Wysoka gorączka – jakie są domowe sposoby na obniżenie gorączki?

Typowe objawy gorączki

Narządem, który ma podstawowy udział w regulacji temperatury ciała jest mózg, a dokładniej jego część zwana podwzgórzem. Komórki nerwowe podwzgórza odbierają impulsy z termoreceptorów i odpowiednio reagują podwyższeniem lub obniżeniem temperatury.

W przypadku najczęstszej przyczyny gorączki – przeziębienia, infekcji – substancje wydzielane przez czynniki infekcyjne (a więc zwykle bakterie lub wirusy) powodują podwyższenie tak zwanego punktu nastawczego podwzgórza, przez co organizm zaczyna wydzielać ciepło. Odbywa się to poprzez procesy metaboliczne w wątrobie, podczas których wydziela się energia cieplna, drżenia mięśniowe (tak zwana termogeneza drżeniowa), podczas których także powstaje ciepło oraz reakcje biochemiczne. Podwyższona temperatura ciała to także skutek przyspieszenia metabolizmu w wyniku zwiększenia aktywności tarczycy w zakresie wydzielana tyroksyny.

Prawidłowa temperatura ciała wynosi 36,6 stopni Celsjusza. Według definicji gorączka to stan, kiedy temperatura ciała wzrasta powyżej 38 stopni.Ta powyżej 41 stopni może już być niebezpieczna dla zdrowia. Ważne jest oczywiście jak długo trwa i czy pacjent obciążony jest dodatkowymi chorobami. Objawy wysokiej gorączki to: uczucie ogólnego rozbicia, rozpalenia, szkliste oczy, senność, złe samopoczucie, dyskomfort, czasami ból głowy i mięśni. Mogą nawet pojawić się drgawki, omamy (halucynacje).

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Jak mierzyć temperaturę?

Pomiar temperatury ciała ma zasadnicze znaczenie w rozpoznawaniu gorączki, a sposób pomiaru jest uzależniony od wieku. Temperatura w odbycie mierzona jest u bardzo małych dzieci – to bezpieczny i bardzo wygodny sposób.

Mierzenie temperatury u dzieci – niemowląt i dzieci do 3. roku życia – powinno mieć miejsce w odbycie, pamiętając o tym, że temperatura w tym miejscu prawidłowo wynosi około 37,0–37,1 stopni Celsjusza. U dzieci w wieku 3–5 lat pomiaru dokonuje się za pomocą termometru lub pirometru, mierząc w ten sposób temperaturę błony bębenkowej, która, podobnie jak w odbycie, jest prawidłowo o około 0,5 stopnia wyższa niż 36,6 stopni Celsjusza.

U starszych dzieci temperaturę można mierzyć w ustach, wkładając końcówkę termometru pod język. Prawidłowy pomiar w tym miejscu powinien wynieść około 36,9 stopni Celsjusza. U dorosłych zwykle stosuje się pomiar temperatury pod pachą, należy jednak zaznaczyć, że jest to pomiar najmniej dokładny. Dorośli niemal zawsze dokonują pomiaru w dole pachowym.

Zobacz również: Jakie są przyczyny zimnych potów?

Wysoka gorączka 39 – jakie przyczyny?

Przyczyny wysokiej gorączki mogą być różne, jednak w przeważającej większości przypadków towarzyszy ona stanom infekcyjnym. W wyniku metabolizmu bakterii i wirusów dostających się do organizmu powstają białka zwane pirogenami, które zmieniają punkt nastawczy podwzgórza (część mózgu), powodując wysoką temperaturę ciała. Najczęściej występujące infekcje to zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych. Do innych, rzadszych przyczyn wysokiej gorączki zaliczamy:

• choroby autoimmunologiczne – toczeń rumieniowaty układowy, niektóre zapalenia stawów lub guzkowe zapalenie tętnic;
• choroby nowotworowe – najczęściej białaczki i chłoniaki, a także nowotwory wątroby, nerek, trzustki oraz ośrodkowego układu nerwowego;
• stosowanie niektórych leków, częściej kilku naraz – antybiotyków, interferonu lub niektórych leków przeciwpsychotycznych i przeciwdepresyjnych.

Wysoka temperatura ciała może być także wywołana przyczynami niezwiązanymi z infekcją. Są to: ciąża (gorączka w ciąży), owulacja, intensywny wysiłek fizyczny. U dorosłych zwykle nie jest bardzo wysoka (najczęstsza jest gorączka 38–39 stopni Celsjusza). Uważa się, że każda podwyższona i wysoka gorączka u dziecka powinna być obniżana przy pomocy domowych sposobów i leków.

Bardzo wysoka gorączka – 41, 42 i 43 stopnie

Gorączka 38 i 39 stopni większości pacjentów pozwala normalnie funkcjonować. Do jej zbicia wystarczą najczęściej leki dostępne na receptę – paracetamol, ibuprofen.

