Jakie są objawy tężyczki?
Objawy tężyczki w zdecydowanej większości przypadków są na tyle charakterystyczne, że pozwalają na szybkie postawienie rozpoznania i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Symptomem tężyczki, który występuje u zdecydowanej większości pacjentów są skurcze mięśniowe, drętwienia oraz mrowienia skóry (odczuwane głównie w okolicy ust).
Tężyczka może przebiegać pod trzema postaciami klinicznymi – są to:
- napad tężyczkowy (czyli tężyczka jawna),
- tężyczka utajona,
- równoważniki tężyczki.
Postacie te różnią się przede wszystkim nasileniem objawów.
Napad tężyczkowy charakteryzuje się występowaniem drętwienia i skurczów mięśniowych. Kurcze mięśniowe mogą dotyczyć rożnych grup mięśni – najczęściej zajęte są mięśnie rąk, nieco rzadziej przedramion, ramion. Może dojść również do skurczów mięśni w obrębie twarzy, co objawi się skurczem powiek (dochodzi do przymknięcia lub całkowitego zamknięcia oczu) oraz skurczem mięśni ust, co prowadzi do charakterystycznego ich ułożenia w tak zwany „rybi pyszczek”. Czasami może dojść do zagrażającego życiu z powodu zaburzeń oddychania skurczu mięśni krtani. Podczas napadu tężyczkowego nie dochodzi do zaburzeń świadomości, co oznacza tyle, że chory jest świadomy tego, co się z nim dzieje i może na bieżąco zgłaszać lekarzowi swoje odczucia.
Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie
W przypadku tężyczki utajonej objawy są bardziej subtelne, trudniej zauważalne. Zaliczamy do nich:
- objaw Chvostka (czyli skurcz mięśni twarzy, do którego dochodzi po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w okolicę nerwu twarzowego, to jest około 2 cm przed płatkiem ucha),
- objaw Trousseau (czyli wystąpienie charakterystycznego ułożenia ręki podczas założenia na przedramieniu i napełnienia do określonego poziomu mankietu służącego do mierzenia ciśnienia tętniczego). Charakterystyczne jest również nasilenie objawów pojawiające się wtedy, gdy pacjent zacznie szybciej i głębiej oddychać.
Z kolei do równoważników tężyczki zaliczamy:
- skurcz powiek,
- nadwrażliwość oczu na światło, czyli tak zwany światłowstręt,
- skurcz mięśni krtani,
- napad nagłej duszności,
- pojawienie się bólów w klatce piersiowej,
- dwojenie się obrazu przed oczami,
- zblednięcie, a następnie zsinienie palców,
- wystąpienie nagłego, bardzo silnego bólu głowy,
- przemijające zaburzenia świadomości.
Jakie mogą być przyczyny wystąpienia tężyczki?
Tężyczka jest objawem hipokalcemii, więc wszystkie stany, w przebiegu których dochodzi do znacznego obniżenia stężenia wapnia w surowicy, mogą prowadzić do wystąpienia tężyczki. Do głównych przyczyn zaliczamy:
- Zbyt małą, w stosunku do zapotrzebowania organizmu, podaż wapnia z pożywieniem;
- Upośledzone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – pojawia się ono w przypadku niedoboru witaminy D oraz we wszystkich zespołach upośledzonego wchłaniania i trawienia;
- Zbyt duże odkładanie się wapnia w tkankach miękkich i kościach – w stanach tych dochodzi do odkładania się wapnia, co powoduje obniżenie jego stężenia w surowicy krwi. Zaliczamy tu takie jednostki chorobowe, jak ostre zapalenie trzustki (w jego przebiegu dochodzi do powstawania zwapnień w trzustce gromadzących wapń), zespół głodnych kości (jest to schorzenie pojawiające się u części pacjentów po usunięciu gruczolaka przytarczyc), stosowanie bisfosfonianów (na przykład w przebiegu leczenia osteoporozy);
- Nadmierna utrata wapnia wraz z moczem – dochodzi do niej w przypadku stosowania leków, takich jak diuretyki pętlowe (używane między innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego) oraz w chorobach nerek, takich jak kwasice cewkowe;
- Stany przebiegające z niedoborem witaminy D – zaliczamy tutaj sytuacje, w których obróbka witaminy D w organizmie przebiega nieprawidłowo, w związku z czym witamina ta nie może wykazywać swojego działania w ustroju. Inną przyczyną może być niedostateczne wchłanianie tej witaminy z przewodu pokarmowego (witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach), zwiększona inaktywacja tej witaminy (spowodowana na przykład stosowaniem niektórych leków), zespół lizy nowotworu oraz obniżone stężenie fosforu w organizmie;
- Niedoczynność przytarczyc – w jej przebiegu dochodzi do niedoboru hormonu przez nie produkowanego jakim jest parathormon. Tężyczka stosunkowo często występuje u pacjentów, u których w wyniku różnych operacji (najczęściej operacji tarczycy) doszło do usunięcia gruczołów przytarczycznych.
Jak leczyć tężyczkę?
Leczenie tężyczki opiera się na wyrównaniu poziomu wapnia w surowicy krwi, co uzyskuje się poprzez podawanie pacjentowi dożylnie glukonolaktobianu wapnia, a rzadziej chlorku wapnia. Konieczne bywa także podawanie witaminy D. W niektórych przypadkach korzystne efekty przynosi podawanie preparatów magnezu. Niezwykle ważne jest to, aby leczenie tężyczki prowadzone było pod stałą kontrolą stężenia wapnia w surowicy krwi chorego. Najlepiej jest oznaczać je w odstępach czasu nie przekraczających 4 do 6 godzin.
