Leukocyty w moczu – co oznaczają? O czym świadczą podwyższone leukocyty w moczu?

Jaka jest norma leukocytów w moczu?

Krwinki białe w moczu występują fizjologicznie w liczbie do 5 komórek w polu widzenia mikroskopu, co odpowiada liczbie bezwzględnej 5 mln na dobę (oznaczone na wyniku jako leukocyty w moczu 5). W przypadku leukocytów w moczu u dziecka norma sięga 10 komórek w polu widzenia.

Ich obecność nie oznacza w tym przypadku procesu zapalnego, a jedynie wskazuje na wspomagającą rolę leukocytów w walce z drobnoustrojami zasiedlającymi końcowe odcinki układu moczowego. Leukocyty podwyższone w moczu, w ilości przekraczającej 10 komórek w polu widzenia, określane są mianem leukocyturii (nie należy mylić z leukocytozą, która oznacza wysokie leukocyty we krwi).

Kiedy białych krwinek w moczu jest za dużo, co jest widoczne w ocenie makroskopowej jako mętny mocz, mamy do czynienia z ropomoczem. Zbyt wysokie leukocyty w moczu (np. wynik leukocyty w moczu 500) wymagają pogłębionej diagnostyki i wykonania dodatkowych badań biochemicznych, gdyż mogą wskazywać na procesy chorobowe w układzie moczowym i nie tylko.

Co oznacza obecność dużej ilości białych krwinek w moczu?

Kiedy oznacza się leukocyty w moczu?

Mocz to jeden z najczęściej rejestrowanych materiałów biologicznych w laboratoriach diagnostycznych. Analiza moczu (badanie ogólne moczu) niezmiennie od lat jest doskonałym narzędziem diagnostycznym, dostarczającym wartościowych informacji o stanie zdrowia pacjenta. Pozwala określić m.in.: pH moczu, jego barwę, przejrzystość, ciężar właściwy moczu, ilość białka.

Jednym z jego elementów jest komputerowa lub manualna ocena odwirowanego osadu moczu. Umożliwia to zróżnicowanie morfologiczne populacji leukocytów na różnorodne typy komórek:

• neutrofili (ich obecność wskazuje na aktywne bakteryjne i niebakteryjne stany zapalne);
• limfocytów (występują w przewlekłych stanach zapalnych oraz po odrzuceniu przeszczepu nerki);
• eozynofilów (są wskaźnikiem odrzucenia przeszczepionej nerki lub toksycznego śródmiąższowego zapalenia nerek);
• monocytów i makrofagów (świadczą o aktywnej fagocytozie czynników zakaźnych – bakterii, wirusów i grzybów).

Sprawdź również: Ketony w moczu – normy, przyczyny, objawy, leczenie

Kiedy należy wykonać badanie ogólne moczu, w tym oznaczenie liczby leukocytów? Najczęstsze wskazania to:

• diagnostyka specyficznych dla zakażenia dróg moczowych objawów: częstego oddawania moczu, bólu podbrzusza czy pieczenia podczas mikcji;
• zauważalne zmiany właściwości fizykalnych moczu – zapachu, barwy, przejrzystości czy gęstości;
• ciąża – kilkukrotnie powtarzane badanie profilaktyczne;
• diagnostyka schorzeń nerek i monitorowanie ich leczenia.

Wskazania są podobne w przypadku podejrzenia podwyższonych leukocytów u niemowlaka, dziecka starszego czy osoby dorosłej.

Co oznacza leukocyturia – podwyższone leukocyty w moczu?

Obecność w moczu leukocytów powyżej normy jest najczęściej konsekwencją bakteryjnego zakażenia układu moczowego. Wówczas krwinkom białym w moczu towarzyszą liczne bakterie, a niekiedy także krwinki czerwone i białko. Charakterystycznym zmianom biochemicznym moczu (mleczny lub biały mocz) towarzyszą także specyficzne objawy: gorączka, ból podbrzusza, bolesne i częste oddawanie moczu. Do zakażeń dolnych odcinków układu moczowego predysponowane są kobiety – z racji krótkiej cewki moczowej i jej bliskiej lokalizacji względem odbytu.

