Wyrostek mieczykowaty mostka – jak wygląda i gdzie się znajduje?
Wyrostek mieczykowaty jest jedną z trzech kości wchodzących w skład mostka i posiada go każdy z nas. Sam mostek znajduje się na środku klatki piersiowej. Jego najwyżej położona część – rękojeść – ciągnie się od szyi w dół i przechodzi w trzon, a na końcu mostek zwęża się w niewielką wypustkę. To właśnie tę kostną wypustką jest wyrostek mieczykowaty.
Jego nazwa nawiązuje do charakterystycznego wyglądu przypominającego miecz. Wyrostek mierzy najwyżej kilka centymetrów długości. Jego kształt może różnić się w zależności od osoby. U niektórych może być ostro zakończony, u innych rozdwojony, a czasem może także mieć zagłębienia, dołki czy niewielkie otwory.
Różne kształty wyrostka zależą głównie od naszych genów i zazwyczaj nie są powodem do niepokoju. Dolny koniec wyznacza dolną granicę klatki piersiowej oraz górną granicę brzucha.
Wyrostek mieczykowaty można wyczuć przez skórę, przesuwając palcem do góry od pępka wzdłuż środka brzucha. Pierwszą wyczuwalną, twardą strukturą, będzie najpewniej wyrostek mieczykowaty.
Przeczytaj również:
Skolioza – co to jest, jakie daje objawy i jak ją leczyć?
Jaką rolę pełni wyrostek mieczykowaty?
Wyrostek mieczykowaty pełni kilka ważnych funkcji w ciele człowieka. Jako część mostka chroni wraz z całą klatką piersiową narządy wewnętrzne, takie jak serce, płuca, przełyk, aortę oraz inne duże naczynia krwionośne. Poza tym jest miejscem przyczepu niezbędnej do oddychania przepony, niektórych mięśni brzucha oraz więzadeł. Dzięki temu możliwa jest stabilizacja, zginanie i ruchy tułowia. Wyrostek mieczykowaty służy także do wyznaczania odpowiedniego miejsca położenia dłoni do uciskania klatki piersiowej w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, czyli potocznie zwanego masażu serca. Dla chirurgów pełni także funkcję orientacyjną w trakcie niektórych zabiegów, szczególnie okolic serca.
Jakie objawy daje wyrostek mieczykowaty?
Wyrostek mieczykowaty sam w sobie nie daje żadnych objawów, ponieważ jest naturalnie obecnym elementem naszego organizmu. W przypadku chorób wyrostka mieczykowatego mogą wystąpić następujące objawy:
ból okolicy mostka i nadbrzusza przy ucisku,
ból przy ruchach klatki piersiowej,
zaczerwienienie skóry nad wyrostkiem,
tkliwość lub ucisk w klatce piersiowej,
obrzęk, krwiak lub siniak w okolicy wyrostka,
nieprawidłowa ruchomość całego mostka lub wyrostka.
Przeczytaj również:
Ból pleców przy kaszlu i przy kichaniu – jakie są przyczyny?
Jakie są choroby wyrostka mieczykowatego?
Nie wyróżniamy wielu chorób typowych dla wyrostka mieczykowatego. Najczęściej zaliczamy do nich schorzenia charakterystyczne również dla innych kości. Nawet jeśli odczuwany pewne objawy mogące wskazywać na problemy z wyrostkiem mieczykowatym, należy w pierwszej kolejności wykluczyć inne bardziej prawdopodobne i niebezpieczne choroby, które zostaną opisane w dalszej części artykułu.
Do schorzeń wyrostka mieczykowatego należą następujące jednostki:
Złamania – przebiegają z bólem, patologiczną ruchomością wyrostka oraz krwiakami lub siniakami w dolnej części klatki piersiowej, jednak możliwe jest złamanie bezobjawowe. Mogą towarzyszyć mu złamania żeber lub innej części mostka. Najczęściej są wynikiem urazów podczas wypadków i bójek. Warto wspomnieć, że do złamania wyrostka mieczykowatego może dojść w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Jest to niebezpieczne, gdyż może doprowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych. Z tego względu przy uciskaniu klatki piersiowej należy pamiętać o układaniu rąk na jej środku, a nie w dolnej części.
Stłuczenia – podobnie jak złamania są związane z urazami. Zwykle towarzyszy im ból podczas ucisku wyrostka mieczykowatego. Może pojawić się siniak lub krwiak, ale objawy są często mniej nasilone niż przy złamaniach.
