Sandacz pospolity (Sander lucioperca) jest to ryba drapieżna z gatunku okoniowatych. Wykazuje duże znaczenie gospodarcze ze względu na swoje walory odżywcze, smakowe i dobrej jakości mięso. Ryba ta często jest hodowana w stawach rybnych, lecz można ją złowić również w jej naturalnym środowisku. Czy sandacz to ryba morska, jeziorna czy rzeczna? Jakie są jej właściwości zdrowotne? Kto powinien ją włączyć do diety?
Sandacz – wartości odżywcze, jak przyrządzić sandacza
Spis treści
Sandacz – charakterystyka gatunku
Sandacz to ryba o masie do 15 kg, która może osiągać nawet do 130 cm długości. Jego ciało jest wydłużone oraz lekko bocznie spłaszczone. W porównaniu z resztą ciała, głowa sandacza jest stosunkowo niewielka. Otwór gębowy, mocno uzębiony, sięga aż za tylną krawędź oka.
Na grzbiecie osadzone są dwie płetwy grzbietowe. Płetwa górna posiada ostre zakończenia. Płetwy grzbietowe, jak i płetwa ogonowa pokryte są charakterystycznymi czarnymi plamkami.
Zielonkawy lub szarobrązowy grzbiet sandacza pokryty jest kilkoma ciemnymi pasami. Biegną one pionowo do boków ciała, które są znacznie jaśniejsze od grzbietu. Brzuch sandacza ma natomiast jasny kolor.
W jakim środowisku żyją sandacze?
Ryba ta występuje w wodach środkowej i zachodniej Europy. Najczęściej można ją spotkać w zbiornikach zaporowych, jeziorach, rzekach nizinnych, zbiornikach wodnych o małej przejrzystości, powolnym nurcie wodnym i twardym dnie. Sandacz bytuje przeważnie w wodach słodkich, które są dobrze natlenione.
Sandacze zasiedlają również Morze Bałtyckie, szczególnie w obszarach o płytkiej wodzie. Podobnie jak inne ryby, np. szczupak czy okoń, sandacze często są hodowane w stawach rybnych.
Tryb życia sandacza
Ryby te stają się aktywne najczęściej już po zachodzie słońca. Jest to też czas, kiedy sandacze wychodzą w okolice powierzchni wody, aby upolować swoją zdobycz. Są przystosowane do widzenia w ciemnościach i potrafią rozwinąć duże prędkości, nawet do 30 km/h.
Młode sandacze zaczynają polować na narybek, gdy osiągają ok. 3-4 cm. Po osiągnięciu ok. 10 cm sandacz staje się drapieżnikiem, który poluje m.in. na ukleje czy kiełbie. Ze względu na dość wąskie gardło, sandacze żywią się głównie niewielkimi rybami oraz larwami owadów.
Tarło sandacza odbywa się w okolicy kwietnia i maja, gdy temperatura wody wynosi ok. 14°C. Za budowę gniazda odpowiada samiec. Jest ono ulokowane najczęściej na głębokości ok. 1 metra. Samica składa w gnieździe nawet do 300 000 ziarenek ikry, które są strzeżone przez samca. Młode pojawiają się po ok. 12 dniach.
Kiedy jest najlepszy czas na łowienie sandacza?
Okres ochronny sandacza zaczyna się na początku stycznia i trwa aż do końca maja. Wymiar ochronny wynosi 50 cm, natomiast dobowy limit połowu to 3 sztuki.
Złowienie ryby takiej jak sandacz stanowi dla wędkarzy wyzwanie ze względu na trudno dostępne miejsca ich bytowania. Najlepszy czas na jej połów przypada między sierpniem a wrześniem. Warto wybierać takie dni, które nie są szczególnie gorące. Odpowiednia pora łowienia to noc lub wczesny ranek.
