Celuloza E460 – właściwości, występowanie, zastosowanie

Co to jest celuloza?

Celuloza należy do węglowodanów złożonych. Jest polisacharydem (wielocukrem) występującym naturalnie głównie w roślinach. Celuloza w komórce roślinnej znajduje się w ścianie komórkowej, gdzie jest podstawowym elementem budulcowym. Przeciętnie stanowi około 1/3 wszystkich składników rośliny, jednak w niektórych przypadkach jest jej dużo więcej. Celuloza to ok. 90 proc. składu bawełny i 50 proc. drewna.

Celuloza jest polimerem stosowanym w przemyśle, również w produkcji żywności. Jako dodatek do żywności została oznaczona symbolem E460. Strukturalny wzór celulozy pokazuje, że jest ona zbudowana z co najmniej 3000 cząsteczek glukozy połączonych wiązaniem β-1,4-glikozydowym, co pozwala utworzyć długi, liniowy łańcuch.

Wyizolowana celuloza ma postać nitkowatą i jest bezwonna. Celuloza nie rozpuszcza się w wodzie (ciepłej i zimnej), alkoholu, eterze i roztworze wodorotlenku sodu. Silnie wiąże wodę. Celulozę do zastosowań przemysłowych pozyskuje się głównie z drewna. Możliwe jest także jej syntetyczne otrzymywanie.

Czy celuloza jest trawiona w organizmie człowieka?

Trawienie celulozy zachodzi przy wykorzystaniu enzymu celulazy. Ludzki układ pokarmowy nie wytwarza takiego enzymu, zatem celuloza w organizmie człowieka nie jest trawiona. Jest ona mimo to bardzo ważnym elementem diety człowieka, ponieważ przypisuje się jej miano błonnika nierozpuszczalnego, który pełni wiele bardzo ważnych funkcji prozdrowotnych.

Ponadto, mimo że nie jest trawiona, jest częściowo fermentowana przez bakterie jelitowe. W wyniku tego są wytwarzane krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe odżywiające komórki jelit oraz gazy. Celuloza jest jadalna dla zwierząt roślinożernych, w których przewodach pokarmowych bytują odpowiednie bakterie produkujące enzym celulazę.

Celuloza – zastosowanie

Właściwości celulozy związane ze zdolnością hydratacji (czyli wiązania wody) pozwalają na wykorzystywanie tego polisacharydu jako środka przeciwzbrylającego, emulgatora, stabilizatora, zagęstnika i środka żelującego. Celuloza w tabletkach i kapsułkach (celuloza mikrokrystaliczna) najczęściej jest używana jako substancja wypełniająca, pomocnicza. W zawiesinach pełni funkcję stabilizującą.

Celuloza jest używana do produkcji papieru, a po chemicznej modyfikacji służy do wytwarzania biodegradowalnych tworzyw sztucznych, taśm filmowych i fotograficznych, sztucznego jedwabiu, klejów czy materiałów wybuchowych. Można stosować celulozę jako materiał izolacyjny zapobiegający utracie wilgoci przez produkt.

Celuloza w kosmetykach może być obecna w balsamach do ciała, kremach, szamponach, żelach do mycia, odżywkach do włosów, kosmetykach do makijażu.

Celuloza w jedzeniu przetworzonym – E460

Celuloza w jedzeniu przetworzonym występuje pod symbolem E460. Używa się jej w dwóch formach: celulozy mikrokrystalicznej – E460 (I) oraz celulozy w proszku – E460 (II). Celuloza jako zagęstnik i emulgator jest stosowana w sosach oraz majonezie. Zastępuje też funkcje, które w sosach spełnia tłuszcz, sprawiając, że produkt jest bardziej kremowy. Może być stosowana w lodach i ubijanych kremach, gdyż zwiększa ich napowietrzenie i lekkość. Celuloza jest środkiem przeciwzbrylającym w przyprawach, zupach, sosach i koktajlach w proszku. Może być dodawana do żywności jako suplement błonnika. Często znajduje się w żywności typu „light”, gdzie stanowi zamiennik tłuszczu i pozwala ograniczyć liczbę kalorii w produkcie.

Czy celuloza jest szkodliwa? Spożywana celuloza nie stanowi żadnego zagrożenia zdrowotnego. Nie można też mówić o szkodliwości E460. Jest to błonnik nierozpuszczalny, który stanowi tzw. szczotkę fizjologiczną wymiatającą substancje zalegające w jelitach. Skutki uboczne w postaci bólów brzucha i wzdęć mogą się pojawić przy spożywaniu dużych ilości suplementów błonnikowych.

Celuloza w żywności – gdzie występuje naturalnie?

Celuloza występuje naturalnie tylko w produktach roślinnych:

• ziarnach zbóż, kaszach, ryżu, płatkach zbożowych, otrębach zbożowych,
• warzywach kapustnych i krzyżowych (kapusta, brukselka, kalafior, brokuł, rukola, brukselka, jarmuż, kalarepa, rzodkiewki, brukiew, rzepa, rzeżucha),
• owocach – głównie jabłkach, gruszkach, jagodach, awokado,
• roślinach strączkowych,
• orzechach, pestkach,
• ziemniakach ze skórką.