Stan podgorączkowy u dziecka – co robić, gdy temperatura u dziecka jest podwyższona?

Co to jest stan podgorączkowy? Jaka temperatura o nim świadczy?

Stan podgorączkowy to ciepłota ciała pomiędzy 37 a 37,9 stopni Celsjusza (przy temperaturze powyżej mówimy o gorączce). Podobnie jak gorączka, jest on naturalną reakcją na procesy toczące się w organizmie, zwłaszcza te o charakterze zapalnym. Zdarza się, że pomiar temperatury u dziecka sprawia rodzicom trudność. Jak mierzyć temperaturę u dziecka? Według wytycznych u dzieci do 3 roku życia pomiaru ciepłoty ciała powinno dokonywać się, umieszczając termometr w odbytnicy (termometr powinien być wcześniej natłuszczony, aby nie sprawić dziecku dyskomfortu i bólu), u dzieci w wieku 3–5 lat optymalną metodą jest pomiar w uchu zewnętrznym, a u dzieci powyżej 5 roku życia – w jamie ustnej.

Do pomiaru ciepłoty ciała wykorzystywane powinny być termometry elektroniczne – termometry rtęciowe, z uwagi na szkodliwość dla środowiska, są już wycofane ze sprzedaży. Termometry bezdotykowe nie są do końca precyzyjne, ale mogą być wykorzystywane do orientacyjnej oceny wysokości gorączki u niemowlaka, dziecka starszego i u dorosłych. Stan podgorączkowy u dziecka z reguły jest bardzo dobrze tolerowany – mały pacjent pozostaje aktywny i pogodny.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Jakie są przyczyny stanu podgorączkowego u dziecka?

Podwyższona temperatura u niemowlaka czy starszego dziecka może mieć wiele przyczyn. O ile krótkotrwała, nieznaczna zmiana ciepłoty ciała nie powinna wzbudzać większego niepokoju, problematyczny staje się ciągły stan podgorączkowy.

• Najczęstszą przyczyną stanu podgorączkowego u dziecka jest infekcja. Stan podgorączkowy najczęściej towarzyszy przeziębieniom, infekcjom wirusowym, takim jak zapalenie gardła, zapalenie krtani czy zapalenie oskrzeli, zakażeniom układu moczowego, chorobom zakaźnym (np. ospie wietrznej bądź nieżytom żołądkowo-jelitowym na tle zakaźnym).
• Dość często występuje stan podgorączkowy u dziecka po szczepieniu. Jest on zaliczany do do potencjalnych niepożądanych odczynów poszczepiennych.
• Długotrwale utrzymujący się stan podgorączkowy u dziecka wymaga diagnostyki, ponieważ może świadczyć o chorobach przewlekłych – chorobach reumatologicznych (np. toczeń rumieniowaty układowy, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów), przewlekłych stanach zapalnych np. przewodu pokarmowego (nieswoiste zapalenia jelit), nowotworach (takich jak: białaczki, chłoniaki, guzy mózgu itd.).

W pierwszej kolejności należy jednak wykluczyć możliwość nieprawidłowych pomiarów ciepłoty ciała.

Podwyższona temperatura u dziecka – co robić?

Stany podgorączkowe u dziecka związane z ostrą infekcją, np. przeziębieniem, z reguły nie wymaga innego postępowania poza obserwacją dziecka, ewentualnie chłodzeniem fizykalnym (robienie zimnych okładów). Dziecko ze stanem podgorączkowym nie powinno być ubierane zbyt ciepło, przegrzewane. Nie należy zapominać o podawaniu mu dużej ilości płynów. Ciepłota ciała malucha powinna być co jakiś czas kontrolowana. Jeżeli stan podgorączkowy przerodzi się w gorączkę, dziecko powinno otrzymać leki przeciwgorączkowe (ibuprofen lub paracetamol).

Stan bezgorączkowy bez innych objawów w postaci gorączki wymaga podania leków w przypadku szczególnych grup dzieci. Dotyczy to pacjentów, którzy w przeszłości przebyli drgawki gorączkowe, a są w wieku, w którym może dojść do kolejnego napadu (od 6 miesiąca życia do 5 roku życia włącznie) oraz u dzieci z padaczką (wzrost ciepłoty ciała wiąże się z obniżeniem progu drgawkowego, co grozi napadem drgawek). Szczególnej czujności wymagają także noworodki i niemowlęta, ponieważ nie mają one jeszcze w pełni rozwiniętego mechanizmu termoregulacji i wzrost ciepłoty ciała jest u nich bardziej gwałtowny niż u dzieci starszych.

Stan podgorączkowy u dziecka i niemowlaka – kiedy do lekarza?

Wizyta u lekarza pierwszego kontaktu jest wskazana, jeżeli:

• stan podgorączkowy przerodzi się w gorączkę,
• stan podgorączkowy utrzymuje się dłużej niż kilka dni,
• mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym u noworodka lub u mniejszego niemowlęcia,
• stanowi podgorączkowemu towarzyszą inne niepokojące objawy (np. występuje kaszel u dziecka, duszność, biegunka, wymioty, maluch jest bardzo apatyczny itd.),
• stan podgorączkowy ma dziecko z poważnymi obciążeniami zdrowotnymi.

Szczególnego podejścia wymagają częste, przewlekłe stany podgorączkowe u dziecka. Tok diagnostyki lekarz ustala na podstawie informacji pozyskanych z wywiadu oraz badania przedmiotowego. Spośród badań dodatkowych, zleca się m.in. badania laboratoryjne, w tym wskaźniki stanu zapalnego (OB, CRP, stężenie leukocytów we krwi).