Skutki cukrzycy
Cukrzyca to szeroko rozpowszechniona choroba metaboliczna, charakteryzująca się hiperglikemią (czyli podwyższonym poziomem glukozy we krwi) wynikającą z braku wydzielania i/lub wchłaniania insuliny. Jest to choroba społeczna, na którą zapada coraz więcej osób. Z uwagi na przewlekły przebieg wymaga długotrwałej i regularnej opieki medycznej. Rozwój medycyny przyczynił się do lepszego poznania mechanizmów odpowiedzialnych za powstanie cukrzycy oraz pozwolił na opracowanie prawidłowego leczenia. Zdecydowanie poprawiło to rokowanie u chorych na cukrzycę. Spowodowało także zwiększenie liczby pacjentów, u których obserwuje się przewlekłe powikłania cukrzycy.
Długotrwała hiperglikemia, czyli zwiększone stężenie glukozy we krwi, to główna przyczyna rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy. Prowadzi do wielu zaburzeń metabolizmu i uszkodzenia naczyń krwionośnych, zarówno tych o małym świetle (mikroangiopatii), jak i o średnim i dużym przekroju (makroangiopatia). Zaburza to zdecydowanie ukrwienie narządów, co skutkuje ich nieodwracalnym uszkodzeniem.
Przewlekłe powikłania cukrzycy
Wśród przewlekłych powikłań cukrzycy należy wyróżnić:
- retinopatię cukrzycową,
- nefropatię cukrzycową,
- neuropatię cukrzycową,
- zaburzenia skórne,
- chorobę niedokrwienną serca,
- chorobę niedokrwienną kończyn dolnych,
- choroby naczyń mózgu.
Cukrzyca a retinopatia cukrzycowa
Retinopatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy polegające na uszkodzeniu narządu wzroku. Z powodu długotrwałej hiperglikemii oraz nadciśnienia tętniczego dochodzi bowiem do uszkodzenia siatkówki oka, co w znacznym stopniu upośledza wiedzenie. Rozwój retinopatii jest wprost proporcjonalny do czasu trwania cukrzycy. Zależnie od stopnia zaawansowania stosuje się leczenie farmakologiczne, laseroterapię lub wirektomię. Nieleczona retinopatia cukrzycowa grozi ślepotą.
Cukrzyca a nefropatia cukrzycowa
Nefropatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy powstałe z powodu uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Zaburza to ich podstawowe funkcje, czyli filtrację krwi oraz eliminację z organizmu niepotrzebnych produktów przemiany materii. Prowadzi to do niewydolności nerek wskutek narastającego ich uszkodzenia. Początkowo dochodzi do wzrostu wydalania albumin (tzw. jawny białkomocz) z moczem, następnie dochodzi do rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz wzrostu stężenia mocznika i kreatyniny we krwi. Najbardziej zaawansowana nefropatia cukrzycowa to powikłanie, które wymaga specjalistycznego leczenia – dializoterapii.
Cukrzyca a neuropatia cukrzycowa
Neuropatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy dotyczące uszkodzenia nerwów obwodowych, które polega na zaburzeniu przewodzenia informacji zarówno czuciowych, jak i ruchowych wzdłuż włókien nerwowych. Najczęściej objawia się nie tylko dolegliwościami bólowymi, ale także charakterystycznym uczuciem palenia i pieczenia kończyn (głównie stóp i dłoni). Pacjenci z neuropatią cukrzycową są zagrożeni wystąpieniem tzw. stopy cukrzycowej – powikłania wieloletniej nieprawidłowo leczonej cukrzycy. Rozwijają się wówczas zmiany w obrębie kończyny dolnej na skutek nie tylko uszkodzenia zakończeń nerwowych, ale także na skutek narastającego niedotlenienia tkanek i zwiększonej lepkości krwi (powstających skrzepów). Często rozwija się wówczas martwica tkanek. Proces leczenia jest niezwykle skomplikowany, niekiedy pomimo starań konieczna jest amputacja palców, a nawet całej stopy.
Cukrzyca a zaburzenia skórne
Zaburzenia skórne to powikłanie cukrzycy wynikające z uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w obrębie skóry. Najczęstsze zmiany skórne towarzyszące cukrzycy to zakażania bakteryjne oraz grzybicze, stwardnienia skóry czy zmiany pęcherzowe. Niekiedy ich wystąpienie wyprzedza postawienie rozpoznania cukrzycy, zwłaszcza z uwagi na fakt, że pojawiają się na etapie trwania hiperglikemii, która nie daje jeszcze innych niepokojących dla chorego objawów. U osoby chorej na cukrzycę skóra wykazuje nadmierną suchość, ma tendencję do zmniejszonego wydzielania potu oraz skłonność do łuszczenia i powstawania zmian wypryskowych. Towarzyszy temu świąd skóry, co sprzyja występowaniu schorzeń ropnych i owrzodzeń. U cukrzyków często rozwijają się także zakażania grzybicze, najczęściej w pachwinach, fałdach skórnych czy pod piersiami. W miejscach wstrzyknięć insuliny może dochodzić niekiedy do zaniku tkanki tłuszczowej.
Cukrzyca a choroba niedokrwienna serca
Choroba niedokrwienna serca to powikłanie cukrzycy powstałe w wyniku niewystarczającego dostarczania tlenu i substancji odżywczych do komórek mięśnia sercowego. Wywołana jest miażdżycą tętnic wieńcowych, odpowiadających za prawidłowe ukrwienie serca. W efekcie może prowadzić do zawału mięśnia serca, będącego stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Choroba niedokrwienna serca u pacjentów z cukrzycą objawia się typowo piekącym, palącym bólem w okolicy mostka, początkowo występującym po wysiłku fizycznym. Niekiedy jednak może nie dawać niepokojących objawów. Z uwagi na groźne skutki choroba niedokrwienna wymaga stałego leczenia.
Cukrzyca a choroby naczyń
Choroba niedokrwienna kończyn dolnych
Choroba niedokrwienna kończyn dolnych to powikłanie cukrzycy wywołane miażdżycą tętnic w kończynach dolnych. W początkowym stadium występuje tzw. chromanie przestankowe, czyli ból nóg pojawiający się w trakcie chodzenia, ustępujący po krótkim odpoczynku. Leczenie polega głównie na poprawie prowadzonej terapii cukrzycy oraz innych chorób współtowarzyszących, a także modyfikacji czynników ryzyka, np. poprzez zmiany w diecie, zaprzestanie palenia.
Choroby naczyń mózgu
Choroby naczyń mózgu to powikłanie cukrzycy wynikające ze stopniowo postępującego uszkodzenia tętnic mózgowych na tle miażdżycowym. Zwiększa to ryzyko wystąpienia udaru mózgu, które u osób z cukrzycą jest niemal dwu- lub trzykrotnie wyższe niż u zdrowych osób.
Warto zatem uświadomić sobie, że w przypadku cukrzycy prawidłowo prowadzona terapia winna mieć na celu nie tylko zmniejszenie poziomu glukozy we krwi do wartości prawidłowych, ale także zapobieganie rozwojowi niezwykle groźnych dla zdrowia i życia pacjenta powikłań.
