Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS) – jakie są przyczyny, objawy i jak leczyć stomatodynię?

Czym jest burning mouth syndrome (BMS)?

Burning mouth syndrome (BMS) to zespół pieczenia jamy ustnej (inaczej stomatodynia). Ta jednostka chorobowa powoduje pieczenie, drętwienie i uczucie suchości w ustach. Zespół ten jest przewlekły i oporny na leczenie (przewlekła choroba błony śluzowej jamy ustnej).

Zespołem pieczenia jamy ustnej zajmują się lekarze stomatolodzy specjaliści periodontologii i błon śluzowych jamy ustnej we współpracy z lekarzami innych specjalizacji, np. endokrynologami.

Częstość występowania przewlekłego pieczenia w jamie ustnej szacuje się od 0,7 proc. do 14,8 proc. w populacji. Dotyka on najczęściej kobiet w okresie przekwitania i po menopauzie, około 60. roku życia. Do tej pory nie opisano przypadku BMS u osób młodych – poniżej 20. roku życia.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Zespół pieczenia jamy ustnej – jakie są przyczyny?

U połowy chorych na BMS nie stwierdza się żadnej przyczyny – pieczenie w jamie ustnej po prostu istnieje. U drugiej połowy doszukuje się czynników ogólnoustrojowych i miejscowych, które zdecydowanie mają wpływ na występowanie tej przypadłości.

Wśród przyczyn ogólnoustrojowych wyróżnia się zaburzenia hematologiczne – głównie niedokrwistość niedoborową lub megaloblastyczną, niedobór witaminy B₁₂ czy kwasu foliowego. Piekący ból w jamie ustnej pojawia się także w zespole Plummera-Vinsona, przy niewyrównanej cukrzycy (zwłaszcza przy zaprzestaniu leczenia), w kserostomii oraz w niedoczynności tarczycy.

Pacjenci z zaburzeniami psychicznymi (depresyjno-lękowymi), psychologicznymi oraz psychosomatycznymi także mogą skarżyć się na pieczenie w ustach.

Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie

Przypadłość ta dotyczy również osób z alergiami pokarmowymi, przyjmujących leki (takie jak cytostatyki, inhibitory ACE lub proteazy), a także ludzi starszych, u których występują zmiany zanikowe i zwyrodnieniowe na błonie śluzowej jamy ustnej.

Innymi przyczynami występowania BMS są czynniki miejscowe. Istotne znaczenie może mieć duża ilość wypełnień amalgamatowych (srebrno-czarnych) w zębach, ponieważ stanowią one przyczynę powstawania mikroogniw elektrogalwanicznych, które powodują uczucie palenia w jamie ustnej.

Naukowcy twierdzą, że także zła higiena jamy ustnej, niewłaściwe uzupełnienia protetyczne, obniżenie zwarcia, nawyki i parafunkcje (np. bruksizm, zgrzytanie zębami, szczególnie w nocy) mają wpływ jako czynniki miejscowe, powodując pieczenie języka i podniebienia.

Zobacz też: Gorzki posmak w ustach – przyczyny

Stomatodynia – objawy zespołu pieczenia jamy ustnej

Stomatodynia, czyli pieczenie w jamie ustnej, jest głównym objawem BMS. U 80 proc. pacjentów cierpiących na ten zespół występuje także glossodynia – pieczenie języka, głównie jego koniuszka.

Pacjenci rzadziej skarżą się na pieczenie podniebienia, wyrostków zębodołowych oraz warg. Rzadko stomatodynia występuje w gardle, na policzkach i w dnie jamy ustnej. BMS występuje zazwyczaj w wielu miejscach jednocześnie i symetrycznie, czyli po lewej i prawej stronie.

Czytaj również: Pieczenie skóry – przyczyny. Jak leczyć pieczenie skóry?

