Duszność w klatce piersiowej – co to znaczy?

Duszność – co oznacza i jakie są przyczyny?

Pojęcie duszności definiowane jest jako subiektywne odczuwanie braku powietrza w płucach lub trudności z oddychaniem. Pojawia się ono najczęściej podczas nadmiernego wysiłku fizycznego. Jest też jednym z podstawowych objawów schorzeń układu oddechowego. Uczucie duszności może nam towarzyszyć również w chorobach układu sercowo-naczyniowego, a nawet w dolegliwościach ze strony sfery emocjonalnej, np. w silnych stanach lękowych (depresja czy nerwica lękowa).

Aby tlen znajdujący się w powietrzu, którym oddychamy, mógł zostać doprowadzony do każdej komórki ciała, niezbędna jest prawidłowa współpraca dwóch układów: oddechowego i krwionośnego. Gdy jeden z nich zawodzi, dochodzi do zaburzeń dystrybucji tlenu, a w efekcie – do powstawania uczucia duszności.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Nagły atak duszności z towarzyszącym silnym bólem w klatce piersiowej oraz uczuciem lęku z reguły prowokowany jest przez konkretne schorzenia, jak zatorowość płucna lub napad astmy oskrzelowej. Duszność narastająca wolniej, z dodatkowymi objawami ogólnymi (gorączka, kaszel, katar) może świadczyć o rozwijającym się zapaleniu płuc lub oskrzeli.

Uczucie braku tchu (nasilające się bądź słabnące) towarzyszące pacjentowi miesiącami lub latami występuje często w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), gruźlicy, zapalenia opłucnej oraz nowotworów układu oddechowego.

To też może Cię zainteresować: Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie

Duszność a inne objawy chorób układu oddechowego

W poszukiwaniu przyczyn duszności, poza określeniem, kiedy i jak szybko dolegliwość się pojawiła, ważne jest ustalenie okoliczności jej wystąpienia lub nasilenia się oraz stwierdzenie obecności lub braku innych symptomów jej towarzyszących.

Niektórym chorobom układu oddechowego, oprócz duszności, mogą towarzyszyć objawy, takie jak np.:

• krwioplucie – odkrztuszanie niewielkich ilości krwi z dróg oddechowych, czasem o charakterze krwistej piany – może wystąpić w ciężkich postaciach zapalenia płuc, zatorowości tętnicy płucnej i gruźlicy; objaw ten występuje również w chorobach rozrostowych narządu oddechowego np. w raku płuc;
• odkrztuszanie plwociny – kaszel poranny z wykrztuszaniem gęstej wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych; należy do najczęstszych skutków ubocznych wieloletniego nikotynizmu (tzw. kaszel palacza); plwocina dodatkowo podbarwiona krwią może wskazywać na przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozstrzenie lub rozedmę płuc (pamiętajmy, że każdorazowe pojawienie się wydzieliny z krwią powinno być skonsultowane i wyjaśnione przez lekarza);
• stridor – zjawisko pojawiającego się świszczącego oddechu w momencie nabierania powietrza (tzw. świst wdechowy); objaw ten świadczy o zwężeniu dróg oddechowych, które zaburza prawidłowy pasaż powietrza; zwężenie to najczęściej dotyczy krtani (obrzęk zapalny, aspiracja ciała obcego), tchawicy lub oskrzela (zwężenie przez guz uciskający z zewnątrz dany odcinek dróg oddechowych);
• świst wydechowy – może towarzyszyć astmie oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc lub rozstrzeniom oskrzeli.

Czasem mamy do czynienia także z bólem opłucnowym. Taki typ bólu w klatce piersiowej pojawia się wyłącznie podczas głębokiego wdechu (towarzyszy najczęściej zapaleniu płuc lub zapaleniu opłucnej).

Sprawdź również: Odkrztuszanie plwociny (flegmy)

Duszność i ból w klatce piersiowej – choroby serca?

Jak wspomniano powyżej, duszności towarzyszą niekiedy także inne objawy. W przypadku chorób serca i problemów z układem krążenia (choroba wieńcowa, dławica piersiowa, czyli dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego, wady serca i zastawek, choroba niedokrwienna, arytmia, płyn w jamie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zatorowość płucna) oprócz samej duszności bardzo często mamy do czynienia również z bólem w klatce piersiowej. Odczuwany jest on jako: pieczenie, gniecenie kłucie w mostku lub jego okolicach. Charakter bólu pozwala na określenie dysfunkcyjnego obszaru w organizmie (może być nim wspomniany już układ oddechowy lub sercowo-naczyniowy).

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Uczucie duszności, kłucia, ucisku w klatce piersiowej występuje w przypadku zawału serca, rozwarstwienia aorty lub zatoru tętnicy płucnej. Jeśli odczuwany ból promieniuje do innej okolicy ciała, należy niezwłocznie udać się do lekarza – w większości przypadków szybka interwencja może zadecydować o zdrowiu lub życiu.

Co robić w przypadku duszności?

Po poznaniu przyczyn duszności oraz objawów jej towarzyszących, a także postawieniu diagnozy należy wdrożyć odpowiednią terapię. Warto jednak pamiętać, że nie istnieją metody, które wyeliminowałyby nieprzyjemne uczucie braku powietrza. Istotę postępowania w tym przypadku stanowi leczenie choroby podstawowej, w przebiegu której doszło do pojawienia się trudności i problemów z oddychaniem.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Co robić, gdy wystąpi atak duszności? Kiedy następuje on w pozycji horyzontalnej, doraźną pomocą będzie zmiana pozycji ciała i oddychanie chłodnym powietrzem. Należy otworzyć szeroko okno, aby zapewnić dopływ tlenu. Można również poluzować ubranie (szalik, krawat czy apaszkę), rozpiąć kilka guzików, np. pod szyją, aby ułatwić wymianę gazową.

W przypadku duszności u dzieci, która często jest objawem astmy, należy podać lek rozkurczający oskrzela. Kiedy z kolei przyczyną braku tchu był z alergen, trzeba jak najszybciej ograniczyć jego kontakt z chorym.

Jeśli zaobserwujemy zasinienie wokół ust, uszu, twarzy lub palców rąk i stóp będące efektem niedotlenienia – nie należy zwlekać z wezwaniem pogotowia ratunkowego. Stan ten bezpośrednio zagraża zdrowiu i życiu chorego.