Co to jest dyskopatia wielopoziomowa?
Mianem dyskopatii określa się stan, w którym jedna ze struktur krążka międzykręgowego – jądro miażdżyste opuszcza otaczający pierścień włóknisty prowokując częstokroć dolegliwości bólowe. Jest to zjawisko patologiczne zainicjowane poprzez różnorodne zmiany biochemiczne dysków pod wpływem sumujących się w czasie mikrourazów lub – rzadziej – incydentalnych jednorazowych masywnych przeciążeń.
Wielopoziomowa dyskopatia kręgosłupa ma miejsce wówczas, gdy opisane powyżej zmiany mają charakter zwyrodnieniowy i obejmują swoim zasięgiem kilka segmentów ruchowych kręgosłupa. Proces chorobowy rozwija się krąg po kręgiem. Do najczęstszych lokalizacji zmian dyskopatycznych zaliczamy przepuklinę odcinka szyjnego na poziomie C5-C6, C6-C7 oraz dyskopatię L5-S1.
Wielopoziomowa dyskopatia piersiowa to rzadkość. Przepukliny odcinka piersiowego są rzadziej obserwowane i stanowią poniżej 1 proc. wszystkich przepuklin dyskowych. Dyskopatia wielopoziomowa kręgosłupa lędźwiowego może występować także u dzieci. Warto jednak nadmienić, że jest to zjawisko rzadsze w odniesieniu do populacji osób dorosłych i ma odmienną etiologię. Przyczynami i czynnikami predysponującymi są tutaj: przebyte urazy w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, szybki proces wzrastania, otyłość, uprawianie dyscyplin sportowych obarczonych wysokim ryzykiem kontuzji, wady wrodzone.
Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg
Dyskopatia wielopoziomowa szyjna – objawy
Do objawów wielopoziomowej dyskopatii lędźwiowej zaliczamy:
- ból o charakterze parestezji promieniujący z odcinka lędźwiowego wzdłuż kończyny lub kończyn dolnych do poziomu zależnego od stopnia zaawansowania zmian;
- zaburzenia czucia, drętwienie, mrowienie w obszarze skóry unerwianej przez uciśnięty nerw;
- niedowład kończyn dolnych, mięśni kończyny dolnej;
- zaburzenia funkcji zwieraczy upośledzające możliwość oddawania moczu, kału;
- niemożność stawania na palcach stopy oraz stopa opadająca.
Dyskopatia wielopoziomowa lędźwiowa – objawy
Do objawów wielopoziomowej dyskopatii szyjnej zaliczamy:
- ból o charakterze parestezji promieniujący z odcinka szyjnego wzdłuż rąk lub kończyn górnych do poziomu zależnego od stopnia zaawansowania zmian;
- zaburzenia czucia, drętwienie, mrowienie w obszarze skóry unerwianej przez uciśnięty nerw;
- niedowład kończyn górnych, mięśni kończyny górnej;
- zawroty i bóle głowy;
- upośledzenie zakresu ruchomości i możliwe zaburzenia ostrości widzenia.
Stopień nasilenia objawów oraz ich kompilacja zależy od stopnia zaawansowania zmian przy wypadnięciu dysku oraz liczby segmentów objętych zmianami w przypadku wielopoziomowej dyskopatii.
Warto rozróżnić termin wypuklina od przepukliny. Różnica polega na innym stopniu zaawansowania zmian dyskopatycznych. Wypuklina to zmiana polegająca na uwypukleniu zawartości krążka międzykręgowego bez przerwania ciągłości pierścienia włóknistego, co w praktyce oznacza najczęściej brak dolegliwości bólowych oraz stadium początkowe. Przepuklina jądra miażdżystego jest etapem bardziej zaawansowanym i oznacza częściowe przerwanie pierścienia włóknistego z większym prawdopodobieństwem ucisku na okoliczne struktury nerwowe i inicjacją dolegliwości bólowych o różnym stopniu nasilenia.
Jakie badania zrobić?
Podstawą dobrze wykonanej diagnostyki w przypadku wielopoziomowej dyskopatii jest badanie wykonane przez fizjoterapeutę i lekarza specjalistę. Potwierdzenie objawów klinicznych umożliwią współczesne techniki obrazowania w postaci badań tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Warto nadmienić, iż nie zawsze konieczne jest wykonanie takich badań.
Najważniejsze jest badanie przez specjalistę w oparciu o wywiad i objawy pojawiające się podczas wykonywania specjalistycznych testów. Dopiero w przypadku wątpliwości właściwe postawienie diagnozy odbywa się z wykorzystaniem obrazowania, aby wykluczyć poważne patologie zagrażające życiu, jak np. nowotwór.
Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?
Dyskopatia wielopoziomowa – leczenie
Początkowo stosuje się leczenie zachowawcze, które jest bezinwazyjne. Rehabilitacja i leczenie wielopoziomowej dyskopatii to stosowanie środków farmaceutycznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Niektóre formy wysiłku fizycznego mogą nasilać objawy. Mowa tutaj o sportach niosących ryzyko kontuzji i przeciążeń, jak np. bieganie po twardym podłożu lub dźwiganie ciężarów na siłowni. Wszelkie ćwiczenia i aktywności powinny być konsultowane z terapeutą.
