Przerzuty do kości – objawy, rokowania, czy można je wyleczyć?

Rak kości – pierwotne guzy kości i przerzuty do kości

Terminem rak kości określa się guzy pierwotne (która nie mają związku z toczącym się innym i często odległym procesem nowotworowym w organizmie). To rzadka grupa chorób, w skład której wchodzą takie guzy, jak kostniak, szkliwiak czy chrzęstniak i chrzęstniakokostniak.

Jednym z częstszych w tej grupie jest mięsak Ewinga – nowotwór złośliwy, który dotyka najczęściej chłopców między 4. a 15. rokiem życia. Jego objawy to: ból promieniujący do kończyn, obrzęki, złamania kości, stan zapalny, a zasadniczym leczeniem jest operacja i uzupełniająca chemioterapia. Rokowanie jest średnie lub złe (choroba z przerzutami).

Z kolei wtórny rak kości to proces nowotworowy, który wywołany jest przerzutami z innych ognisk nowotworzenia. W trakcie długotrwałej choroby nowotworowej, w wielu przypadkach późno wykrytej, a także w przypadku bardzo agresywnych form raka, może dojść do przerzutu raka do kości.

Przerzuty nowotworowe do kości – który rak je powoduje?

Znacznie częstszymi zmianami złośliwymi występującymi w kościach są przerzuty pochodzące z innych nowotworów. Według danych statystycznych, przerzuty do kości spotyka się głównie w przebiegu:

• raka piersi,
• raka płuc,
• raka prostaty,
• raka pęcherza moczowego,
• raka tarczycy,
• czerniaka złośliwego.

Nie zamyka to listy – praktycznie każdy rak lub mięsak może dawać przerzuty do kości.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Przerzuty raka do kości – gdzie się pojawiają?

Jak dochodzi do powstawiania tego rodzaju przerzutów? Komórki nowotworowe z guza pierwotnego dostają się do naczyń krwionośnych. Wbrew pozorom, kości to bardzo aktywne i „żywe” narządy z silnym ukrwieniem – dlatego docierają do nich fragmenty tkanek raka, które tworzą własne ogniska przerzutowe w kościach.

Przerzuty kostne najczęściej dotyczą tak zwanego szkieletu osiowego, przenoszą się do kręgosłupa, żeber, łopatek, barków i miednicy. Sporadycznie pojawiają się w kościach długich (udowej lub ramiennej), bardzo rzadko w dalszych kościach kończyny dolnej i górnej.

Wtórny rak kości

Bardzo istotne jest zróżnicowanie wtórnych nowotworów kości na trzy podtypy:

• osteoblastyczny, gdzie dominuje kościotworzenie (budowa nowej tkanki kostnej w nieprawidłowej ilości),
• osteoklastyczne, gdzie dominuje niszczenie kości,
• mieszany, gdzie zachodzą intensywne procesy tworzenia i niszczenia kości.

Wymienione trzy podtypy posiadają specyficzne cechy, widoczne na zdjęciach radiologicznych. Jest to szczególnie ważne, gdy nie znamy pierwotnego źródła nowotworu. Gdy lekarz widzi, że dana zmiana kostna odpowiada przerzutowi osteoblastycznemu, może ukierunkować diagnostykę na nowotwory, w których takie przerzuty się zwykle pojawiają (np. rak prostaty).

Przerzuty do kości – objawy

Przerzuty do kości są zwykle bezobjawowe (przypadkowo wykrywane w badaniach). Gdy pojawiają się jakiekolwiek symptomy, najczęstszym z nich jest ból w zajętej okolicy. Ten rodzaj bólu jest zwykle silny i nie reaguje dobrze na stosowane leczenie przeciwbólowe. Do innych objawów związanych z przerzutami do kości należy:

• hiperkalcemia nowotworowa (groźne dla życia podwyższenie stężenia wapnia we krwi),
• złamania patologiczne,
• ucisk przerzutu na rdzeń kręgowy (co wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej).

Sprawdź: Na czym polega programowanie neurolingwistyczne?

Przerzuty do kości – badania, diagnostyka

Podejrzenie przerzutów do kości diagnozuje się z wykorzystaniem tradycyjnego badania rentgenowskiego, celowanego na obszar, w którym występują objawy. Lekarz może również zlecić wykonanie pozytonowej elektronografii transmisyjnej (PET), która określi, czy w kośćcu pacjenta znajdują się inne podejrzane zmiany. W niektórych przypadkach potrzebne jest przeprowadzenie badania tomograficznego (TK) lub rezonansu magnetycznego (MRI).

Czy przerzuty do kości można wyleczyć?

Leczenie przerzutów do kości jest zwykle objawowe. Obecnie w powszechnym użyciu jest grupa nowoczesnych leków wpływających na metabolizm kości. Należą do nich popularne bisfosfoniany, hamujące mnożenie się komórek nowotworowych i zapobiegające tworzeniu się nowych naczyń w obrębie guza. Leki na przerzuty do kości podaje się pacjentom, gdy przerzutom do kości towarzyszy ból lub inne niekorzystne objawy (złamanie, hiperkalcemia). Są one skuteczne w przerzutach osteoklastycznych.

Innym efektywnym postępowaniem jest radioterapia . U 2/3 napromienianych chorych występuje znacząca poprawa, a efekt przeciwbólowy utrzymuje się dość długo. Gdy przerzuty do kręgosłupa uciskają na rdzeń kręgowy, wywołując objawy (np. porażenie części ciała, osłabienie mięśni), to natychmiast należy podjąć interwencję neurochirurgiczną i uzupełnić ją później radioterapią. Taki stan może zagrażać życiu pacjenta.

Czytaj również: Kostniakomięsak (osteosarcoma) – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowanie

Przerzuty do kości – rokowania, ile życia pozostaje pacjentom?

Na to pytanie, niezwykle ważne z punktu widzenia pacjenta, trudno jest odpowiedzieć jednoznacznie. Wszystko zależy od rodzaju nowotworu pierwotnego (skąd są przerzuty) oraz stopnia zaawansowania raka. Podstawą do rokowań jest wynik badania histopatologicznego i ocena wykonana przez lekarza onkologa.

Z reguły rokowania są średnie lub złe. Istotna w procesie leczenia jest także częstość nawrotów, która wynosi nawet do 50 proc.