Typowe są także wysokie leukocyty w moczu w ciąży. Kobiety spodziewające się dziecka na skutek ucisku pęcherza i trudności z jego całkowitym opróżnieniem, często doświadczają zakażeń pęcherza czy cewki moczowej (obecne są często podwyższone leukocyty i krew w moczu). Pogłębienie diagnostyki jest szczególnie ważne przy podwyższonych leukocytach w moczu u dziecka, gdyż infekcje dróg moczowych u najmłodszych mogą wiązać się z groźnymi powikłaniami.

Poważnym powikłaniem nieleczonego zakażenia dolnych odcinków układu moczowego jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, w skrajnej postaci prowadzące do niewydolności nerek. Wyniki badania moczu potwierdzają obecność białych krwinek, krwiomocz, obecność bakterii oraz znacznych ilości białka. Niedocenianym przez klinicystów, ale niezwykle ważnym z diagnostycznego punktu widzenia badaniem, jest stwierdzenie w moczu obecności charakterystycznych skupisk leukocytów – wałeczków leukocytarnych.

Leukocyty powyżej normy – na co jeszcze mogą wskazywać?

Obecność w moczu białych krwinek w nadmiarze – nieprawidłowe wyniki moczu, potwierdzające nadmiar leukocytów w moczu bez obecności bakterii, to tzw. leukocyturia izolowana, zwana także leukocyturią jałową. Na jakie schorzenia wskazuje obecność leukocytów w moczu bez bakteriurii?

• Kamica nerkowa – wytrącanie kryształów różnego pochodzenia w drogach moczowych, prowadzące do ich niedrożności i postępującego uszkodzenia miąższu nerki.
• Zakażenie układu moczowego bakteriami atypowymi – chlamydią, mycoplasmą, ureaplasmą, gruźlica układu moczowego – niewykrywane w rutynowych posiewach moczu, stanowi więc wyzwanie diagnostyczne
• Schorzenia prostaty – zapalenie, łagodny przerost lub nowotwór stercza.
• Rak pęcherza moczowego – towarzyszy mu krwiomocz, niekiedy możliwy do stwierdzenia gołym okiem.
• Zapalenie lub nowotwór jajników, często dające objawy mylone z niestrawnością.
• Kłębuszkowe zapalenie nerek – konsekwencja przebytego zakażenia bakteryjnego lub wirusowego. Leukocyturii towarzyszą podwyższone ilości białka i obecność erytrocytów w moczu.

Za dużo leukocytów w moczu to stan typowy także dla schorzenia, jakim jest śródmiąższowe zapalenie nerek, najczęściej o polekowej etiologii (niesteroidowe leki przeciwzapalne lub antybiotyki). Jego różnicowanie z kłębuszkowym zapaleniem nerek (w związku z podobnymi zmianami w badaniu moczu) sprowadza się do wykonania elektroforezy moczu

Podwyższony poziom leukocytów w moczu – inne przyczyny

Czasami dochodzi do sytuacji, gdy wykonane zostaje badanie moczu, wyniki natomiast nie korelują ze stanem klinicznym pacjenta. Przyczynami fizjologicznie występującej leukocyturii, niezwiązanej z żadną jednostką chorobową układu moczowego, jest gorączka o wielorakiej etiologii, intensywny wysiłek fizyczny, odwodnienie.

Także zażywanie niektórych leków skutkuje podwyższoną ilością leukocytów moczu – stosowanie leków przeciwgruźliczych, diuretyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, sulfonamidów i cefalosporyny oraz inhibitorów konwertazy angiotensyny, narzuca konieczność ostrożnej interpretacji wyników badania moczu.

Nie bez znaczenia, zwłaszcza u kobiet, ma procedura pobrania moczu do badania. Niezwykle ważne jest oddanie moczu porannego, ze środkowego strumienia, po uprzedniej higienie okolic intymnych – tylko takie postępowanie zapobiega kontaminacji próbki moczu komórkami z zewnętrznych narządów płciowych, a tym samym zafałszowania wyników badania liczby leukocytów w osadzie moczu.