W przypadku pracy fizycznej należy unikać dźwigania przedmiotów cięższych niż 5 kg, pamiętając, że jeśli już je przenosimy, to zgodnie z zasadami ergonomii kręgosłupa, trzymając blisko tułowia. Każde schylanie powinno odbywać się na ugiętych w stawach biodrowych i kolanowych kończynach dolnych. Podczas siedzenia warto zadbać o odpowiednie wyprofilowanie pleców w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, umieszczając specjalistyczną poduszkę lub zwinięty ręcznik. Dbając o odcinek szyjny, trzeba pamiętać o umieszczeniu ekranu monitora na właściwej wysokości, aby nie dopuszczać do nadmiernego pochylania głowy i wysuwania jej w przód.
Fizjoterapia i ćwiczenia
Rehabilitacja to stosowanie zabiegów z zakresu fizykoterapii, takich jak zmienne pole magnetyczne, elektroterapia, zimnolecznictwo, ciepłolecznictwo, laseroterapia, ultradźwięki, leczenie uzdrowiskowe – w trybie ambulatoryjnym lub szpitalnym. Ćwiczenia stosowane tutaj wykonuje się zgodnie z koncepcjami przeznaczonymi do przywracania funkcji kręgosłupa i niwelowania bólu. Najpopularniejsze to: metoda McKenziego, dynamiczne plastrowanie, suche igłowanie, pinopresura, zabiegi osteopatyczne czy techniki leczenia powięziowego. Ćwiczenia powinny mieć na celu wzmacnianie mięśni odpowiadających za stabilizację danego odcinka kręgosłupa.
Przykładem takiego ćwiczenia dla odcinka lędźwiowego jest leżenie tyłem z kończynami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych. Następnie należy napiąć mięśnie brzucha i unieść biodra do linii łączącej kolana i barki, utrzymując napięcie przez kilka sekund. Liczba powtórzeń i możliwe modyfikacje są zależne od stanu pacjenta. Rozciąganie mięśni biodrowo-lędźwiowych może okazać się również pomocne. Należy położyć się przodem. Ręce oprzeć przed sobą na wysokości barków, wykonać wdech nosem, następnie wyprostować kończyny górne, dokonując wyprostu tułowia i na końcu tego ruchu wykonać wydech. Liczba powtórzeń i zasadność stosowania zależna jest również od stanu pacjenta.
Dyskopatia wielopoziomowa – operacja
W przypadku braku skuteczności leczenia zachowawczego przez kilka tygodni (3–6 tygodni) lub pojawienia się deficytów neurologicznych w postaci np. upośledzenia funkcji zwieraczy konieczne jest rozważenie możliwości leczenia operacyjnego. Operacja zmian w dyskopatii wielopoziomowej kręgosłupa to procedura usunięcia przepuklin lędźwiowych techniką mikrochirurgiczną. Pacjent w znieczuleniu ogólnym poddawany jest nacięciu skóry (około 3–4 cm) w odcinku lędźwiowym.
Następnie neurochirurg dokonuje ewakuacji materiału jądra miażdżystego uciskającego na korzeń nerwowy. Na około 7 dni zostają założone szwy. W zależności od zgody lekarza, pacjent może zostać spionizowany już w kilka godzin po operacji. Kolejnego dnia istnieje możliwość opuszczenia szpitala. Zalecany jest antybiotyk, celem uniknięcia ewentualnej infekcji.
Rehabilitacja po operacji
Przez około 2 miesiące należy unikać wysiłku fizycznego, takiego ja dźwiganie ciężarów na siłowni, bieganie czy taniec oraz innych aktywności mogących doprowadzić do pogorszenia stanu pacjenta. Postępowanie rehabilitacyjne po operacji ma charakter uzupełniający i wspomagający okres rekonwalescencji. Skupia się ono na budowaniu stabilizacji, ćwiczeniach wzmacniających mięśnie posturalne oraz wdrażaniu działań i środków zmniejszających ból, przywracających funkcjonalność kręgosłupa.
Poza ogólnym schematem postępowania, który niemal zawsze ulega modyfikacji, trudno jest podać dokładny przebieg procesu rehabilitacji. Jest to związane ze zmianami dyskopatycznymi występującymi na różnych poziomach i z różnym stopniem zaawansowania. Dlatego leczenie i rehabilitacja w takich przypadkach to sprawa bardzo indywidualna, wymagająca szerokiej konsultacji specjalistycznej.
Alternatywą leczenia wielopoziomowej dyskopatii może okazać się regeneracja uszkodzonych krążków międzykręgowych z wykorzystaniem mezenchymalnych komórek macierzystych ze szpiku kostnego. Póki co, w tym zakresie są prowadzone szeroko zakrojone badania naukowe.
