Co to jest androstendion?
Androstendion jest ważnym hormonem płciowym wytwarzanym przez nadnercza oraz gonady (jajniki, jądra). Zaliczany jest, podobnie jak testosteron, dihydrotestosteron oraz dehydroepiandrostendion (DHEA), do grupy androgenów.
Androstendion oraz DHEA są wytwarzane w warstwie siatkowatej kory nadnerczy. Obydwa hormony wykazują słabe działanie biologiczne, jednakże są ważnymi prekursorami innych, silniejszych androgenów – testosteronu i dihydrotestosteronu. Wytwarzanie androgenów nadnerczowych jest pobudzane przez hormon ACTH.
W okresie dzieciństwa produkcja androgenów jest niewielka. Dopiero w okresie poprzedzającym dojrzewanie następuje gwałtowny wzrost produkcji hormonów płciowych. Prawidłowy poziom androgenów warunkuje odpowiedni rozwój płciowy człowieka.
U mężczyzn androgeny przyczyniają się do rozwoju narządów płciowych w życiu płodowym, a w trakcie dojrzewania do rozwoju cech płciowych (odpowiednie owłosienie, niski głos, budowę ciała typu męskiego), a także do spermatogenezy i rozwoju popędu seksualnego. Androgeny, w tym androstendion są produkowane u kobiet przez jajniki i są prekursorami estrogenów.
Przeczytaj również: Progesteron – normy u kobiet, w ciąży i u mężczyzn
Wskazanie do oznaczenia poziomu androstendionu
Wskazaniem do oznaczenia androgenów, w tym androstendionu jest podejrzenie chorób nadnerczy. Ustalenie poziomu hormonów płciowych zalecane jest u kobiet, u których pojawiają się cechy wirylizacji:
- nadmierne owłosienie;
- obniżony głos;
- zmiana budowy ciała;
- silny trądzik;
- wzrost masy mięśniowej;
- zaburzenia miesiączkowania.
Oznaczenie poziomu androstendionu jest jednym z badań laboratoryjnych w diagnostyce zaburzeń hormonalnych u kobiet i mężczyzn.
Badanie stężenia androstendionu
Do badania nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Pacjent nie musi być na czczo. Do prawidłowej interpretacji wyniku należy wziąć pod uwagę, o której porze dnia została pobrana krew, a także, w przypadku kobiet, należy określić dzień cyklu miesięcznego. Zaleca się wykonanie badania tydzień przed, lub tydzień po miesiączce.
Oznaczenie poziomu androstendionu wykonuje się na podstawie pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi żylnej. Pobraną krew odpowiednio się zabezpiecza i przekazuje do badania w laboratorium.
Oznaczenie stężenia androstendionu powinno być wykonane wraz z oceną poziomów innych hormonów płciowych: testosteronu lub wolnego testosteronu, progesteronu, DHEA.
Przeczytaj: Niski progesteron – co oznacza?
Norma androstendionu
Prawidłowe wyniki androstendionu uzależnione są od wieku pacjenta oraz płci. Określa się, że norma androstendionu dla dorosłych pacjentów wynosi:
- dla kobiet:1,4–9,4 nmol/l (40–270 ng/dl);
- dla mężczyzn: 2,8–9,8 nmol/l (80–280ng/dl).
Fizjologicznie podwyższony poziom androstendionu występuje w godzinach porannych. Hormon ten wykazuje wahania dobowe. Niższe stężenie występuje w nocy, najwyższe rano. Podobne zmiany w poziomie androstendionu pojawiają się u kobiet miesiączkujących. W trakcie cyklu menstruacyjnego pęcherzyk Graafa dodatkowo produkuje androstendion. Zwiększona ilość hormonu pojawia się w środku cyklu. W warunkach prawidłowych na stężenie androstendionu ma również ciąża oraz intensywny wysiłek.
Podwyższony androstendion – przyczyny
Patologicznie podwyższony poziom androstendionu powoduje hirsutyzm oraz wirylizację. Hirsutyzm cechuje się występowaniem nadmiernego owłosienia typu męskiego u kobiet (na twarzy, klatce piersiowej, brzuchu). Wirylizacja jest zespołem objawów spowodowanych podwyższonym poziomem androgenów w organizmie kobiety. Występuje hirsutyzm, zmniejszenie piersi i macicy, powiększenie łechtaczki, obniżenie głosu, łysienie typu męskiego oraz zwiększenie masy mięśniowej.
Wysoki poziom androstendionu występuje w przebiegu:
- zespołu policystycznych jajników;
- wrodzonego przerostu kory nadnerczy;
- chorób nowotworowych jajnika lub jąder;
- w niektórych przypadkach choroby Cushinga.
Obniżone wartości androstendionu spotyka się natomiast w przebiegu niedoczynności kory nadnerczy, anemii sierpowatokrwinkowej oraz przedwczesnego wygaśnięcia czynności jajników.
