Badanie krzywej cukrowej wykonywane jest w przebiegu diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej, zwłaszcza cukrzycy. Ponadto obowiązkowo wykonywane jest badanie na krzywą cukrową w ciąży, co ma na celu zdiagnozowanie cukrzycy ciążowej. Obecnie w ciąży wykonywany jest test obciążenia glukozą 75 g. Interpretacja wyników u kobiet ciężarnych i pozostałych pacjentów jest taka sama.
Krzywa cukrowa – co to jest, wyniki badania, normy, jak się przygotować?
Spis treści
- Co to jest krzywa cukrowa?
- Badanie krzywej cukrowej – wskazania
- Krzywa cukrowa w ciąży – kiedy, wyniki
- Krzywa cukrowa – jak się przygotować do badania, jaka dieta?
- Jak wygląda badanie krzywej cukrowej?
- Krzywa cukrowa – wyniki i interpretacja
- Krzywa insulinowa – czym się różni od krzywej glikemicznej?
Co to jest krzywa cukrowa?
Krzywa cukrowa (krzywa glikemiczna, krzywa glukozowa) to badanie polegające na pomiarze poziomu glikemii, czyli poziomu glukozy we krwi na czczo oraz po spożyciu roztworu zawierającego glukozę w określonej ilości (to doustny test obciążenia glukozą). Jest to badanie czynnościowe pozwalające oszacować szybkość wydzielania insuliny i wynikające z tego zmiany glikemii po spożyciu określonej ilości glukozy.
Dzięki dwukrotnemu oznaczeniu poziomu glukozy we krwi po wypiciu roztworu glukozy można oszacować rezerwę insuliny zgromadzoną w trzustce i uwalnianą szybko po przyjęciu glukozy, jak i pulę syntetyzowaną w odpowiedzi na spożycie cukru.
Podstawowy schemat próby cukrowej zakłada oznaczenie glukozy na czczo, a także po 60 oraz 120 minutach od spożycia 75 g glukozy. Taki schemat stosowany jest w przypadku diagnostyki cukrzycy, a także jako krzywa cukrowa w ciąży.
Kiedyś w ciąży wykonywana była krzywa cukrowa jednopunktowa, czyli test tolerancji glukozy z 50 g glukozy i oznaczeniem na czczo. Po upływie 60 minut ponownie pobiera się krew i ponownie oznacza się stężenie glukozy. Możliwe są rozmaite modyfikacje przebiegu krzywej cukrowej, np. oznaczanie poziomu glukozy tylko na czczo i po 120 minutach czy przedłużenie testu do 180 minut w przypadku diagnozowania hipoglikemii reaktywnej.
Badanie krzywej cukrowej – wskazania
Kiedy wykonać badanie na krzywą cukrową? Podstawowym wskazaniem do wykonania krzywej glukozowej jest diagnostyka cukrzycy bądź innych schorzeń przebiegających z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Najczęściej badanie krzywej cukrowej wykonywane jest po uzyskaniu nieprawidłowych wyników glikemii na czczo.
Norma glukozy na czczo to 3,9–5,5 mmol/l. Gdy uzyskamy wynik w przedziale 5,6–6,9 mmol/l, wtedy stwierdzany jest nieprawidłowy poziom glikemii na czczo – określany także jako stan przedcukrzycowy – wówczas dalszym etapem diagnostyki jest doustny test tolerancji glukozy.
Krzywa cukru – inne wskazania do wykonania krzywej glikemicznej to:
- pojawienie się objawów cukrzycy: świądu skóry, częstego oddawania moczu (zwłaszcza nocą), wzmożonego pragnienia czy nawracających infekcji układu moczowo-płciowego;
- obecność glukozy w moczu;
- urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4500 g;
- podejrzenie poposiłkowej hipoglikemii, czyli nadmiernej sekrecji insuliny po posiłku prowadzącej do spadku poziomu glukozy we krwi poniżej normy;
- czynniki rozwoju cukrzycy: występowanie choroby w rodzinie, nadwaga lub otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej (wysoki poziom trójglicerydów), nadciśnienie tętnicze;
- występowanie retinopatii (zmiany w naczyniach krwionośnych oka) lub neuropatii (zaburzenia czucia) o nieustalonej przyczynie.
Krzywa cukrowa w ciąży – kiedy, wyniki
W ciąży konieczne jest regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi, co ma na celu jak najwcześniejsze rozpoznanie cukrzycy ciążowej. To zaburzenie dotyka nawet 3–5 proc. kobiet. Podczas pierwszych wizyt lekarskich kobieta ciężarna powinna wykonać oznaczanie poziomu cukru we krwi. Jeśli wynik glikemii na czczo w ciąży jest prawidłowy, czyli mieści się w przedziale 3,9–5,5 mmol/l, wtedy krzywa glikemiczna wykonana powinna być między 24. a 28. tygodniem ciąży.
Próba cukrzycowa w ciąży jest szczególnie ważna dla kobiet narażonych na czynniki rozwoju cukrzycy ciężarnych, z których najistotniejsze to:
- nadwaga,
- nadciśnienie,
- wiek powyżej 35 lat,
- cukrzyca występująca w poprzednich ciążach,
- urodzenie dziecka o masie powyżej 4500 gramów,
- cukrzyca typu 2 występująca rodzinnie,
- zespół policystycznych jajników.
Krzywa cukrowa – jak się przygotować do badania, jaka dieta?
