Chlor, choć głównie kojarzony jest z właściwościami dezynfekującymi (jest używany np. do dezynfekcji wody basenowej), odgrywa ważną rolę w organizmie człowieka. Znajdziemy go w: płynach pozakomórkowych, żołądku i ślinie. Odkłada się w kościach i tkance podskórnej. Jakie są jego właściwości zdrowotne, czy można cierpieć na jego nadmiar lub niedobór?
Chlor – właściwości pierwiastka. Jakie funkcje pełni w organizmie?
Spis treści
- Czym jest chlor?
- Chlor – funkcje w organizmie
- Gdzie występuje chlor?
- Niedobór chloru – objawy i skutki
- Nadmiar chloru – objawy i skutki
- Badanie stężenia chloru w organizmie
- Jak zadbać o odpowiednie stężenie chloru?
- Dieta czy suplementy diety – co lepsze?
- Zastosowanie – dodaj chlor do dezynfekcji wody
- Uczulenie na chlor
- Jak leczyć uczulenie na chlor?
Czym jest chlor?
Chlor to pierwiastek mineralny, należący do elektrolitów. Naturalnie występuje w słonych wodach – morzach, oceanach, a także podziemnych solankach. Duże jego ilości znajdziemy w soli kamiennej. To mikroelement, który w organizmie człowieka występuje w postaci anionu chlorkowego. Jest on w: płynach pozakomórkowych, żołądku i ślinie. Odkłada się w kościach i tkance podskórnej.
Choć wiele osób zmaga się z alergią na chlor, to jego niedobór (ale również i nadmiar) w organizmie może przynieść negatywne konsekwencje.
Chlor – funkcje w organizmie
Odpowiedni poziom chloru w organizmie człowieka warunkuje zachowanie prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej. Odpowiada za zachowanie odpowiedniego stosunku kationów do anionów w płynach ustrojowych, co warunkuje odczyn pH krwi i prawidłowy przebieg wszystkich życiowych procesów. Zaburzenia równowagi mogą doprowadzić do pojawienia się kwasicy lub zasadowicy. Chlor, tak jak sód i potas, reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, dzięki której wewnątrz komórek występuje prawidłowy poziom płynów. Ponadto chlor aktywuje enzymy trawienne śliny – np. amylazę – i uczestniczy w produkcji kwasu solnego w żołądku. Odgrywa również istotną rolę przy wchłanianiu witaminy B12.
Gdzie występuje chlor?
Chlor znajdziemy w różnego rodzaju produktach spożywczych, jednak największe jego ilości zawiera sól kuchenna.
Ponadto występuje w: mięsach, wędlinach, rybach, serach żółtych, chlebie, wodzie mineralnej czy mieszankach przypraw. Tym samym jego niedobór w organizmie można uzupełnić w łatwy sposób.
Należy jednak mieć na uwadze, że nie powinniśmy spożywać go zbyt wiele.
Dziennie zapotrzebowanie na chlor, które uzależnione jest głównie od wieku i płci, przedstawia się następująco:
- dzieci do 6. miesiąca życia – do 280 mg,
- dzieci od 7. do 12. miesiąca życia – 570 mg,
- dzieci od 1. do 3. r.ż. – 1150 mg,
- dzieci od 4. do 6. r.ż. – 1550 mg,
- dzieci od 7. do 9. r.ż. – 1850 mg,
- dzieci od 10. do 12. r.ż. – 2000 mg,
- młodzież od 13. do 18. r.ż. – 2300 mg,
- dorośli – 2300 mg.
Niedobór chloru – objawy i skutki
Choć zawartość chloru w organizmie jest niewielka, jego niedobór prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Do obniżenia poziomu chloru w organizmie – czyli hipochloremii – może dojść w wyniku intensywnego pocenia się, wymiotów czy biegunek. Stosowanie leków moczopędnych prowadzi do nadmiernej utraty wspomnianego elektrolitu wraz z moczem.
Zbyt niski poziom chloru w organizmie objawia się:
- bólem i zawrotami głowy,
- osłabieniem mięśni,
- skurczem mięśni,
- drgawkami,
- osłabieniem pamięci i koncentracji.
Skutkiem niedoboru chloru może być zasadowica metaboliczna.
Nadmiar chloru – objawy i skutki
Zbyt wysoki poziom chloru w organizmie, czyli hiperchloremia, powstaje zazwyczaj w wyniku stosowania diety wysokosodowej. Nadmiar chloru towarzyszy: odwodnieniu, utracie węglowodanów, jak również chorobom nerek. Do jego podwyższenia może dojść w przebiegu: cukrzycy, zespołu nerczycowego, kłębuszkowego zapalenia nerek, zespołu Cushinga.
Zbyt wysoki poziom chloru w organizmie objawia się:
- nudnościami,
- wymiotami,
- zaburzeniem równowagi,
- nadciśnieniem,
- zaburzeniem pracy nerek.
Skutkiem nadmiaru chloru w organizmie może być rozwój kwasicy metabolicznej.
