Poziom cukru we krwi jest regulowany przez insulinę wytwarzaną przez komórki beta w trzustce. Ułatwia ona wnikanie glukozy do komórek, pomaga magazynować jej nadmiar w wątrobie lub w postaci tkanki tłuszczowej. Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom cukru we krwi niesie za sobą ryzyko powikłań. Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo (norma) określa się na poziomie 70–100 mg/dl.
Wahania poziomu cukru we krwi – przyczyny, objawy i powikłania
Spis treści
Jaki powinien być prawidłowy poziom cukru we krwi?
Glukoza stanowi podstawowy materiał energetyczny w ustroju. Jest transportowana przez krew do wszystkich narządów i tam spalana, a wytworzona w ten sposób energia zużywana do dalszych przemian. Zawartość glukozy we krwi na czczo powinna mieścić się w granicach 70–100 mg/dl (norma cukru we krwi).
Wynik od 100 mg/dl do 125 mg/dl wymaga ponownej kontroli i wykonania bardziej szczegółowych badań w celu wykluczenia lub potwierdzenia cukrzycy. Wykonuje się wówczas tzw. krzywą cukrową. Jeżeli po 2 godzinach od rozpoczęcia badania cukier jest wyższy od 200 mg/dl, rozpoznajemy cukrzycę. Jeżeli mieści się pomiędzy 140 a 200 mg/dl, mówimy o nieprawidłowej tolerancji glukozy.
Cukrzycę można rozpoznać również wtedy, gdy dwukrotnie wartości cukru na czczo będą powyżej 125 mg/dl lub powyżej 200 mg/dl w badaniu o dowolnej porze.
To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?
Skąd się bierze cukrzyca?
Cukrzyca jest najczęstszą i najważniejszą przyczyną wahań cukru we krwi, ale pojawiają się one także w innych chorobach ogólnoustrojowych. Pod uwagę trzeba wziąć:
- przewlekłe stany zapalne lub nowotwory trzustki,
- nadczynność tarczycy,
- nadczynność kory nadnerczy,
- zespoły złego wchłaniania,
- uszkodzenie wątroby,
- stosowane leki.
Przejściowa hiperglikemia może wystąpić w udarze mózgu, zawale mięśnia sercowego, we wstrząsie czy stanach gorączkowych.
Jest to choroba bardzo powszechna, zaliczana do chorób cywilizacyjnych. Ostatnie dane statystyczne mówią o około 3 milionów osób z cukrzycą w Polsce i prognozują dalszy jej wzrost.
Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy, związane są z nieprawidłowym odżywianiem się, otyłością, siedzącym trybem życia i brakiem ruchu, nadciśnieniem tętniczym i miażdżycą. Pewne znaczenie ma predyspozycja genetyczna i dziedziczenie.
To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny
Jakie są rodzaje cukrzycy? Najogólniej cukrzycę dzieli się na typ 1 i 2.
- W cukrzycy typu 1 występuje niedobór lub brak insuliny w związku z uszkodzeniem lub zniszczeniem komórek beta wysp trzustkowych, głównie przez procesy autoimmunologiczne. Ujawnia się ona przede wszystkim u dzieci i młodych osób. Częściowo jest uwarunkowana genetycznie, ale może rozwinąć się też po zakażeniu wirusowym lub pod wpływem leków.
- W cukrzycy typu 2 również może brakować insuliny na skutek jej upośledzonego wytwarzania, ale często obserwuje się zwiększone stężenia insuliny. Jest to spowodowane zaburzeniami polegającymi na tym, że tkanki stają się niewrażliwe na insulinę. Trzustka, aby sprostać potrzebom, produkuje ją w nadmiarze. Mówimy wówczas o hyperinsulinemii i insulinooporności.
- Wyróżnia się jeszcze typ cukrzyc określany jako MODY i cukrzycę LADA.
- W czasie ciąży może rozwinąć się tak zwana cukrzyca ciężarnych, inaczej cukrzyca ciążowa.
Objawy zwiększonego poziomu cukru
Cukrzyca jest schorzeniem podstępnym, w początkowym okresie może nie dawać objawów lub są one przez chorego lekceważone. Część osób może nawet nie wiedzieć, że jest chora. Nadmiar cukru jest wydalany wraz z moczem przez nerki, które w ten sposób starają się przywrócić prawidłowe stężenia. Do tego potrzebna jest większa ilość wody, stąd pojawia się nadmierne pragnienie i oddawaniem dużych ilości moczu (poliuria).
