Wodorotlenek wapnia – właściwości
Wodorotlenek wapnia jest syntetycznym nieorganicznym związkiem chemicznym o wzorze Ca(OH)2. Jego potoczna nazwa to wapno gaszone. Wodorotlenek wapnia w przemyśle uzyskuje się w reakcji gaszenia wapna palonego, czyli w reakcji tlenku wapnia z wodą, która przebiega następująco: CaO + H2O → Ca(OH)2. Wapno gaszone w postaci stałej jest białym lub prawie białym proszkiem bez zapachu. Słabo rozpuszcza się w wodzie. Nasycony roztwór wodorotlenku wapnia to woda wapienna, a jego zawiesina w wodzie nazywana jest mlekiem wapiennym.
Stężony roztwór wodorotlenku wapnia jest mocną zasadą o silnym działaniu żrącym i pH ok. 12. Szkodliwość wodorotlenku wapnia odnosi się przede wszystkim do jego postaci mocnej zasady oraz mokrego cementu, którego jest składnikiem. Omyłkowe spożycie zasady wapiennej powoduje działanie żrące w przełyku, a w przypadku dużych ilości również w żołądku. W miejscu kontaktu stężonej zasady ze skórą mogą powstać pęcherze, podrażnienia, zaczerwienienie i owrzodzenia. Prace z mokrym cementem stanowią zagrożenie oparzenia chemicznego. Groźny jest przede wszystkim długotrwały kontakt z tym materiałem budowlanym. Brakuje danych wykazujących działanie alergizujące wodorotlenku wapnia na ludzi. Osoby pracujące przy produkcji wapna gaszonego są narażone na kontakt z jego pyłem, co może wywoływać podrażnienia oczu, śluzówki nosa, gardła oraz ostry kaszel. W środowisku pracy stężenie pyłów wodorotlenku wapnia nie może przekraczać 2 mg/m3.
Zastosowanie wodorotlenku wapnia
Wodorotlenek wapnia jest stosowany w różnych gałęziach przemysłu. Używa się go do oczyszczania soku buraczanego w cukrownictwie, zmiękczania wody, produkcji nawozów sztucznych dla rolnictwa, odsiarczania spalin w energetyce. Można znaleźć także wodorotlenek wapnia w kosmetykach do depilacji. W stanie suchym (wapno hydratyzowane) znajduje zastosowanie przy odkwaszaniu gleb, do bielenia budynków mieszkalnych, gospodarczych, a także pni drzew jako środek dezynfekujący umożliwiający walkę ze szkodnikami. Jest też używany w syntezie chemicznej do produkcji węglanu sodu oraz wapna chlorowanego używanego jako wybielacz w garbarstwie.
Wodną zawiesinę wodorotlenku wapnia, czyli wapno gaszone, zastosowanie znalazło jako składnik zaprawy murarskiej. Z małą ilością wody tworzy tzw. ciasto wapienne, które jest składnikiem cementu stomatologicznego używanego jako podkład do wypełnienia ubytku oraz opatrunek w kanale zęba przy zapaleniu tkanek. Produkuje się także spożywczy wodorotlenek wapnia.
E526 jako dodatek do żywności
Dodatki do żywności obejmują wiele kategorii związków poprawiających właściwości produktów spożywczych. Są to m.in. konserwanty, barwniki, emulgatory, stabilizatory czy regulatory kwasowości. Jednym z nich jest spożywczy wodorotlenek wapnia o oznaczeniu E526. Wodorotlenek wapnia w pożywieniu jest wykorzystywany jako regulator kwasowości, czyli substancja nadająca produktowi końcowemu odpowiedni odczyn pH, a także jako związek teksturotwórczy – wiążący i utwardzający.
Wodorotlenek wapnia E526 w żywności jest uznawany za bezpieczny. Żrące właściwości wykazuje jedynie w bezpośrednim kontakcie ze stężonymi roztworami. Nie określono jego maksymalnej bezpiecznej ilości do spożycia. W produkcji stosuje się zasadę „quantum satis”, która mówi, aby używać jak najmniejszej ilości dodatku (w tym wypadku E526), która zapewnia pożądane właściwości wyrobu.
W czym jest wodorotlenek wapnia?
Wodorotlenek wapnia jako dodatek do żywności znajduje się:
- w dżemach, galaretkach, marmoladach i innych podobnych produktach do smarowania włączając produkty niskokaloryczne jako środek teksturotwórczy;
- w kaszkach i innych zbożowych produktach dla niemowląt i małych dzieci wyłącznie jako regulator kwasowości;
- w wyrobach kakaowych i czekoladowych w ilości nie przekraczającej 7 proc. beztłuszczowej masy produktu;
- w dietetycznych środkach specjalnego przeznaczenia medycznego dla niemowląt;
- w groszku konserwowym;
- w przetworach owocowych;
- w mleku modyfikowanym;
- w piwie.