Przynęty, które najczęściej wykorzystuje się podczas łowienia sandaczy, to m.in. przynęty sztuczne, takie jak: woblery, błystki wahadłowe czy koguty na sandacze. Stosuje się też przynęty żywe, np. ukleje.
Mięso sandacza — właściwości zdrowotne
Filet sandacza w 100 gramach zawiera:
- 91 kcal,
- 19 g białka,
- 0,9 g tłuszczu,
-
0 g węglowodanów.
Jego mięso wyróżnia się wysoką zawartością selenu, mikroelementu wpływającego na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy oraz będącego składnikiem peroksydazy glutationowej – jednego z najsilniejszych przeciwutleniaczy.
Sandacz to również dobre źródło witaminy B12, która wspiera funkcjonowanie układu nerwowego oraz przyczynia się do wytwarzania krwinek czerwonych. Obecny jest w nim również wapń oraz witamina D, które utrzymują prawidłowy stan tkanki kostnej.
Ryba ta ponadto jest zasobna w potas, fosfor, fluor oraz żelazo.
Czy warto wdrożyć sandacza do diety?
Sandacz jest rybą, która ze względu na swoje właściwości zdrowotne powinna częściej gościć na naszych stołach. Mięso sandacza jest łatwostrawne oraz niskokaloryczne. Zawiera dobrej jakości białko, a także wiele potrzebnych nam składników odżywczych.
W takich przypadkach warto częściej sięgać po sandacza:
- dieta odchudzająca,
- anemia,
- choroby układu krążenia oraz układu pokarmowego,
- wzmożona aktywność fizyczna,
- niedobory witaminy B12,
-
choroby tarczycy.
Czy sandacz jest dobry?
Ryby te są znane i cenione już od wielu lat. Niegdyś uważane były za jedne z najszlachetniejszych gatunków i często gościły w kuchni staropolskiej.
Co ciekawe, nie ma wielu przeciwwskazań do jego spożywania, z wyjątkiem alergii pokarmowych. Okazuje się, że ryby te nie akumulują dużych ilości toksyn. Jeżeli dojdzie do zanieczyszczenia ich siedliska, szybko je opuszczają. Z tego względu spożywanie sandacza jest rekomendowane przez dietetyków również kobietom w ciąży i dzieciom.
Jak smakuje sandacz?
Ze względu na wody, w których bytuje sandacz, jego mięso jest delikatne i o białym kolorze. W smaku jest słodkawy i lekko maślany. Nie ma też wielu ości. Ryby takie jak sandacz mogą być podane na wiele sposobów. Można ją piec w piekarniku, dusić na parze, grillować lub gotować. Z tą rybą dobrze komponują się sosy grzybowe, śmietanowe, ziołowe, a także purée ziemniaczane czy ryż.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Psuty I. i wsp.: Przewodnik metodyczny do badań terenowych i analiz laboratoryjnych ichtiofauny w wodach przejściowych i przybrzeżnych w ramach monitoringu diagnostycznego ichtiofauny, Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2014.
- Plansze Edukacyjne, Ryby Polski, Najpopularniejsze Gatunki, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2011.
Opublikowano: 30.11.2022;
Oceń:
4.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agata Soroczyńska
dietetyk kliniczny i sportowy
Dietetyk kliniczny i sportowy, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Główne tematy jej zainteresowań to dieta roślinna, dieta w sporcie, suplementacja oraz psychodietetyka. W kontekście współpracy z podopiecznymi istotne jest dla niej całościowe podejście do pacjenta. Wierzy, że do osiągnięcia celów nie zawsze wymagany jest jadłospis. Od kilku lat zajmuje się edukacją żywieniową. Jest autorką wielu artykułów, wykładów oraz webinarów, podczas których poruszała tematy związane z profilaktyką zdrowotną, dietoterapią, zdrowym odżywianiem oraz dietetyką sportową. Prywatnie pasjonatka fitnessu, książek historycznych i fantasy oraz górskich wędrówek.
78
Komentarze i opinie (0)