Dlaczego ocena wnętrza jamy ustnej jest tak ważna?
Obserwacja zmian pojawiających się na języku może być źródłem wielu ważnych informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta. Wiedzieli o tym nawet starożytni Grecy i pogląd ten utrzymał się do czasów współczesnych.
Nawet czasopismo „The Lancet” jeszcze do końca lat 50. ubiegłego wieku jako rutynową praktykę podczas kontaktu z pacjentem wymieniało ocenę zmian na języku przez lekarza.
Rzeczywiście zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej mogą odzwierciedlać początki dużej liczby chorób rozwijających się w organizmie. Obecnie wyodrębnia się wiele zmian fizjologicznych i patologicznych, które są widoczne na powierzchni języka. Jedną z nich jest język mosznowy.
Czym jest język mosznowy? Wygląd języka mosznowego
Język mosznowy (ang. Fissured Tongue) – określany też jako język szczelinowy, popękany lub pobruzdowany – jest zmianą rozwijającą się na powierzchni języka, która charakteryzuje się powstawaniem licznych podłużnych i poprzecznych bruzd, a także pęknięć i szczelin na grzbietowej części języka oraz powierzchniach bocznych.
Język mosznowy definiuje się jako wadę wrodzoną, która zwykle ujawnia się ok. 4. roku życia i ma związek z nieprawidłową budową mięśni języka.
Zmiany w wyglądzie języka to nie wszystko. Niezależnie od nich stwierdza się obrzęk i powiększenie języka oraz wygładzanie brodawek nitkowatych. W miejscach, gdzie powstają bruzdy na języku, brodawki mogą całkowicie zaniknąć.
Bruzdy na języku cechują się dużą zmienności zarówno jeżeli chodzi o ich liczbę, głębokość, jak i rozmieszczenie.
Może to być jedna głęboka bruzda, która przebiega przez środek języka, może to być siatka bruzd tworzących „wyspy” lub linie rozchodzące się w różnych kierunkach, które nie łączą się ze sobą.
Pobrużdżona powierzchnia języka występuje przede wszystkim u pacjentów płci męskiej, a ryzyko wystąpienia języka mosznowego wzrasta wraz z wiekiem. Objawy niekiedy występują u dzieci poniżej 10. roku życia, znacznie częściej zaś po 50. roku życia. Szacuje się, że bruzdowacenie jest najsilniej widoczne w okresie dojrzałości płciowej.
Przyczyny występowania języka mosznowego
Pomimo rozwoju medycyny dane na temat języka mosznowego pozostają skąpe. Wiadomo, że występuje on częściej u palaczy, osób często pijących mocną herbatę lub kawę, a także u pacjentów, którzy zapominają o higienie jamy ustnej. Niekiedy język mosznowy współwystępuje z językiem geograficznym, czyli rumieniem wędrującym języka.
W literaturze niekiedy zwraca się uwagę, że język geograficzny może bezpośrednio wyprzedzać pojawienie się bruzd na powierzchni nabłonka w jamie ustnej.
Język mosznowy może być też objawem różnych chorób. Stwierdza się go u osób chorych na cukrzycę. Jest on powikłaniem stosowania leków przeciwcukrzycowych, które mogą prowadzić do ograniczenia wytwarzania śliny. W efekcie dochodzi do zwiększenia stężenia glukozy w jamie ustnej.
Liczne bruzdy na języku mogą być też objawem chorobowym:
Pęknięty język stwierdza się w zespole Cowdena – grupie objawów charakteryzujących się występowaniem licznych ognisk hamartoma (guzy o charakterze nienowotworowym).
Objawy popękanego języka obserwuje się u osób cierpiących na zespół Sjorgena oraz zespół pieczenia jamy ustnej. Język mosznowy jest też jednym z trzech głównych objawów charakteryzujących zespół Melkerssona-Rosenthala wraz z porażeniem nerwu twarzowego oraz ziarniniakowym zapaleniem warg.
Przypuszcza się, że pobrużdżony język przynajmniej częściowo ma podłoże genetyczne i może pojawiać się w obrębie tej samej rodziny, ale nie zawsze tak będzie.
Niekiedy język mosznowy bywa sygnałem niedoboru w organizmie składników odżywczych biorących udział w procesie tworzenia i regeneracji nabłonka – witamin z grupy B, a także żelaza i cynku.
Jak objawia się język mosznowy?
Język mosznowy z reguły nie powinien budzić niepokoju, a z bruzdami nie wiążą się żadne objawy chorobowe. Osoby, u których występują liczne szczeliny na języku, powinny jednak zwrócić szczególną uwagę na higienę jamy ustnej. Zaleganie w nich resztek pokarmowych może prowadzić do powstawania stanów zapalnych, wywoływać pieczenie języka oraz nieprzyjemny zapach z ust. Infekcja często idzie w parze z białym nalotem na powierzchni języka.
O higienę języka najłatwiej dbać przy użyciu szczoteczki do zębów. Warto też uzupełnić codzienną dietę o ząbki świeżo rozgniecionego czosnku, który wykazuje silne działanie przeciwdrobnoustrojowe dzięki zawartości związków organicznych siarki.
Jak leczyć popękany język?
Z reguły w przypadku występowania języka mosznowego nie jest potrzebne leczenie i nie wymaga ono interwencji medycznej – chyba że występuje w związku z inną chorobą. W takiej sytuacji jednak należy przyjrzeć się przede wszystkim tej chorobie. W radzeniu sobie z głębokimi bruzdami pomocna jest przede wszystkim dokładna i regularna higiena jamy ustnej. Powinna ona obejmować nie tylko zęby i dziąsła, ale również powierzchnię języka.
Język mosznowy to stan fizjologiczny, który towarzyszy pacjentowi od momentu pojawienia się bruzd do końca życia. Nie ma możliwości pozbycia się go. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zmienia się tylko wygląd języka. Bruzdy nie wpływają na odczuwanie smaku i poza aspektem estetycznym w żaden sposób nie kolidują z jakością życia pacjenta.
