Tomografia komputerowa z kontrastem – przygotowanie i przebieg badania

Co to jest tomografia komputerowa z kontrastem?

Tomografia komputerowa z kontrastem to jedna z powszechniejszych metod diagnostycznych stosowanych na szeroką skalę. Odgrywa ważną rolę w procesie diagnostyczno-leczniczym. To jedno z częściej wykonywanych badań w poważnych urazach, w których natychmiastowa ocena uszkodzeń odgrywa istotną rolę.

Badanie to dostarcza wielu szczegółowych informacji na temat nieprawidłowości w organizmie i jest o wiele dokładniejsze od badania RTG. Kontrast, czyli substancja chemiczna na bazie związków jodu, pochłania promieniowanie w innym stopniu niż tkanki, a tym samym niektóre obszary ciała są o wiele bardziej widoczne na obrazie tomograficznym. Środek kontrastowy poprawia jakość obrazu i uwidacznia struktury, które bez jego użycia mogłyby być niewidoczne.

Tomografia komputerowa jest badaniem bezbolesnym i bezpiecznym, a dawka promieniowania, w porównaniu z promieniowaniem pochodzącym z innych źródeł, jest niewielka. Co więcej, podczas wykonywania badania należy przestrzegać zasady ALARA, która mówi o zastosowaniu możliwie najmniejszej dawki, która pomoże uzyskać odpowiedni obraz. Jednak jeśli nie ma takiej konieczności, badania tomografii komputerowej z kontrastem nie należy przeprowadzać zbyt często.

Najczęściej wykonuje się tomografię komputerową głowy, jamy brzusznej czy klatki piersiowej.

Wskazania do wykonania badania TK z kontrastem

Tomografia komputerowa z kontrastem umożliwia przeprowadzenie dokładnej diagnostyki wielonarządowej, w której uwzględnione zostają tkanki miękkie i struktury kostne. Badanie ma szeroki zakres zastosowań i jest podstawową metodą obrazową w wielu dziedzinach medycyny.

Badanie zawsze wykonuje się na zlecenie lekarza, a wskazaniami do jego przeprowadzenie są m.in. poważne urazy, np.: jamy brzusznej, klatki piersiowej czy głowy.

Wskazaniem do przeprowadzenia badania są także:

• zawroty i bóle głowy,
• zaburzenia widzenia,
• choroby onkologiczne,
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
• diagnostyka narządów wewnętrznych.

Czy tomografia komputerowa wykryje raka? Tak, badanie tomografem komputerowym wykryje pierwotne i wtórne zmiany nowotworowe.

Tomografia komputerowa – przygotowanie

Odpowiednie przygotowanie do tomografii komputerowej z kontrastem jest kluczowe dla jakości uzyskanych obrazów, a także bezpieczeństwa pacjenta. Na 6 godzin przed badaniem nie wolno nic jeść. Około 1,5 godziny przed badaniem zaleca się wypicie około 1 litra wody, która pomoże w eliminacji środka kontrastującego z organizmu po zakończonym badaniu.

Przed badaniem z kontrastem pacjent powinien mieć wykonane badanie krwi, głównie stężenie kreatyniny, które pomoże ocenić funkcję nerek odpowiedzialnych za wydalenie kontrastu. Jeśli występują choroby tarczycy, niekiedy wymagane jest też wykonanie badania TSH.

Warto zabrać ze sobą dotychczasową dokumentację medyczną (wszystkie wyniki badań, karty wypisowe z lecenia szpitalnego).

Czy do tomografii trzeba się rozebrać? Nie, podczas badania nie trzeba się rozbierać, ale warto zadać o odpowiedni ubiór. Przed badaniem należy założyć wygodny i luźny strój. Warto unikać wszystkich metalowych dodatków, np. guzików, klamerek, pasków. Należy zdjąć metalową biżuterię do włosów, okulary, aparat słuchowy czy niestałą protezę zębową.

Należy unikać wykonania badania u kobiet w drugiej połowie cyklu miesięcznego, u których istnieje możliwość zapłodnienia. Tomografii komputerowej z kontrastem nie przeprowadza się u kobiet w ciąży – ze względu na możliwość wywołania wad wrodzonych u płodu.

Badanie może zostać przeprowadzone prywatnie lub na NFZ. Warto jednak podkreślić, że nawet jeśli tomografia komputerowa przeprowadzana jest odpłatnie, trzeba mieć skierowanie. Wynika to z wykorzystywanych promieni rentgenowskich.

Przebieg badania tomograficznego z kontrastem

Kluczowym elementem badania jest podanie środka kontrastującego. Środek cieniujący uwidacznia pewne struktury, co umożliwia lekarzom postawienie dokładniejszej diagnozy.

Jak przebiega podanie kontrastu? Kontrast najczęściej podawany jest dożylnie, przez założoną pacjentowi kaniulę. Zdarza się, że podawany jest doustnie, szczególnie wtedy, gdy celem badania jest ocena przewodu pokarmowego. Kontrast podawany jest zazwyczaj przez kilka minut. Ważne, by przez cały ten czas oraz w czasie badania pacjent pozostał w nieruchomej pozycji.

Czy w trakcie badania pacjent może się poruszać? Nie, jak wspomniano wyżej, w czasie tomografii pacjent leży nieruchomo na specjalnym stole.

Ile trwa tomografia komputerowa z kontrastem? Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Podczas badania specjalista instruuje i wydaje polecenia, np. prosi o chwilowe wstrzymanie oddechu.

Po zakończonym badaniu pacjent spędza kilkadziesiąt minut pod kontrolą specjalistów, którzy upewniają się, że tomografia z kontrastem nie spowodowała żadnych działań niepożądanych.

Jakie są skutki uboczne po podaniu kontrastu?

Ewentualne reakcje niepożądane pojawiają się najczęściej w przeciągu kilkunastu, kilkudziesięciu minut po podania środka kontrastowego. W sporadycznych przypadkach obserwowane są dopiero po upływie od 24 do 48 godzin.

Do łagodnych skutków ubocznych zaliczymy:

• zawroty i bóle głowy,
• nudności,
• świąd,
• kaszel,
• obfite pocenie,
• nagły spadek ciśnienia.

Do umiarkowanych należą:

• wymioty,
• omdlenia,
• silna pokrzywka,
• gorączka,
• bóle mięśniowo-szkieletowe.

Z kolei do tych ciężkich zaliczymy:

• wstrząs anafilaktyczny,
• zatrzymanie akcji serca,
• zatrzymanie oddechu.

Przeciwwskazania do tomografii komputerowej z kontrastem

Wystąpienie w przeszłości jakichkolwiek reakcji uczuleniowych na podanie kontrastu jest przeciwwskazaniem do jego podania. Ponadto nie robi się w TK z kontrastem, jeżeli pacjent cierpi na niewydolność nerek (ocena wydolności nerek należy do poprzedzających badań), niektóre choroby układu krążenia, jak przewlekła niewydolność krążenia czy też ma uczulenie na jod.

Interpretacja wyników TK z kontrastem

Tomografia komputerowa to jedna z podstawowych metod diagnostycznych, zaliczana do metod obrazowych. Umożliwia precyzyjne zobrazowanie wewnętrznych struktur. Wyniki tomografii komputerowej zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem. Jedynie specjalista, który posiada wszystkie szczegółowe informacje i wyniki badań, może postawić prawidłową diagnozę.