Ból w jamie ustnej współtowarzyszący pieczeniu musi trwać od 4 do 6 miesięcy, żeby móc zdiagnozować BSM. Jego charakter może być ciągły lub przerywany, samoistny bądź spowodowany, np. niektórymi potrawami albo czynnikami drażniącymi.

Dolegliwości bólowe mogą trwać nawet 12 lat i dłużej od momentu pierwszych objawów. Picie wody i niektórych posiłków często łagodzi pieczenie języka i jamy ustnej.

Niektórzy chorzy ze stomatodynią skarżą się na drętwienie, szczypanie języka i pieczenie. W jamie ustnej występuje uczucie suchości.

Objawami są także zaburzenia smaku (pacjenci często odczuwają smak gorzki i metaliczny), bóle głowy i pleców, a chorobie może współtowarzyszyć zespół jelita wrażliwego czy zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół pieczenia jamy ustnej – leczenie

Tak jak już wspomniano, ból w ustach spowodowany pieczeniem w zespole BMS ma charakter przewlekły i trwać może nawet kilkanaście lat. Często objawy nawracają po kilku latach ich uciszenia. Jednak lekarze nie dają za wygraną i wdrażają leczenie, które zmniejsza przykre, drażniące objawy.

W przypadku tej choroby jamy ustnej pacjentom zaleca się przede wszystkim zmianę nawyków żywieniowych z eliminacją: win musujących, cytrusów czy ostrych przypraw.

Po dokładnym badaniu stomatologicznym lekarz wymienia wypełnienia amalgamatowe na kompozytowe, jeśli uważa, że to właśnie one są przyczyną BMS. Tak samo dzieje się ze źle wkomponowanymi uzupełnieniami protetycznymi.

Sprawdź również: Przetoka zębowa – przyczyny, objawy, leczenie

Aby mieć pewność, że pieczenie w jamie ustnej nie jest objawem innych chorób, lekarz zleca pacjentowi badania dodatkowe, m.in. morfologię krwi z rozmazem, poziom hormonów, witamin, a także wymazy z jamy ustnej, które wykluczą lub potwierdzą grzybicę w ustach.

W oczekiwaniu na diagnozę chory może zastosować tak zwane domowe metody leczenia polegające na płukaniu jamy ustnej ziołami, takimi jak rumianek, kwiat malwy lub siemię lniane.

Po ustaleniu przyczyny pieczenia stomatolog może przepisać do stosowania miejscowego środki znieczulające, którymi pacjent powinien pędzlować miejsca, gdzie występuje ból jamy ustnej, pieczenie języka. Jak leczyć BSM spowodowane kserostomią, czyli zmniejszoną ilością wydzielanej śliny? W aptekach dostępne są substytuty śliny.

Czytaj również: Zapalenie języka – przyczyny, objawy, jak leczyć?

Pieczenie w jamie ustnej a nerwica

Jak wspomniano, pieczenie jamy ustnej często współtowarzyszy chorobom na tle psychicznym. Wówczas leczenie powinno być prowadzone we współpracy z lekarzem psychiatrą, psychoterapeutą lub psychologiem.

Podstawowym celem takiego interdyscyplinarnego leczenia jest unikanie stresu. Może się okazać, że pacjent cierpi na nerwicę, a pieczenie w ustach jest tylko jego subiektywnym odczuciem. Lekarze psychiatrzy mogą przepisać pacjentowi środki uspokajające lub antydepresyjne, które zredukują nasilenie objawów. Leczenie takie przynosi skutki po 2–3 tygodniach od przyjęcia pierwszej dawki leków.

Czytaj również: Nerwica depresyjna – przyczyny, objawy, leczenie nerwicy depresyjnej

Bibliografia:

• Górska R., Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej, wydanie I. Wydawnictwo Med Tour Press International, Otwock 2011.
• Jańczuk Z., Banach J., Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, wydanie III. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
• https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a51/Zespol-pieczenia-jamy-ustnej.html/