Dlaczego boli kręgosłup szyjny?
Kręgosłup człowieka zbudowany jest z 33–34 kręgów oraz leżących między nimi krążków międzykręgowych, które podzielone są w sumie na 5 odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i guziczny.
Kręgosłup szyjny – łączący czaszkę z odcinkiem piersiowym – zbudowany jest z 7 kręgów i stanowi najbardziej ruchomy odcinek całego kręgosłupa człowieka. Niestety sprawia to, że jest on wyjątkowo mocno narażony na przeciążenia i urazy.
Dlaczego kręgosłup szyjny boli zarówno osoby starsze, jak i (coraz częściej) młode? Objawy bólu kręgosłupa szyjnego mogą mieć wiele przyczyn, jednak wśród głównych czynników ryzyka wymienia się te związane ze współczesnym stylem życia:
- siedzący tryb życia i zła ergonomia miejsca pracy,
- spędzanie wiele godzin z pochyloną głową (np. w pracy przy mikroskopie czy nad telefonem),
- przyjmowanie w trakcie pracy przy komputerze lub przy biurku nieodpowiedniej pozycji,
- brak regularnej aktywności fizycznej,
- niewłaściwe ułożenie ciała w trakcie snu – spanie na źle dopasowanej, zbyt miękkiej poduszce lub zbyt miękkim materacu,
- przyjmowanie nieprawidłowej pozycji w trakcie odpoczynku (np. z nadmiernie odchyloną do tyłu głową),
- nadmierny, przewlekły stres,
- przebywanie w przeciągu,
- przeciążenie mięśni.
Wszystko to sprawia, że odcinek szyjny kręgosłupa jest nadmiernie obciążany, co powoduje napięcie mięśniowe i postępowanie zmian zwyrodnieniowych, których konsekwencją jest właśnie ból karku.
Długotrwałe występowanie wspomnianych czynników prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych i różnego rodzaju chorób.
Przyczyną bólu kręgosłupa szyjnego mogą być także: wady postawy, różnego rodzaju urazy (w tym zwłaszcza te powstałe w wyniku nagłego, nieprzewidzianego ruchu), a nawet stany zapalne w obrębie karku (np.: zapalenie węzłów chłonnych czy choroby tarczycy).
Choroby powodujące ból kręgosłupa szyjnego
Jedną z chorób, która najczęściej powoduje ból kręgosłupa szyjnego, jest dyskopatia szyjna, czyli zwyrodnienie krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym. Jego przemieszczenie się powoduje ucisk na nerwy i mięśnie, co prowadzi do sztywności karku oraz dolegliwości bólowych. Mogą one promieniować także do: głowy, klatki piersiowej czy ramion. Wśród czynników ryzyka rozwoju dyskopatii wymienia się przede wszystkim: wady postawy (m.in. skoliozę), nadmierną masę ciała, przeciążenia oraz urazy kręgosłupa.
Inne schorzenie, dla którego charakterystyczny jest ból odcinka szyjnego kręgosłupa, to zwyrodnienie kręgów.
Stopniowa degradacja i deformacje kręgów również mogą prowadzić do ucisku na otaczające struktury mięśniowe i nerwy, a także do rozwoju stanu zapalnego, powodując nie tylko ból szyi i karku, ale również ograniczenia zakresu ruchów.
Wśród innych schorzeń, którym towarzyszy ból kręgosłupa szyjnego, wymienia się:
- stenozę kanału kręgowego,
- wady wrodzone kręgosłupa,
- choroby tkanki kostnej i mięśniowej,
- kontuzje powstałe w wyniku urazu – w tym zwłaszcza złamanie kręgosłupa lub naderwanie więzadeł,
- zapalenie stawów kręgosłupa.
Za ból odczuwany w odcinku szyjnym mogą odpowiadać także choroby niezwiązane z narządem ruchu, takie jak:
- choroby zakaźne,
- nowotwory w okolicach szyi,
- infekcje dróg oddechowych,
- choroby zapalne tkanek i narządów w okolicy odcinka szyjnego (np. zapalenie tarczycy).
Ból kręgosłupa szyjnego – objawy towarzyszące
Ból kręgosłupa szyjnego najczęściej ma charakter stały, a jego intensywność nasila się przy wykonywaniu określonych ruchów głową. Gdy jest on spowodowany tym, że mięśnie kręgosłupa (mięśnie przykręgosłupowe) są przeciążone, to często ból promieniuje do obręczy barkowej i przestrzeni między łopatkami.
U osób z dyskopatią i zwyrodnieniami kręgów bólowi w odcinku szyjnym towarzyszyć mogą:
- zawroty głowy,
- bóle głowy – również te o charakterze migrenowym,
- nudności i wymioty,
- szumy uszne lub ucisk w uszach,
- zaburzenia równowagi,
- drętwienia i mrowienia kończyn górnych,
- osłabienie siły mięśniowej obręczy barkowej,
- ograniczony zakres ruchomości głowy,
- pogorszenie wzroku,
- utrata przytomności.
