Dlaczego trzeba usunąć kleszcza?
Kleszcze to pajęczaki, które występują powszechnie w naszym klimacie. Są szczególnie aktywne w miesiącach wiosennych i letnich. Ugryzienie przez kleszcza nie zawsze jest równoznaczne z przenoszeniem patogenu, który może wywołać chorobę odkleszczową.
W Polsce po ukąszeniu przez kleszcza najczęściej istnieje ryzyko zarażenia się kleszczowym zapaleniem mózgu (choroba wirusowa) lub boreliozą (choroba bakteryjna). Obie, jeżeli nie są w porę zdiagnozowane i leczone, mogą powodować szereg niebezpiecznych powikłań.
Borelioza jest ciężką i trudną w leczeniu chorobą, w przebiegu której może pojawić się niewydolność wielu różnych narządów. W przypadku boreliozy, początkowo pojawiają się na skórze zmiany o typie rumienia, następnie wraz z rozwojem choroby dochodzi do zajęcia układu: nerwowego, sercowo-naczyniowego i kostno-szkieletowego. Choroba wywoływana jest przez bakterię Borrelia burgdorferi, przez co skuteczne leczenie boreliozy opiera się na podaniu antybiotyku.
Z kolei kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą wirusową, która daje pierwsze objawy już w kilka dni od momentu zakażenia. Pierwszymi zwiastunami są:
- gorączka,
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- bóle głowy,
- bóle mięśni,
- nudności i wymioty.
Mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne, przy czym u każdego pacjenta ich obraz może być inny i zależy od tego, które struktury układu nerwowego zostały zajęte przez wirus.
Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Jak zapobiegać ugryzieniom przez kleszcza?
Zapobiegać chorobom przenoszonym przez kleszcze można poprzez stosowanie profilaktyki przedekspozycyjnej (zapobiegającej ugryzieniu przez potencjalnie zarażonego kleszcza) oraz poekspozycyjnej (zapobiegającej rozwojowi choroby po ukąszeniu przez pajęczaka).
W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu możliwe jest stosowanie profilaktyki w postaci szczepionki, brak jednak skutecznej szczepionki przeciw boreliozie. Szczepieniu na kleszczowe zapalenie mózgu powinny poddać się zwłaszcza osoby, które są zawodowo narażone na kontakt z kleszczami (np. pracownicy leśni), grzybiarze oraz osoby mieszkające na terenach, gdzie stwierdza się częste przypadki ugryzienia przez kleszcze.
Przede wszystkim należy omijać rejony, w których pajęczaki te mogą żerować, a w przypadku pobytu w tych miejscach należy zakładać odzież szczelnie przylegającą do ciała, aby uniemożliwić przedostanie się kleszczy na odsłoniętą skórę.
Należy zawsze kontrolować skórę po powrocie z lasu, zwłaszcza w okresach wiosennych i jesiennych. W aptekach dostępne są również preparaty przeciwko kleszczom.
Nieprawidłowe usuwanie kleszcza
Ze względu na ryzyko rozwoju boreliozy lub kleszczowego zapalenia mózgu każdy przypadek ukąszenia przez kleszcza wymaga jego usunięcia w możliwie jak najkrótszym czasie (najlepiej w ciągu 72 godzin). Warto zaznaczyć, że wraz z czasem żerowania wzrasta ryzyko zakażenia. Im szybciej usuniemy kleszcza, tym mniejsze ryzyko zakażenia.
Ważne, by zrobić to umiejętnie – należy pozbyć się całego pajęczaka żerującego na skórze. Warto zauważyć, że domowe metody na kleszcze niejednokrotnie przynoszą więcej szkody niż pożytku.
Jak nie powinno się usuwać kleszcza? Nie można:
- przytrzymywać go palcami,
- wyjmować kleszcza przy pomocy cienkiej igły lub kleszczyków do paznokci, gdyż istnieje duże ryzyko oderwania odwłoku owada z pozostawieniem jego tułowia i głowy w skórze,
- chwytać kleszcza za odwłok,
- wyciskać kleszcza,
- uciskać miejsca wokół ukąszenia,
- smarować kleszcza, który żeruje, różnego rodzaju: maściami, kremami lub oliwą, gdyż prowokuje to owada do wymiotów, co może stanowić zwiększone ryzyko zachorowania na boreliozę lub kleszczowe zapalenie mózgu.
Jeśli żerujący kleszcz jest na tyle mocno przyczepiony do skóry, że nie udaje się go usunąć w całości, niejednokrotnie warto zwrócić się o pomoc do najbliższego gabinetu lekarskiego, gdzie (przy pomocy specjalnych narzędzi oraz po dokonaniu dokładnych oględzin ukłucia) będziemy mieli pewność co do skutecznej interwencji.
Usuwanie kleszcza – pęsety i zestawy do usuwania kleszczy
Jak skutecznie usunąć kleszcza? Skuteczne są pęsety do usuwania kleszczy. Przy pomocy zakrzywionej na końcu pęsety należy uchwycić owada za główkę (można posiłkować się przy tym lupą). W tym celu zbliża się narzędzie do skóry, a następnie, po uchwyceniu owada, ciągnie się go delikatnie do góry w kierunku prostopadłym do skóry. Po usunięciu kleszcza może pozostać niewielka ranka lub pojawić się punktowe krwawienie. Należy spryskać to miejsce preparatem do odkażania skóry i założyć gazik.
Dostępne są także specjalne zestawy do usuwania kleszczy (pętla, haczyk czy plastikowa karta z wcięciem). Dokładny sposób użycia zawiera instrukcja dołączona do zestawu. W przypadku pozostawienia fragmentów odnóży lub główki kleszcza w miejscu ukąszenia można usunąć te części owada przy pomocy grubej igły do wstrzyknięć, zdzierając powierzchowne warstwy naskórka w miejscu ukąszenia.
Nie jest to postępowanie obligatoryjne, gdyż pozostawienie tych części w skórze nie jest zwykle groźne, a co najwyżej może spowodować niewielki stan zapalny w miejscu ukłucia.
Przez 30 dni po usunięciu kleszcza należy obserwować miejsce ukłucia pod kątem pojawienia się ewentualnego rumienia. W sytuacji jego obecności należy zwrócić się do lekarza w celu przyjęcia odpowiedniej dawki antybiotyku.
