Gazy jelitowe – skąd gazy w jelitach?
W przewodzie pokarmowym zdrowego człowieka ilość gazów jelitowych waha się od 150 do 200 ml, przy czym ich największe skupienie znajduje się w jelicie grubym, a dokładniej w okrężnicy. Ilość ta zależna jest przede wszystkim od:
- połykania powietrza podczas szybkiego mówienia oraz spożywania posiłków i płynów,
- wytwarzania gazów w przewodzie pokarmowym podczas fermentacji bakteryjnej niewchłoniętych węglowodanów,
- dyfuzji gazów między przestrzenią wewnątrz jelit a krwią.
Nadmiar gazów jest sukcesywnie usuwany w organizmu. W ciągu jednej doby przez odbyt wydalane jest średnio 705 ml gazów, natomiast część gazów wchłaniania jest z przewodu pokarmowego do krwi i wydalana przez płuca. Warto wspomnieć, iż gazy jelitowe u zdrowego człowieka wydalane są zazwyczaj 10–20 razy dziennie, przy czym liczbę tę mogą zwiększać niektóre składniki zawarte w pożywieniu.
Częste gazy – przyczyny nadmiernych gazów po jedzeniu
Przyjmuje się, że o nadmiernych gazach mówimy wówczas, gdy są one usuwane częściej niż 22 razy w ciągu dnia w ilości przekraczającej 1000 ml. Zwiększona ilość gazów w jelitach oraz wzdęcia u osób zdrowych wzrastają w momencie spożycia większej ilości trudno wchłanianych węglowodanów. Częste gazy po jedzeniu może więc powodować:
Ciągłe gazy mogą się pojawić również po słodyczach, owocach, sokach, napojach gazowanych. Dość typowe są także gazy po alkoholu, zwłaszcza po piwie. Przyczyną uporczywych gazów mogą być również obfite, bogatobiałkowe i bogatotłuszczowe posiłki. Ciągle wzdęty brzuch to skutek powstania zbyt dużej ilości dwutlenku węgla w reakcji kwasów z wodorowęglanami. Pewne składniki odpowiadają również za nieprzyjemny zapach gazów. Cuchnące gazy są najczęściej efektem spożycia dużej ilości białka, w szczególności jaj. Dzieje się tak na skutek wytwarzania lotnych kwasów organicznych poprzez bakterie jelitowe.
Czy ciągłe gazy mogą być objawem choroby?
Częste gazy jelitowe oraz wzdęcia mogą pojawiać się na skutek zaburzeń trawienia i wchłaniania. Tutaj należy wyróżnić niedobór laktazy w jelicie cienkim, który występuje u blisko 30 proc. populacji osób dorosłych. Niedobór ten wywołuje objawy nietolerancji laktozy, czyli tzw. cukru mlecznego, który znajduje się, tak jak nazwa wskazuje, m.in. w mleku. Również niedobór enzymów trzustkowych występujący podczas chorób trzustki może powodować ciągłe gazy, wzdęty brzuch oraz niestrawność.
Przyczyną częstych, uporczywych, cuchnących gazów bywają także choroby zapalne jelit niestrawione lub niewchłonięte składniki pokarmowe w jelicie cienkim są pożywką dla nasilonej fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. Wzdęty brzuch, niestrawność oraz nadmierne gazy mogą świadczyć ponadto o chorobach, takich jak: zespół jelita drażliwego, celiakia, torbiele w jelitach.
Jak pozbyć się gazów? Jakie są sposoby na gazy?
Pierwszym elementem pomagającym pozbyć się nadmiernych gazów oraz wzdęć jest dokładne i prawidłowe przeżuwanie pokarmów oraz wolne picie płynów. W ten sposób zapobiegnie się nadmiernemu gromadzeniu powietrza w górnej części przewodu pokarmowego. Pomocne mogłoby być zaprzestanie żucia gum, ssania twardych cukierków oraz palenia tytoniu. Trzeba również ograniczyć dodatkowe bodźce podczas spożywania pokarmów np. oglądanie telewizji czy wykonywanie innych czynności. Należy spożywać regularne posiłki, najlepiej 4–5 w ciągu dnia w przerwach nie mniejszych niż 2,5 oraz nie większych niż 4 godziny. Posiłki najlepiej jeść codziennie o tej samej porze.
Sposób na gazy to ograniczenie spożycia nasion roślin strączkowych, warzyw kapustnych oraz cebulowych. Dodatkowo, ciągłe gazy w jelitach o nieprzyjemnym zapachu mogą powstawać na skutek fermentacji bakteryjnej także: słodyczy, szczególnie czekolady i jej wyrobów, tłustych potraw, nabiału, m.in. serów pleśniowych, jaj, ryb, w szczególności śledzi czy sardynek w oleju lub pomidorach, ostrych przyprawy, napojów gazowanych, alkoholowych, kawy oraz wszystkich innych zawierających kofeinę.
Aby wyeliminować częste gazy zaleca się wprowadzić do diety produkty, które mają zdolność absorbowania substancji lotnych i przy tym zmniejszania nieprzyjemnych zapachów gazów. Są to: szpinak, pietruszka, sałata, jogurty, borówka brzusznica i sok z niej. Warto unikać potraw smażonych oraz pieczonych, natomiast jako główną obróbkę termiczną stosować gotowanie oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania.
Do diety na gazy należy wprowadzać nowe produkty pojedynczo oraz w niewielkich ilościach aby obserwować tolerancję organizmu. Przydatne może być również prowadzenie notatek odnośnie spożycia produktów i występowania dolegliwości w postaci częstych gazów. Zaleca się pić nie mniej niż 2 litry wody dziennie.
