Kolor kału – od czego zależy?
Zmienność zabarwienia stolca jest znaczna. Kolor kału zależy przede wszystkim od spożywanych składników pokarmowych i (pośrednio) od ilości wypijanych płynów w ciągu dnia.
Kolor stolca świadczy także o stanie zdrowia organizmu – niekiedy zmiana barwy kału może być objawem choroby narządów układu pokarmowego. Jest to spowodowane tym, że zarówno wątroba, jak i trzustka wpływają na metabolizm produktów dostarczanych w diecie. Zaburzenia w funkcjonowaniu tych organów powodują zmiany w rodzaju wydalanych z kałem substancji, a w konsekwencji – w kolorze i wyglądzie stolca.
Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu
Jasny, odbarwiony, żółty, pomarańczowy stolec – co to znaczy?
Prawidłowy stolec ma brązową barwę, zawiera błonnik pokarmowy, strawione resztki pokarmowe i barwniki żółciowe. W przypadku wprowadzenia zmian w odżywianiu, a także w przebiegu niektórych chorób, kolor stolca może ulec zmianie.
- Jasne stolce – mogą się pojawić w przypadku spożywania dużej ilości warzyw i owoców, picia sporej ilości wody.
- Pomarańczowy stolec – może być wynikiem znacznej ilości produktów zawierających beta-karoten w diecie.
- Żółty kał lub odbarwiony stolec – przyczyną mogą być choroby wątroby (wirusowe zapalenie wątroby, zapalenie alkoholowe, kamica dróg żółciowych).
Stolec tłuszczowy natomiast jest konsekwencją zaburzeń wydzielania enzymów trzustkowych, a także efektem działania orlistatu – substancji hamującej wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego (stosowanego dawniej jako leku odchudzającego).
Czytaj również: Clostridium difficile – przyczyny, objawy, leczenie zakażenia
Odbarwiony, jasny stolec – choroby trzustki?
Jedną z częstszych przyczyn zmian w kolorze kału stanowi chora trzustka. To główny narząd produkujący enzymy rozkładające tłuszcze. Różne choroby mogą upośledzać jej funkcje. Przewlekłe zapalenie trzustki, wrodzony niedobór enzymów trzustkowych, stany po operacjach trzustki (np. w przebiegu raka narządu), kamica przewodu trzustkowego powodują zmniejszenie ilości lipazy, jej produkcji i dostępności dla cząsteczek tłuszczów spożytych z pokarmem.
Niestrawione tłuszcze nie mogą być wchłonięte przez jelito i są wydalane z kałem – pojawia się połyskliwy, żółty, jasny stolec. Często dochodzi do brudzenia bielizny tłuszczową wydzieliną, która przypomina wyciek śluzu z odbytu.
Chora wątroba a jasno-żółty stolec
Kolejną częstą przyczyną jasnego lub bardzo jasnego stolca są choroby wątroby. Kał jest w tym przypadku odbarwiony ze względu na zaburzenia przemiany żółci i w konsekwencji problemy z metabolizmem bilirubiny, która nie jest wydalana do światła jelita. Do takiej sytuacji może dojść m.in. w przypadku kamicy dróg żółciowych, kiedy złóg blokuje odpływ żółci do jelita cienkiego.
Występuje wtedy bardzo jasny, jasno-żółty stolec, zupełnie odbarwiony lub nawet w kolorze gliny. Dolegliwościom tym towarzyszy: żółtaczka (czasem zauważalna jedynie na białkówkach oczu), świąd skóry oraz ciemnobrązowy lub brązowy mocz.
Czytaj również: Zielony stolec – co oznacza zielony kał u dorosłych i dzieci?
Żółty stolec – jakie badania na trzustkę i wątrobę?
Często zmianie koloru stolca na żółty towarzyszą inne objawy – bóle brzucha, żółtaczka, biegunki. Kiedy dolegliwości są niepokojące, zazwyczaj potrzebna jest dodatkowa diagnostyka, aby poznać ich przyczynę.
W przypadku zmian w barwie stolca, po zebraniu wywiadu oraz zbadaniu pacjenta, lekarz może zalecić wykonanie badań laboratoryjnych – głównie enzymów trzustkowych (amylaza, lipaza) i parametrów wątrobowych (ALT, AST, GGTP, bilirubina).
Może również zalecić badanie ogólne moczu oraz badanie USG jamy brzusznej. Badania te mogą ułatwić rozpoznanie tła dolegliwości i znaleźć przyczynę zmiany w kolorze i wyglądzie kału.
Czytaj również: Luźne stolce – jakie są przyczyny częstych, luźnych stolców?
