Co to jest akrofobia?
Lęk jest nieprzyjemnym odczuciem, którego celem jest chronienie nas przed niebezpiecznymi sytuacjami. Krótkotrwały, umiarkowany lęk nie wpływa niekorzystnie na nasze zdrowie i funkcjonowanie, sytuacja wygląda inaczej w przypadku silnego niepokoju, który pojawia się w związku ze znalezieniem się lub nawet samym wyobrażeniem sobie konkretnego zjawiska lub wydarzenia. Jest to tak zwany lęk fobiczny (sytuacyjny). Fobie należą do zaburzeń nerwicowych i charakteryzują się znacznie nasilonym odczuciem zaniepokojenia, pomimo świadomości braku prawdziwego zagrożenia. Nauka wyróżnia setki różnych fobii, a jedną z nich jest akrofobia, czyli lęk wysokości.
Akrofobia jest jednym z najczęstszych lęków sytuacyjnych, uważa się bowiem, że z jej powodu cierpi nawet 5 proc. populacji, częściej kobiety. W klasyfikacji ICD-10 zaburzeniom nerwicowym o typie fobii przyznano kod F40.
Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę
Lęk wysokości – czym jest?
Nazwa akrofobia pochodzi od greckiego słowa akron oznaczającego szczyt lub wysoko położone miejsce. Objawy związane z tą fobią, w zależności od stopnia jej nasilenia, pojawiają się w różnych sytuacjach. U niektórych lęk pojawi się w przypadku spoglądania w dół z balkonu wysokiego piętra, a inni nie będą w stanie siedzieć na wyższym krześle, nie mówiąc już o wejściu na drabinę. Osoby dotknięte akrofobią zwykle muszą zrezygnować z latania samolotem, picia kawy na tarasie widokowym czy z pracy w biurze znajdującym się na wysokim piętrze. Co ciekawe, nieprzyjemne odczucia nie towarzyszą oglądaniu zdjęć i filmów ukazujących duże wysokości.
Lęk wysokości to pojęcie, które powinno być używane tylko w przypadku bardzo silnego lęku. Niczym dziwnym nie jest odczuwanie niepokoju przed skokiem ze spadochronem czy podczas spoglądania w dół ze stromego i wysokiego urwiska.
Lęk wysokości – opinie dotyczące przyczyn
Istnieje wiele teorii starających się wytłumaczyć, jak powstaje lęk fobiczny. Jedna z nich mówi, że lęk przed niektórymi sytuacjami jest efektem ewolucji – lęk chronił naszych przodków przed groźnymi dla życia i zdrowia sytuacjami. Unikanie konfrontacji z jadowitym wężem czy rezygnacja ze wspinania się na wysokie skały pozwoliła przetrwać naszym mniej odważnym przodkom i przekazać swoje geny dalej. Tak więc lęk przed dużymi wysokościami, w pewien sposób, jest wrodzony i możemy go obserwować nawet u bardzo małych dzieci, jednak u niektórych jest on nadmiernie wyrażony.
Kolejna teoria mówi, że fobie powstają na skutek doświadczenia w przeszłości bardzo nieprzyjemnych sytuacji związanych z obiektem lęku. W przypadku akrofobii może być to upadek z dużej wysokości czy sytuacja, w której do takiego upadku mogło dojść. Lęk zaszczepić mogą w nas także fobie rodziców. Niektórzy psychologowie uważają, że do wykształcenia tej fobii mogą doprowadzić także sytuacje, których nie pamiętamy, takie jak upadek z rąk rodziców czy wypadnięcie z dziecięcego wózka.
Część badaczy przyczyn akrofobii doszukuje się w zaburzeniach w łączeniu sygnałów wysyłanych do mózgu przez nasze oczy z tymi biegnącymi z błędnika (ucha wewnętrznego, które odpowiada nie tylko za odbieranie wrażeń słuchowych, ale i za nasz zmysł równowagi).
