Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy – przyczyny

Toczeń rumieniowaty układowy (systemic lupus erythematosus) jest schorzeniem wynikającym z zaburzeń w układzie odpornościowym organizmu. Wynikiem tego jest stan zapalny o charakterze przewlekłym, który obejmuje w szerokim zakresie tkanki i narządy ciała człowieka.

Pomimo znacznego rozwoju medycyny, jednoznaczna przyczyna tocznia rumieniowatego układowego wciąż pozostaje nieznana. Dotychczasowe badania wskazują na istotną rolę czynników takich jak:

• geny – istnieje istotna statystycznie zależność potwierdzająca rozwój tocznia u obojga bliźniąt jednojajowych;
• hormony – do wpływu żeńskich hormonów na rozwój tocznia rumieniowatego układowego wskazuje znaczna przewaga zachorowań na tą chorobę wśród kobiet w porównaniu z mężczyznami, w wieku prokreacyjnym stosunek chorych na toczeń kobiet względem chorych na toczeń mężczyzn wynosi około 10-15:1.
• środowisko;
• zaburzenia układu odpornościowego organizmu.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Objawy tocznia – rumień i zmiany na skórze

Trudności w diagnostyce tocznia wynikają między innymi ze skąpych objawów tej choroby. Nierzadko pierwszymi objawami tocznia rumieniowatego układowego są niespecyficzne zmiany ogólnoustrojowe, bądź też objawy ograniczające się tylko do jednego narządu. Objawy ogólne tocznia manifestują się jako osłabienie oraz zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego. Kolejnymi objawami ogólnymi, które mogą pojawić się u chorych na toczeń rumieniowaty układowy są stany podgorączkowe i spadek masy ciała.

U ponad 80% chorych występują zmiany skórne w przebiegu tocznia. Najbardziej typowym objawem jest rumień na twarzy w kształcie motyla. Poza twarzą zmiana w kształcie motyla może również obejmować część szyi i dekoltu. Charakterystyczne jest pojawienie się zmiany skórnej po wcześniejszej ekspozycji skóry na światło słoneczne. Z reguły do pojawienia się zmian dochodzi po upływie 24 godzin od ekspozycji na światło.

Zobacz też: Metypred – co to za lek i jak działa?

Zmiany skórne pod postacią rumienia mogą obejmować, poza twarzą, równie inne okolice ciała. Poza zmianami rumieniowatymi u chorych z toczniem rumieniowatym układowym mogą wystąpić zmiany plamisto-grudkowe, pierścieniowate wykwity z przejaśnieniem w środku, nadżerki na powierzchni błon śluzowych. Rzadko w przebiegu tocznia dochodzi do łysienia połączonego ze ścieczeniem włosów.

Toczeń układowy – objawy

Rozpoznanie tocznia wymaga ustalenie typowych objawów oraz wyników badań dodatkowych. Lekarze często korzystają z kryteriów ACR w celu rozpoznania tocznia. Kryteria te obejmują 11 objawów. Do rozpoznania tocznia wymagane jest spełnienie co najmniej czterech z nich. Podejrzewając u siebie toczeń rumieniowaty układowy należy skonsultować się z lekarzem reumatologiem w celu ustalenia rozpoznania i wdrożenie ewentualnego leczenia.

Zmiany w układzie ruchu manifestują się pod postacią bólu o zmiennej lokalizacji dotykającej stawy rąk i stawy kolanowe. Znacznie rzadziej występują jawne objawy zapalenia stawów oraz zapalenia ścięgien.

Prawie u połowy chorych może dojść do problemów z nerkami, tak zwanej rozwoju nefropatii toczniowej. Przyczyną jest odkładanie się kompleksów immunologicznych w obrębie nerek.

Do rzadszych zmian narządowych w toczniu zalicza się zmiany w układzie oddechowym (wysiękowe zapalenie osierdzia), układzie krążenia (wysiękowe zapalenie opłucnej), układzie nerwowym, układzie pokarmowym (problemy z połykaniem jedzenia, tak zwana dysfagia).

Toczeń rumieniowaty układowy a płodność, ciąża i karmienie piersią

Toczeń rumieniowaty układowy nie powoduje obniżenia płodności u żadnej z płci. Niestety choroba ta jest zagrożeniem dla ciąży, wpływa negatywnie na stan zdrowia ciężarnej i dziecka. U kobiet chorujących na toczeń, które zaszły w ciążę, częściej dochodzi do poronień, ograniczenia wzrostu płodu oraz stanu przedrzucawkowego, w porównaniu z populacją kobiet nie chorujących na toczeń rumieniowaty układowy.

Ciąża sama w sobie może spowodować nasilenie występowania tocznia. Lekarze ginekolodzy radzą kobietom starającym się dziecko, aby poczekały z poczęciem do momentu osiągnięcia remisji choroby. W sytuacji jednoczasowego zażywania leków na toczeń i ciąży nie należy odstawiać leków, gdyż może to skutkować rzutem choroby. Kobiety chorujące na toczeń rumieniowaty układowy mogą karmić swoje dzieci piersią, muszą jednak w tym czasie odstawić leki immunosupresyjne nie będące glikokortykosteroidami. Najlepiej skonsultować się z lekarzem reumatologiem w celu ustalenia dawek leków w czasie ciąży i okresie karmienia piersią.

Toczeń układowy rumieniowaty – leczenie

Leczenie tocznia rumieniowatego układowego jest dwufazowe. Pierwszą fazą jest indukcja mająca spowodować remisję choroby (ustąpienie najbardziej dokuczliwych objawów). Dopiero po uzyskaniu remisji wdraża się leczenie podtrzymujące.

Podstawową grupą leków używanych w obu fazach leczenia są glikokortykosteroidy. Oprócz regularnego przyjmowania leków zaleconych przez lekarza równie istotne jest zapobieganie zaostrzeniom choroby. Podstawą w zapobieganiu zaostrzeniom jest unikanie nadmiernie długiego przebywania na świetle słonecznym. Pomocne w unikaniu ekspozycji na światło są kremy z filtrem ochronnym UV.

Dolegliwości ze strony układu ruchu mogą zostać opanowane dzięki ogólnie dostępnym niesteroidowym lekom przeciwzapalnym. Skuteczne leczenie opiera się na indywidualnie dobranych lekach o właściwych dawkach zaleconych przez lekarza. Nie należy próbować leczyć tocznia rumieniowatego układowego na własną rękę.