Gorączka 40 i 41 u dorosłych powoduje najczęściej uczucie splątania, znużenie i rozdrażnienie. Mogą pojawiać się poty, wilgotna skóra, bóle głowy. Pacjent staje się senny. Należy szybko przyjąć leki przeciwgorączkowe, może być wskazane podanie czopków na gorączkę.

Gorączka 42 stopnie staje się już groźna dla zdrowia, a u osób chorych przewlekle i starszych może nawet zagrażać życiu. Przy bardzo wysokiej temperaturze ciała białka w organizmie denaturują, mówiąc kolokwialnie, ścinają się. Dochodzi do nieodwracalnych zmian. Warto wspomnieć, że dzieci lepiej znoszą wysoką gorączkę.

Jak zbić gorączkę?

Gorączka 39 stopni Celsjusza jest uważana za sprzyjający objaw i świadczy o walce organizmu z infekcją. Podwyższona temperatura ciała powoduje zwiększone wydzielanie przeciwciał i substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym oraz osłabia namnażanie bakterii i wirusów.

Wysoka temperatura ciała może spowodować wspomnianą denaturację białek komórek nerwowych, co prowadzi do zaburzeń świadomości, obrzęku mózgu oraz drgawek gorączkowych, w skrajnych przypadkach powodując zgon. Należy stosować domowe metody i leki zbijające gorączkę.

• Metody niefarmakologiczne – domowe sposoby na wysoką gorączkę to: używanie przewiewnych ubrań, nieprzegrzewanie dziecka, utrzymywanie niezbyt wysokiej temperatury otoczenia, chłodne okłady na ciało z mokrych ręczników, kąpiele w letniej wodzie.
• Leki przeciwgorączkowe – zazwyczaj stosuje się paracetamol dla dzieci w postaci syropów i zawiesin lub – u starszych dzieci – tabletek. W razie jego nieskuteczności można zastosować inne leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zazwyczaj ibuprofen dla dzieci. W przypadku infekcji wirusowych bezwzględnie przeciwwskazane jest podawanie dzieciom kwasu salicylowego (popularnej Aspiryny), gdyż istnieje ryzyko rozwoju zespołu Reye'a.

Bardzo wysoka gorączka, powyżej 40 stopni Celsjusza, wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem i często także hospitalizacji.

Domowe sposoby na gorączkę?

Należy pamiętać o tym, że w czasie gorączki, a także w trakcie jej obniżania organizm pozbywa się nadmiaru ciepła poprzez zwiększone wydzielanie potu oraz zwiększenie ilości oddawanego moczu. U małych pacjentów może to szybko doprowadzić do objawów odwodnienia. Istotnym elementem terapii jest zatem odpowiednie nawodnienie poprzez podawanie doustnych płynów o temperaturze pokojowej (np. doustnych płynów nawadniających dla dzieci).

Bardzo wysoka gorączka u dziecka, zwłaszcza, jeżeli utrzymuje się przez kilka dni bez reakcji na leki lub wzrostu temperatury pomimo stosowania leków, należy skonsultować się z lekarzem. Konsultacja jest szczególnie wskazana w przypadku, kiedy pojawia się gorączka u dziecka bez innych objawów.

Problemem jest wysoka temperatura u niemowlaka i dziecka – z uwagi na niedojrzałość układu termoregulacji podwzgórza temperatura może wzrastać nawet do 40–41°C. Taka temperatura jest niebezpieczna dla zdrowia i powinna być obniżana.

Leki na gorączkę

Bezwzględnie należy zwalczać temperaturę powyżej 39°C. U dzieci należy łączyć domowe sposoby na gorączkę z farmakologicznymi. Jak zbić gorączkę? Sprawdzają się wspomniane wyżej zimne okłady, które można nakładać na czoło i kark dziecka. Zmniejszają one temperaturę i dają przyjemne odczucie chłodu. Przy wysokiej temperaturze ciała nie wolno zapomnieć o właściwym nawadnianiu. Dla dziecka najlepsze będą doustne płyny nawadniające.

Jak obniżyć gorączkę u dziecka? Bardzo dobrym i bezpiecznym lekiem jest ekstrakt z lipy. Pozostałe leki przeciwgorączkowe dla dzieci dostępne są w postaci tabletek (dla starszych dzieci, które nie mają problemów z przełykaniem), w postaci czopków (dla niemowląt i bardzo małych dzieci) oraz w postaci syropów. Ta ostatnia forma wydaje się najwygodniejsza dla rodziców, jak i dla małego pacjenta.

Paracetamol na gorączkę to najlepszy wybór. Należy uważać, by nie przekroczyć zalecanej dawki, gdyż zatrucie tym lekiem może prowadzić do uszkodzenia wątroby. Paracetamol w syropie dla dziecka dostępny jest bez recepty. Na gorączkę u dorosłych zaleca się dawkę dobową nie większą niż 6–8 tabletek po 500 mg.