Jak leczyć ból w odcinku szyjnym kręgosłupa?
Eliminacja bólu kręgosłupa w odcinku szyjnym to niełatwe zadanie. Jeżeli ból jest trudny do zniesienia lub ma charakter nawrotowy, wskazana jest konsultacja z lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje nas do odpowiedniego specjalisty – ortopedy lub neurologa. Można także skonsultować się z fizjoterapeutą.
Dla powodzenia terapii kluczowe jest trafne określenie przyczyny jego występowania, dlatego lekarz w pierwszej kolejności zbiera wnikliwy wywiad obejmujący nie tylko okoliczności wystąpienia dolegliwości bólowych, ale również informacje na temat naszego stylu życia i chorób współistniejących.
Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne. W rutynowej diagnostyce bólów kręgosłupa w odcinku szyjnym nie wykonuje się badań obrazowych. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy lekarz podejrzewa: ucisk rdzenia kręgowego, przepuklinę krążka międzykręgowego, proces nowotworowy czy zakażenie. Wtedy – w zależności od przypuszczalnej przyczyny – może on zlecić wykonanie: zdjęcia RTG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Jeżeli ból w odcinku szyjnym spowodowany jest przeciążeniem lub wzmożonym napięciem mięśni, terapia opiera się głównie na leczeniu zachowawczym. A konkretnie na możliwie maksymalnym odciążeniu kręgosłupa w tym odcinku i zabiegach fizjoterapeutycznych, takich jak terapia manualna czy kinesiotaping.
Uzupełnieniem mogą być zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak: laseroterapia, krioterapia, pole magnetyczne, TENS oraz prądy interferencyjne.
W celu złagodzenia dolegliwości bólowych można stosować doraźnie leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Mogą one być stosowane doustnie lub w postaci zastrzyków. Wskazane jest także zwrócenie uwagi na przyjmowanie ergonomicznej pozycji w trakcie pracy czy wykonywaniu codziennych czynności (zwłaszcza w pozycji siedzącej).
Podobnie wygląda leczenie w przypadku, kiedy ból kręgosłupa szyjnego spowodowany jest dyskopatią lub zmianami zwyrodnieniowymi. Jeżeli jednak leczenie zachowawcze i farmakoterapia pomimo dłuższego upływu czasu nie przynoszą oczekiwanego efektu, konieczna może być interwencja chirurgiczna (m.in. discektomia czy wertebroplastyka). Takie rozwiązanie może być konieczne zwłaszcza jeżeli zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie szyjnym są bardzo zaawansowane. Dobre rezultaty dają takie zabiegi jak wertebroplastyka czy dyscektomia.
W niektórych przypadkach – jeżeli ból kręgosłupa szyjnego jest efektem urazu – stosuje się także unieruchomienie i stabilizację tego odcinka za pomocą specjalnego kołnierza ortopedycznego.
Jak dbać o kręgosłup szyjny?
Przed bólem kręgosłupa w odcinku szyjnym nie zawsze da się uchronić, jednak odpowiednie działania profilaktyczne pozwalają zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia lub sprawić, że będzie on pojawiał się zdecydowanie rzadziej.
Kluczowa jest tu zmiana nieprawidłowych nawyków – zwłaszcza jeśli prowadzimy siedzący tryb życia. O czym należy pamiętać?
-
Zadbaj o ergonomiczną pozycję w trakcie pracy – jeżeli pracujesz przy komputerze, ustaw monitor na odpowiedniej wysokości, tak by unikać garbienia się i minimalizować napięcia w obrębie szyi.
-
Pamiętaj o częstych przerwach w pracy – długotrwałe przebywanie w jednej pozycji to prosta droga do przeciążenia kręgosłupa w odcinku szyjnym. Jeżeli więc pracujesz w pozycji siedzącej, co najmniej raz na godzinę rób kilkuminutowe przerwy.
-
Zadbaj o prawidłową pozycję w trakcie snu – odpowiednio wyprofilowana, odciążająca odcinek szyjny poduszka potrafi zdziałać cuda. Jeżeli zadbasz dodatkowo o odpowiednią twardość materaca, pozwoli to na przyjęcie optymalnej pozycji w trakcie snu.
-
Zadbaj o gorące kąpiele lub ciepłe kompresy – nie tylko pomogą Ci się zrelaksować, ale również rozluźnią spięte mięśnie karku. Możesz także sięgnąć po specjalną poduszkę elektryczną.
-
Zdecyduj się na masaż – korzystne rezultaty przynoszą zarówno te domowe, za pomocą tzw. rollerów czy mat masujących, jak również masaże wykonywane przez doświadczonych masażystów.
-
Wykonuj ćwiczenia wzmacniające i rozciągające – w nawracającym zespole bólowym odcinka szyjnego kręgosłupa doskonałe rezultaty przynoszą ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie karku. Zestaw ćwiczeń powinien być dobrany przez fizjoterapeutę do każdego pacjenta indywidualnie, z uwzględnieniem przyczyny bólu kręgosłupa szyjnego i ogólnej kondycji zdrowotnej.