Mimo zwiększonej ilości glukozy we krwi, w komórkach jest jej za mało, dlatego pojawia się chudnięcie.
Objawem zwiększonego poziomu glukozy jest też senność, apatia, nawracające bakteryjne zakażenia skóry, błon śluzowych jamy ustnej i pochwy, infekcje układu moczowego.
Czy wysoki cukier jest niebezpieczny?
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, postępującą, powodującą nieodwracalne zmiany w całym organizmie. W przypadku niewykrytej lub źle leczonej cukrzycy dochodzi do licznych powikłań narządowych, związanych z uszkodzeniem naczyń krwionośnych i układu nerwowego. Szybciej rozwija się miażdżyca i choroby układu krążenia: choroba wieńcowa i zawały serca, udary mózgu.
Uszkodzenie naczyń oczu jest przyczyną pogorszenia wzroku, a nawet ślepoty, natomiast uszkodzenie kłębuszków nerkowych prowadzi do niewydolności nerek.
Zmiany w układzie nerwowym powodują zaburzenia czucia, mrowienia, bóle, osłabienie mięśni, przyczyniają się do powstawania trudno gojących się owrzodzeń.
Sposoby na obniżenie poziomu cukru we krwi
Niektóre osoby mają podwyższony poziom cukru we krwi, ale nie na tyle, aby można było rozpoznać cukrzycę. Osoby takie powinny w pierwszej kolejności zmodyfikować swoją dietę. Zmniejszyć ilość spożywanego cukru, tłuszczu i soli. Pozbyć się zbędnych kilogramów i zwiększyć aktywność fizyczną. Kontrolować i – jeżeli trzeba – leczyć nadciśnienie tętnicze i wysoki poziom cholesterolu, a także zaprzestać palenia papierosów. Działania te mogą przywrócić prawidłowe poziomy glukozy. Można wspomóc się preparatami zmniejszającymi wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego lub ziołami.
Zasady te odnoszą się również do osób z już rozpoznaną cukrzycą, które dodatkowo powinny systematycznie zażywać leki – doustne lub insulinę.
Co wpływa na wahania poziomu cukru?
Nawet skrupulatne stosowanie się do zaleceń nie zawsze gwarantuje utrzymywanie się poziomu cukru w zalecanych granicach, to znaczy 70–110 mg/dl na czczo oraz poniżej 135 mg/dl do 2 godzin po posiłku.
Istnieje wiele czynników, które podnoszą poziom glukozy. Najczęściej są to:
- różnego rodzaju infekcje i zakażenia,
- zatrucia pokarmowe, odwodnienie,
- urazy, zabiegi operacyjne,
- leki: sterydy, leki moczopędne, psychotropowe, estrogeny, hormony tarczycy,
- ostre choroby sercowo-naczyniowe, zawał serca, udar mózgu,
- sytuacje stresowe.
Dlaczego cukier spada?
Poziom cukru może się również gwałtownie obniżyć, co jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym, zagrażającym życiu. Niski poziom cukru we krwi, poniżej 55 mg/dl, stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Pojawia się hipoglikemia. Powoduje przede wszystkim objawy ze strony centralnego układu nerwowego, spowodowane niedocukrzeniem mózgu. Są to: drżenia rąk, niepokój, obfite pocenie się, zmęczenie, zaburzenia koncentracji i widzenia, drgawki, a przy przedłużającej się hipoglikemii – śpiączka, nieodwracalne uszkodzenie mózgu, a nawet zgon.
Co jest przyczyną niskiego poziomu cukru we krwi? Za spadek cukru odpowiada:
- zbyt mały posiłek lub jego brak,
- zmiana miejsca podania insuliny,
- przedawkowanie leków cukrzycowych,
- zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę, np. po ustąpieniu choroby,
- spadek masy ciała,
- biegunka, wymioty,
- alkohol,
- leki, takie jak kwas acetylosalicylowy, sulfonamidy,
- nadmierny wysiłek fizyczny.
Opublikowano: 19.01.2015;
aktualizacja: 23.10.2019
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Jolanta Wasilewska
Lekarz
Absolwentka Akademii Medycznej w Łodzi. Specjalista II stopnia z chorób wewnętrznych. Obecnie pracownik jednego z łódzkich szpitali na stanowisku starszego asystenta.
157
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 17.09.2023