Bardzo ciężko jednoznacznie stwierdzić, która z teorii jest prawdziwa. Możliwe, że do wytworzenia się akrofobii potrzebne jest zaistnienie różnych czynników.
Lęk wysokości – objawy
Objawy występujące w przypadku lęku wysokości nie różnią się szczególnie od tych występujących w innych fobiach specyficznych. To nie ich charakter, a sytuacja, w której dochodzi do ich wystąpienia, pozwala różnicować poszczególne rodzaje lęku sytuacyjnego. Diagnoza akrofobii – na ogół –nie sprawia problemów diagnostycznych.
Do objawów lęku wysokości należy:
- uczucie bardzo silnego niepokoju,
- duszność – mogą pojawiać się problemy z zaczerpnięciem oddechu, staje on się krótki i przyspieszony, co dodatkowo może nasilać uczucie niepokoju,
- przyspieszenie akcji serca, uczucie kłucia lub ściskania w klatce piersiowej,
- nadmierna potliwość, dotycząca szczególnie dłoni;
- bladość skóry,
- bóle i zawroty głowy,
- uczucie nóg „jak z waty”,
- silny lęk przed upadkiem z wysokości, fatalistyczne myśli,
- strach przed śmiercią.
U różnych osób objawy i ich nasilenie mogą się różnić. Nie zmienia to jednak faktu, iż w przypadku ich wystąpienia osobę dotkniętą fobią należy niezwłocznie uwolnić od sytuacji powodującej lęk i jak najszybciej zająć jej myśli czymś innym. Akrofobia nie przejdzie sama. Długotrwałe objawy mogą doprowadzić do ataku nerwicy histerycznej lub całkowitego załamania nerwowego, co z pewnością nie poprawi stanu osoby cierpiącej z powodu lęku wysokości.
Leczenie – jak pokonać i pozbyć się lęku wysokości?
Nigdy nie należy bagatelizować objawów, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie. Odnosi się to zarówno do schorzeń fizycznych, jak i psychicznych. Jeśli pojawiają się objawy związane z nadmiernym poczuciem lęku występującym w pewnych sytuacjach – nie należy ich lekceważyć. W poszukiwaniu rozwiązania problemu pomoże odpowiednio wykształcony psycholog lub psychoterapeuta.
Leczenie fobii z całą pewnością nie należy do prostych zadań, jest to jednak możliwe, ale wymaga dużego zaangażowania ze strony pacjenta i terapeuty, a także dość długiego czasu.
Bardzo ważne, aby pamiętać, że próba wyleczenia z akrofobii polegająca na niespodziewanym wystawieniu pacjenta na obiekt jego lęku jest skrajnie złym i nieodpowiedzialnym pomysłem, który doprowadzić może jedynie do nasilenia fobii, a na pewno nie spowoduje poprawy stanu.
Czym innym jest jednak powolne przyzwyczajanie pacjenta do myśli o obiekcie jego fobii. Dopiero w późniejszych etapach terapii można podejmować próby konfrontacji pacjenta z jego lękiem. Akrofobia pod tym względem stanowi niemałe wyzwanie dla terapeuty, gdyż niełatwo jest sprawić, aby pacjent poczuł się w gabinecie terapeuty jak na szczycie góry.
Z pomocą przychodzi tutaj nowoczesna technologia i wciąż rozwijająca się technologia wirtualnej rzeczywistości. Dobrym sposobem może być też próba wyjścia na balkon w towarzystwie zaufanej osoby. Należy jednak pamiętać, że decydując się na podjęcie walki ze swoimi fobiami, należy dać sobie czas i być cierpliwym.
W przypadku szczególnie nasilonych postaci tego specyficznego lęku konieczne może okazać się przyjmowanie pewnych leków. W farmakoterapii fobii stosuje się najczęściej leki przeciwdepresyjne i benzodiazepiny, a niekiedy β-adrenolityki – leki kardiologiczne, które znalazły zastosowanie także w leczeniu lęku.
