Paciorkowcowe zapalenie gardła – objawy i leczenie anginy paciorkowcowej

Jakie są przyczyny paciorkowcowego zapalenia gardła?

Najczęstszą przyczyną zapalenia gardła (u dzieci oraz u osób dorosłych) jest zakażenie wirusowe. Zapalenie gardła często jest komponentą zwykłej choroby przeziębieniowej (czyli ostrego zapalenia nosa i gardła). Inną przyczyną zapalenia gardła są zakażenia bakteryjne, w tym właśnie opisywane zakażenie paciorkowcem.

Grupą szczególnie narażoną na paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków są dzieci (od 3. roku życia) oraz młodzież do 14 lat. Paciorkowce to bakterie, które mogą być przyczyną różnych infekcji w organizmie. Najczęściej dotyczą one układu oddechowego. Powodują zapalenie zatok, ucha, stawów. Najczęściej jednak są przyczyną ropnego zapalenia gardła.

Paciorkowiec w gardle – objawy

Wśród objawów paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków wyróżniamy:

• gorączkę (często bardzo wysoką),
• ostry ból gardła (zwykle silny, utrudniający przełykanie, jedzenie i picie),
• dreszcze,
• brak apetytu,
• bolesność i tkliwość węzłów chłonnych.

Początek zapalenia gardła jest szybki i gwałtowny. W badaniu przedmiotowym lekarz stwierdza: czerwone gardło (często żywoczerwone), obecność ropnych nalotów na migdałkach, powiększenie i rozpulchnienie migdałków podniebiennych, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.

Objawy paciorkowcowego zapalenia gardła zwykle rozwijają się w ciągu kilku dni.

Należy pamiętać, że silny ból gardła może być powodowany szeregiem innych schorzeń, np. zapaleniem zatok i ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Paciorkowiec w gardle daje obraz charakterystycznego nalotu, który widoczny jest także na migdałkach.

Jak rozpoznać czy to ropne zapalenie gardła?

W rozpoznawaniu paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków duże znaczenie ma obraz kliniczny – dobrze zebrany wywiad oraz badanie przedmiotowe. O tym, jak postępować w przypadku podejrzenia ropnego zapalenia gardła, mówi skala Centora (lub skala Centora w modyfikacji McIsaaca).

Zakłada ona przyznawanie punktów za każdy czynnik przemawiający za paciorkowcowym zapaleniem gardła (gorączka powyżej 38^oC, typowy wiek, czyli 3–14 lat, obecność wysięku na migdałkach i obrzęku migdałków, powiększenie węzłów chłonnych na szyi, brak kaszlu).

Punkt ujemny daje się za wiek powyżej 45 lat. Jeżeli w powyższej skali uzyskamy 4 pkt., a objawy są nasilone, można dać antybiotyk na anginę bez dalszej diagnostyki.

Jeżeli uzyskamy 4 pkt., ale objawy są łagodne lub uzyskamy 2–3 pkt., wówczas zaleca się wykonanie diagnostyki mikrobiologicznej i wdrożenie leczenia w zależności od wyniku badania. Jeżeli uzyskamy 0 lub 1 pkt, diagnostyka mikrobiologiczna nie jest konieczna – zakładamy, że zapalenie gardła ma inne tło niż paciorkowcowe i wdrażamy leczenie objawowe.

W diagnostyce paciorkowcowego zapalenia gardła wykorzystywany jest posiew wymazu z gardła (jego minusem jest konieczność oczekiwania na wynik, zaletą – uzyskanie antybiogramu, czyli informacji o wrażliwości wyhodowanego drobnoustroju na antybiotyki), a także szybkie testy na obecność paciorkowca w gardle (wynik otrzymujemy natychmiast, ale nie znamy antybiogramu).

Diagnostykę czasem poszerza się o wykonanie takich badań jak: morfologia czy CRP celem określenia nasilenia stanu zapalnego.

Jak leczyć paciorkowcowe zapalenie gardła?

Paciorkowcowe zapalenie gardła wymaga leczenia antybiotykiem ze względu na ryzyko wystąpienia powikłań podanych niżej. Leczenie powinno trwać 10 dni. Lekiem pierwszego rzutu jest penicylina fenoksymetylowa (nie stwierdzono bowiem przypadków oporności paciorkowca na ten leki). Lekami drugiego rzutu są cefalosporyny i makrolidy.

Po otrzymaniu wyniku wymazu z gardła należy sprawdzić antybiogram i dokonać ewentualnej modyfikacji antybiotykoterapii.

Obok leczenia przyczynowego stosowane jest leczenie objawowe: leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe oraz preparaty na ból gardła (zawierające substancje miejscowo znieczulające, antyseptyczne, roślinne itd.).

Problemem u osób chorujących na paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków często są trudności w przełykaniu. Silny ból gardła sprawia, że w trakcie infekcji zjadamy i wypijamy znacznie mniej niż zwykle. Ryzyko odwodnienia jest szczególnie duże u młodszych dzieci, dlatego też zdarza się, że pacjent z anginą wymaga hospitalizacji i nawadniania drogą dożylną.

Jak leczyć anginę paciorkowcową domowymi sposobami?

Podstawą leczenia anginy paciorkowcowej jest przyjmowanie antybiotyku przepisanego przez lekarza. Kluczowe pozostaje przyjęcie całej zapisanej dawki. Jego stężenie rośnie stopniowo w surowicy krwi, a substancja lecznicza wykazuje działanie terapeutyczne pomimo faktycznego zakończenia kuracji.

Warto też zastosować kilka domowych sposobów na anginę:

• na ból gardła sprawdzą się leki przeciwbólowe oraz łagodzące suchość i drapanie w gardle (tabletki do ssania, spraye),
• stosowanie nawilżacza powietrza pozwoli nawilżyć drogi oddechowe,
• na gorączkę u dziecka można zastosować naturalne leki, np. ekstrakt z lipy,
• sprawdzi się płukanie gardła, można do tego zastosować niewielką ilość soli (pół łyżeczki soli na szklankę wody).

Powikłania po anginie paciorkowcowej

Antybiotyk na paciorkowcowa w gardle powinien pomóc w ciągu kliku dni. Nieleczone lub źle leczone paciorkowcowe zapalenie gardła może dawać powikłania wczesne oraz późne. Wśród powikłań wczesnych wyróżniamy:

• powstanie ropnia okołomigdałkowego,
• ropne zapalenie węzłów chłonnych,
• ropne ostre zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie wyrostka sutkowatego,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Wśród późnych powikłań po paciorkowcowym zapaleniu gardła wymienia się kłębuszkowe popaciorkowcowe zapalenie nerek oraz gorączkę reumatyczną.