Dla właściwej interpretacji badania krzywej glukozowej konieczne jest odpowiednie przygotowanie do badania i przestrzeganie określonych reguł podczas badania. Jak przygotować się do badania krzywej cukrowej w ciąży i w każdym innym przypadku, gdy konieczne jest wykonanie krzywej cukrowej?
Powinna być wykonana na czczo, ostatni posiłek powinien być spożyty na 12 godzin przed badaniem. Przez 3 dni poprzedzające badanie należy zachować standardową dietę, nie ograniczając spożycia węglowodanów. Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, na około 3 dni przed badaniem warto jest odstawić leki, które mogą zaburzać gospodarkę węglowodanową, np. leki moczopędne czy steroidowe. Na dobę przed badaniem nie wolno palić papierosów i pić alkoholu. Można pić wodę.
Na test obciążenia glukozą należy zjawić się w dobrym stanie zdrowia, każda infekcja może zafałszować wynik badania. Najczęściej w dniu poprzedzającym próbę glukozową wykonywany jest pomiar glukozy na czczo, co ma na celu wykluczenie osób z bardzo wysokim poziomem glikemii na czczo. Gdy poziom glukozy na czczo jest bardzo wysoki (graniczna wartość ustalana jest dla każdego laboratorium), nie jest podawany doustny roztwór glukozy.
Jak wygląda badanie krzywej cukrowej?
Badanie krzywej cukrowej składa się z kilku oznaczeń poziomu glukozy, a pierwsze to glukoza na czczo. Jak wygląda badanie krok po kroku?
Pierwszym etapem krzywej cukrowej jest pobranie krwi na czczo w celu oznaczenia poziomu glukozy. Następnie pacjent wypija 75 g glukozy rozpuszczone w 250–300 ml wody. Roztwór ten należy wypić jak najszybciej, najlepiej do 5 minut. Nie jest to łatwe, gdyż roztwór jest bardzo słodki, nie wolno jednak przepijać go wodą czy innymi płynami.
Po wypiciu roztworu glukozy pacjent powinien przebywać na terenie placówki medycznej i pozostawać w pozycji siedzącej; nie należy się forsować. Kolejne pobrania krwi mają miejsce w 60. oraz 120. minucie testu. Jak więc widać badanie krzywej cukrzycowej może polegać na trzykrotnym określeniu stężenia glukozy.
Krzywa cukrowa – wyniki i interpretacja
Gdy wykonywana jest krzywa cukrowa, normy są takie same w przypadku kobiet w ciąży, jak i innych pacjentów. Prawidłowe wyniki krzywej cukrowej w ciąży są następujące:
- krzywa cukrowa na czczo: 3,9–5,5 mmol/l (70–99 mg/dl),
- krzywa cukrowa – norma po 1. godzinie: poniżej 10 mmol/l (poniżej 180 mg/dl),
- krzywa cukrowa – norma po 2. godzinie: poniżej 7,8 mmol/l (poniżej 140 mg/ dl).
Gdy wykonywana jest krzywa cukrowa 3-punktowa, normy są takie same także dla pacjentów niebędących w ciąży. Nie zawsze jednak otrzymamy prawidłową krzywą cukrową. Jaki wynik świadczy o cukrzycy? Jeśli wykonywana jest krzywa cukrowa w ciąży, normy po 75 g glukozy mogą być przekroczone nieznacznie – i wtedy diagnozowany jest tzw. stan przedcukrzycowy. Mowa o następujących wynikach:
- glukoza na czczo: 5,6–6,9 mmol/l (100–125 mg/dl),
- glukoza po 2 godzinach: 7,8–11 mmol/l (140–199 mg/dl).
Natomiast na cukrzycę wskazują następujące wyniki krzywej cukrowej:
- glukoza na czczo: powyżej 7 mmol/l (126 mg/dl),
- glukoza po 2 godzinach: powyżej 11,1 mmol/l (200 mg/dl).
Wynik krzywej cukrowej powyżej normy w ciąży wymaga konsultacji ze specjalistą, który wdroży odpowiednie leczenie.
Krzywa insulinowa – czym się różni od krzywej glikemicznej?
Cennym uzupełnieniem badania krzywej cukru jest tzw. krzywa insulinowa. Badanie to polega na oznaczaniu poziomu insuliny, czyli hormonu syntetyzowanego przez trzustkę po spożyciu posiłku zawierającego węglowodany. Badanie wykonywane jest tak samo jak krzywa glikemiczna, krew pobierana jest na czczo, a następnie w 60. i 120. minucie po wypiciu 75 g glukozy.
Krzywa insulinowa służy głównie diagnozowaniu stanu insulinooporności. W przebiegu insulinooporności stwierdzana jest zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę, co prowadzi do nadprodukcji insuliny.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Górska-Ciebiada M., Loba M., Barylski M., Ciebiada M., Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy – co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego?, Geriatria, 2016, 10: 112–119.
- Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą – aktualizacja, Ginekologia Polska 2014.
Opublikowano: 09.08.2018;
aktualizacja: 10.09.2024
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Justyna Mazur
Analityk medyczny
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stale kontynuuje edukację, uczestnicząc w licznych kursach i szkoleniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej. Kilkuletnie doświadczenie zawodowe zapewnia jej znajomość realnych wątpliwości i obaw pacjentów związanych z wykonaniem oraz interpretacją badań laboratoryjnych.
209
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 28.01.2019