przypominających stan zapalny zatok, takich jak:
- zatokowe bóle głowy – zlokalizowane zwłaszcza w obrębie twarzoczaszki, uczucie rozpierania, świdrowania, narastający ból przy pochylaniu głowy do dołu, opukiwaniu lub ucisku zajętej procesem chorobowym zatoki;
- gęsta, śluzowa wydzielina z nosa – występuje rzadko w przypadku torbieli;
- niedrożność nosa i zatok;
- zatkany nos i zapchane zatoki;
- zaburzenia węchu lub jego utrata;
- chrapanie;
- objawy ogólne: senność, osłabienie, uczucie przewlekłego zmęczenia.
Może wystąpić także ból głowy od zatok (przez pacjentów określany często jako ból zatok). Dodatkowo, objawy spowodowane obecnością torbieli w zatokach mogą ściśle wskazywać na ich umiejscowienie. Przy dużych rozmiarach torbieli może dojść do obrzęku i deformacji policzka, czoła, wytrzeszczu gałek ocznych, łzawienia.
To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?
Torbiel w zatoce szczękowej
Torbiel w zatoce szczękowej natomiast spowodowana jest utrzymującymi się schorzeniami zębów i zębodołów. Z uwagi na częste zębopochodne pochodzenie zmian wywołujących torbiel w zatoce szczękowej, konieczna jest współpraca laryngologa, stomatologa oraz chirurga szczękowo-twarzowego.
Rozpoznanie torbieli na zatoce szczękowej ustala się na podstawie wywiadu, badania laryngologicznego oraz badań obrazowych. Najważniejszym z nich jest tomografia komputerowa (TK twarzoczaszki), gdyż pozwala na dokładne określenie stosunków anatomicznych między strukturami kostnymi i powietrznymi. MR oraz badanie RTG zatok ma jedynie wartość pomocniczą.
Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła
Operacja zatok – jak leczyć torbiele na zatokach?
Torbiele zatok leczone są wyłącznie operacyjnie. Operację usunięcia torbieli wykonuje się metodą endoskopową bądź klasyczną. Technika zależy w dużej mierze od umiejscowienia i rozmiaru usuwanej torbieli. Zabiegi wykonuje się na oddziałach laryngologicznych oraz chirurgii szczękowo-twarzowej.
Z uwagi na niewielką ranę pooperacyjną, mniejszą inwazyjność zabiegu oraz krótki okres rekonwalescencji, coraz częściej do leczenia wykorzystuje się endoskopowe leczenie zatok. W przypadku współistniejącego zakażenia wydzieliny wypełniającej torbiel wskazana jest antybiotykoterapia.
Czytaj również: Rak nosogardła (jamy nosowo-gardłowej) – przyczyny, objawy, leczenie
Polipy zatok i nosa – czym są i jak leczyć?
Polipy zatok, podobnie jak torbiele, są związane z przewlekłym stanem zapalnym. Powstają na skutek przerostu błony śluzowej wyściełającej zatoki przynosowe i jamę nosową.
Polipy w zatokach to miękkie, niebolesne struktury, które łączą się z błoną śluzową poprzez krótką szypułę. Lokalizując się w miejscu ujścia zatoki przynosowej do jamy nosa, mogą doprowadzić do ich zatkania i prowadzić do niedrożności nosa, spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, uczucia ucisku nasady nosa, chrapania, konieczności oddychania przez otwarte usta, łzawienia oczu.
Leczenie polipów nosa i zatok przynosowych rozpoczyna się zwykle od leczenia zachowawczego przy pomocy glikokortykosteroidów stosowanych donosowo w postaci kropli, żelu bądź maści, które dzięki właściwościom przeciwzapalnym pomagają zmniejszyć rozmiary polipów oraz powodowane przez nie dolegliwości. W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego, a zwłaszcza gdy zmiany są mnogie, mają duże rozmiary, konieczne może okazać się chirurgiczne wycięcie polipów.