Osteoporoza – dochodzi w niej do zmniejszenia gęstości mineralnej kości, a zatem wyrostek mieczykowaty również może być nią objęty. Chorują najczęściej osoby starsze oraz kobiety po menopauzie. Jej najważniejszym objawem są tzw. złamania niskoenergetyczne, czyli powstające po niewielkim urazie, np. lekkim uderzeniu czy upadku na podłogę z wysokości własnego ciała. W profilaktyce osteoporozy zalecana jest regularna aktywność fizyczna (3-5 razy w tygodniu), niepalenie papierosów oraz zdrowa dieta bogata w wapń i inne minerały.
Guzy nowotworowe kości – są to rzadkie nowotwory, wśród których wyróżniamy łagodne i złośliwe. Na szczęście łagodne guzy występują zdecydowanie częściej i zwykle nie powodują groźnych następstw dla zdrowia. Zaliczamy do nich: wyrośla chrzęstno-kostne, kostniaki, chrzęstniaki oraz włókniaki niekostniejące. Guzy złośliwe nazywane są mięsakami i są nimi m.in. mięsak kościopochodny i mięsak Ewinga. Oprócz tego, w kościach lokalizują się przerzuty nowotworowe z innych narządów. Wszystkie rodzaje guzów mogą wystąpić również w wyrostku mieczykowatym. Objawami sugerującymi obecność guza nowotworowego wyrostka mieczykowatego jest ból w jego okolicy (ból mostka, ból kości mostka). Jego nasilenie zwiększa się w nocy i wzrasta z upływem czasu. W bardziej zaawansowanych stadiach może być wyczuwalny guz lub zgrubienie w okolicy mostka, zniekształcające obrysy klatki piersiowej.
Zespół bolesnego wyrostka mieczykowatego (ksyfodynia) – to ogólne określenie bólu wyrostka lub otaczających go struktur, takich jak mięśnie, więzadła, ścięgna. Jego przyczyny upatruje się w przeciążeniu klatki piersiowej i brzucha podczas wysiłku fizycznego lub podnoszeniu ciężkich przedmiotów. Ból nasila się zwykle przy pochyleniu do przodu, zginaniu tułowia i po obfitym posiłku. Jest to choroba rzadko diagnozowana, gdyż jej objawy są często mylone z innymi bardziej prawdopodobnymi schorzeniami.
Choroby wyrostka mieczykowatego są dość rzadkie, dlatego w przypadku wystąpienia bólu w jego okolicy, należy udać się do lekarza. Szczególnie jeśli ból jest silny, nagły, promieniuje w inne okolice lub towarzyszą mu objawy dodatkowe takie jak duszność. Mogą być to objawy zawału serca, zatorowości płucnej, zapalenia płuc, odmy opłucnowej, perforacji wrzodu żołądka i innych groźnych dla życia chorób. Lekarz zlecić może badanie RTG klatki piersiowej czy USG wyrostka mieczykowatego.
Przeczytaj również:
Ból w środkowej części pleców – co oznacza ból w połowie pleców?
Jak leczy się choroby wyrostka mieczykowatego?
Leczenie wyrostka mieczykowatego zależy od choroby, która wywołała ten objaw.
Złamania wyrostka mieczykowatego – wywołują ból okolicy wyrostka mieczykowatego, a podstawą ich leczenia jest oszczędzający tryb życia oraz ograniczanie ruchów klatki piersiowej. Ważna jest również stabilizacja gorsetem oraz stosowanie leków przeciwbólowych.
Stłuczenia wyrostka mieczykowatego – podobnie jak złamania wymagają unikania nasilonych ruchów klatki piersiowej. Podstawą leczenia dolegliwości bólowych są leki. Po zregenerowaniu tkanek choroba ustępuje samoistnie
Osteoporoza – głównym elementem leczenia są leki hamujące niszczenie tkanki kostnej – bisfosfoniany oraz suplementacja wapnia i witaminy D3. Pozwalają one zapobiegać dalszej utracie masy kostnej i częściowo ją odbudować.
Guzy kości (guz wyrostka mieczykowatego) – w przypadku nowotworów łagodnych i większości złośliwych dąży się do całkowitego usunięcia guza metodami chirurgicznymi. Jeśli nie da się wyciąć nowotworu w całości, stosuje się dodatkowo chemio- lub radioterapię.
Zespół bolesnego wyrostka mieczykowatego leczy się głównie lekami przeciwzapalnymi. Można stosować także wstrzyknięcia leków znieczulających w okolice wyrostka oraz terapię laserową. Gdy powyższe metody nie pomogą, wyrostek mieczykowaty należy usunąć chirurgicznie.
