Nagietek (calendula) – właściwości i zastosowanie

Nagietek – co to jest?

Nagietek (Calendula) jest rośliną jednoroczną hodowaną w celach ozdobnych lub jako surowiec leczniczy. Najbardziej wartościowe są kwiaty o barwie ciemnopomarańczowej. Rośliną pozyskiwaną do celów leczniczych jest nagietek lekarski (Calendula officinalis), a dokładnie koszyczek nagietka lub kwiat. Należy on do rodziny astrowatych.

Nagietek lekarski zawiera substancje czynne, takie jak glikozydy triterpenowe – kalendulozydy, a także triterpeny alkoholowe (α,β-amyryna, taraksasterol, arnidiol, faradiol i kalenduladiol) działające przeciwzapalnie i antyseptycznie.

Dodatkowo w surowcu znajdują się flawonoidy do 0,8 proc. (glikozydy izoramnetyny, kwercetyny, karotenoidy, ksantofile) wykazujące działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i uszczelniające naczynia krwionośne, a także olejek eteryczny do 0,12 proc. mający właściwości przeciwrzęsistkowe.

Przeczytaj również: Okłady na oczy – z czego zrobić?

Nagietek – właściwości

Badania wskazują, że nagietek lekarski działa przeciwzapalnie dzięki obecności flawonoidów. Dodatkowo nagietek ma właściwości spazmolityczne wpływające na mięśnie gładkie, usprawniając działanie układu pokarmowego. Płatki nagietka działają także choleretycznie (zwiększają wydzielanie żółci) – flawonoidy, oraz hipocholsteremicznie (obniżają poziom cholesterolu całkowitego) – kalendulozydy.

Wykazano, że nagietek lekarski ma działanie przeciwrzęsistkowe ze względu na obecność olejku eterycznego, w skład którego wchodzą alkohole i ketony terpenowe. Przy stosowaniu zewnętrznym nagietek ma właściwości podobne do koszyczka arniki górskiej. Nagietek lekarski ma działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie przemieszania się leukocytów.

Nagietek – zastosowanie

Nagietek lekarski najczęściej stosowany jest do użytku zewnętrznego. Zastosowanie maści nagietkowej, ale również wyciągów, zmniejsza stany zapalne, działa grzybobójczo i przeciwbakteryjnie oraz przyśpiesza gojenie ran.

Można stosować nagietek przy trądziku i innych stanach zapalnych skóry. Nagietek lekarski podobnie jak arnika górska dobrze działa na stłuczenia i obrzęki stawów. Ze względu na właściwości wpływające korzystnie na skórę, wykorzystywany jest nagietek w kosmetyce w postaci olejku z nagietka i wody nagietkowej. Surowiec działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie także na błony śluzowe – na oczy, gardło oraz przy infekcjach pochwy spowodowanych pierwotniakami.

Do użytku wewnętrznego koszyczek nagietka stosuje się rzadziej i zazwyczaj w postaci mieszanek ziołowych, wykorzystując jego działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie i żółciotwórcze w schorzeniach przewodu pokarmowego.

Poznaj pozostałe zioła na trądzik i dowiedz się jak leczyć zmiany skórne naturalnymi sposobami

Nagietek do picia

Nagietek do picia można przyrządzić kupując suszony nagietek w aptece lub samemu zebrać i wysuszyć kwiaty. Napar z nagietka (1 łyżkę rozdrobnionego surowca należy zalać gorącą wodą i przykryć na 10–20 min, a następnie przecedzić) będzie działać przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego i łagodząco na dolegliwości żołądkowo–jelitowe. Natomiast nalewka z nagietka (wytrawianie rozdrobnionych kwiatów z nagietka alkoholem 70 proc. w stosunku 1:5–1:10) będzie działać wspomagająco na układ trawienny. Należy unikać jego stosowania przy stanach zapalnych błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Nagietek w ciąży

Kobiety będące w ciąży są grupą osób, u których zawsze należy zachować szczególną ostrożność przy stosowanie leków i preparatów na bazie ziół. Nagietek w ciąży można stosować, ale tylko zewnętrznie na skórę oraz do płukania jamy ustnej. Przed wewnętrznym zastosowaniem nagietka lekarskiego należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Należy pamiętać, że w trakcie ciąży nie wolno stosować preparatów na bazie alkoholu.

Nagietek na raka

Niektóre badania wskazują, że nagietek lekarski działa przeciwnowotworowo i immunomodulująco. Wyniki są obiecujące, jednak jest jeszcze za wcześnie, aby roślina ta stanowiła element terapii onkologicznej. Może natomiast wspomóc chemioterapię, a szczególnie radioterapię łagodząc skutki uboczne leczenia. Wykazano, że nagietek lekarski działa kojąco na stany zapalne błon śluzowych po radioterapii przy nowotworach głowy i szyi. Dlatego warto dodawać go jako składnik do płukanek jamy ustanej. Natomiast maść z nagietka może wspomóc regenerację skóry po oparzeniach.

Nagietek na żylaki

Coraz większy odsetek ludzi prowadzi siedzący tryb życia, co jest jednym z elementów sprzyjającym powstaniu żylaków. Nie jest to tylko problem kosmetyczny. Nieleczone żylaki mogą spowodować zapalenie i owrzodzenie żył, a nawet powstanie skrzepliny, która może zablokować przepływ krwi. Wykazano, że ekstrakt z płatków nagietka zwiększa kilkukrotnie szybkość gojenia owrzodzeń spowodowanych niewydolnością żylną.

Nagietek na hemoroidy

Nagietek lekarski ma zastosowanie przy powiększonych hemoroidach. Podobnie jak w przypadku żylaków działa przeciwzapalnie. Zmniejsza obrzęk oraz uszczelnia drobne naczynka. Dodatkowo płatki nagietka, dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu i przeciwgrzybicznemu przeciwdziałają infekcjom, które mogą się pojawić, szczególnie przy krwawiących hemoroidach. Na rynku dostępne są już gotowe preparaty – czopki i maści zawierające kilka substancji czynnych, w celu wzmocnienia efektu leczniczego. Dodatkowo można zastosować nasiadówki z nagietka lekarskiego.

Koszyczek nagietka lekarskiego wykazuje przede wszystkim korzystne działanie zewnętrzne na błony śluzowe i skórę. Nagietek lekarski może mieć zastosowanie zarówno przy obrzękach, stanach zapalnych i owrzodzeniach, w postaci przyrządzonego samodzielnie naparu lub gotowych preparatów dostępnych w aptekach.