Badanie stężenia chloru w organizmie
Badanie mające na celu określenie stężenia jonów chlorkowych w surowicy krwi odgrywa kluczową rolę w diagnozowaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. Krew pobierana jest z żyły łokciowej. Test należy wykonać na czczo, a co najmniej dwa dni przed badaniem należy powstrzymać się od spożywania alkoholu i wykonywania intensywnych treningów fizycznych. Prawidłowe stężenie chlorków we krwi powinno mieścić się w przedziale od 95 do 105 mmo l/l.
Jak zadbać o odpowiednie stężenie chloru?
Aby utrzymać odpowiedni poziom chloru w organizmie, powinniśmy dostosować dzienne spożycie soli kuchennej i innych produktów go zawierających do norm zalecanych przez dietetyków. Warto zwrócić uwagą na prawidłowe nawodnienie organizmu. W przypadku pojawienia się wymiotów czy biegunek należy zadbać o uzupełnienie poziomu elektrolitów.
Dieta czy suplementy diety – co lepsze?
W przypadku gdy w organizmie pojawił się niewielki niedobór chloru, nie ma konieczności uzupełniania go suplementami. Czasami wystarczy wzbogacić dietę o produkty go zawierające, np. zwiększyć spożycie soli kuchennej.
Jednak jeśli niedobór chloru jest większy, warto rozpocząć jego suplementację. Zawsze w takim przypadku należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej.
Suplementacja często zalecana jest kobietom w ciąży i matkom karmiącym, a także sportowcom i osobom nadużywającym alkohol.
Zastosowanie – dodaj chlor do dezynfekcji wody
Chlor jest najczęściej stosowanym środkiem do dezynfekcji wody, np. w basenie. Skuteczność dezynfekcji jest silnie uzależniona od pH dezynfekowanej wody. Produkty z chlorem dostępne są w różnych postaciach: jako granulat, tabletki, proszek lub płyn. Na każdym znajdują się informacje, jakie związki chemiczne znajdują się w ich składzie i jak należy czyścić nimi basen.
Na przykład tabletki używane do chlorowania wody należy włożyć do specjalnego dozownika – by nie uszkodzić powierzchni chlorowanego miejsca. Ilość chloru, jaką należy dodać do wody, uzależniona jest od powierzchni czyszczonego miejsca. Wszystkie te informacje znajdują się w treści ulotki dołączonej do preparatu.
Wrzucony do basenu chlor rozpuszcza się i powstaje kwas podchlorawy, który dezynfekuje i utlenia substancje nieorganiczne i organiczne. Jednak w wyniku dezynfekcji wody chlorem powstają toksyczne trihalometany i kwas halooctowy.
Ponadto chlor dodawany do wody w basenie przyczynia się do swędzenia skóry i pieczenia oczu, a jego zapach utrzymuje się na ciele i włosach. Chlor stosowany jest również do dezynfekcji wody pitnej, jednak jego dawka jest niewielka, a tym samym nie wykazuje szkodliwego działania.
Chlor, dwutlenek chloru, podchloryn wapnia lub inne związki chloru w dawkach stosowanych do dezynfekcji nie są szkodliwe dla zdrowia.
Uczulenie na chlor
U niektórych osób bezpośredni kontakt z substancjami chemicznymi lub drażniącymi może przyczynić się do wystąpienia niepożądanej reakcji. Kontakt skóry z wodą chlorowaną może doprowadzić do rozwoju alergii na chlor. Wówczas skóra staje się zaczerwieniona, może wystąpić: wysypka, świąd, uczucie pieczenia, łuszczenie. Z kolei kontakt ze śluzówką może doprowadzić do łzawienia oczu, kaszlu, kataru, świądu i pieczenia.
Niekiedy, po napiciu się chlorowanej wody, pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego – biegunki, wymioty, ból brzucha. Nie zapominajmy o zatruciu, które dotyczy wdychania chloru w postaci gazowej. Do objawów zatrucia zaliczymy: kaszel, trudności w oddychaniu i duszności czego konsekwencją może być obrzęk płuc.
Jak leczyć uczulenie na chlor?
Uczulenie na chlor nie jest alergią, a tym samym nie ma możliwości stosowania immunoterapii, czyli odczulania polegającego na przyzwyczajaniu organizmu do coraz to większych dawek danej substancji.
Leczenie należy rozpocząć po kontakcie z lekarzem. W przypadku pojawienia się zmian skórnych najlepiej zastosować leki przeciwhistaminowe, które łagodzą objawy, jednak nie zwalczają przyczyny.
Leczenie uczulenia chlor w głównej mierze opiera się na profilaktyce i unikaniu kontaktu z chlorowaną wodą na basenie. W zamian można skorzystać z basenu z wodą ozonowaną.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Aldona Dembińska-Kieć, Jerzy W. Naskalski, Bogdan Solnica, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
- Birgid Neumeister, Ingo Besenthal, Bernhard O. Bohm, red. wyd. pol. Mirosława Pietruczuk, Anna Bartoszko-Tyczkowska, Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2013.
Opublikowano: 16.07.2021;
aktualizacja: 04.10.2024
Oceń:
4.5
Klaudia Kierzkowska
chemik
Dziennikarka, blogerka, a także chemiczka – absolwentka Wydziału Chemicznego w Warszawie. Uwielbia teatr, podróże i włoską kuchnię, w wolnej chwili gotuje.
209
Komentarze i opinie (0)