Benzodiazepiny – podział, działanie, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne, uzależnienie, przedawkowanie

Benzodiazepiny – podział

Leki, takie jak benzodiazepiny, mają szerokie spectrum zastosowania. Ich podział sklasyfikowano na podstawie czasu, w jakim działają i szybkości efektów, które zamierzamy osiągnąć po bezpośrednim zażyciu.

Dlatego leki benzodiazepinowe podzielono na:

• długodziałające – np. diazepam, klonazepam, ketazolam, klobazam, metaklozepam, florazepam – działające nawet do 100 godzin po zażyciu lub po podaniu dożylnym.
• średniodziałające – np. alprazolam, estazolam, bromazepam, nitrazepam – działanie utrzymuje się do 4 godzin po żażyciu.
• benzodiazepiny krótkodziałające – np. triazolam, brotizolam lub loprazolam – średni czas działania to około 1—2 godzin.

Dobór właściwych leków ma ogromne znaczenie w przypadkach lęków, nagłych napadów drgawkowych, albo zaburzeń emocjonalnych na tle nerwicowym. Zwłaszcza tych, w przypadku których chory może wyrządzić krzywdę sobie albo osobie postronnej. Leki długodziałające podaje się też często ofiarom wypadków i oparzeń, żeby zniwelować ból.

To też może Cię zainteresować: Jak działają depresanty?

Benzodiazepiny – działanie

Benzodiazepiny należą do grupy leków działających nasennie, uspokajająco i przeciwlękowo. Wykazują także działanie miorelaksacyjne (zwiotczające) i amnestetyczne (znieczulające).

Mechanizm działania tych leków polega na łączeniu się z pierścieniem benzodiazepinowym, który jest jednym z elementów receptorów GABA. Proces powoduje stan uśpienia komórek w układzie nerwowym, dzięki czemu lek działa uspokajająco i nasennie. Pod względem chemicznym, leki z tej grupy to: alkilowe, nitrowe, fenylowe lub halogenowe pochodne benzodiazepiny.

Benzodiazepiny mają działanie zwiotczające mięśnie, dlatego wykorzystuje się je w terapii nagłych ataków padaczkowych albo stanów drgawkowych (jako leki przeciwdrgawkowe ) o nieznanej etiologii.

Efekt działania benzodiazepin jest podobny do mechanizmu, którym kierują się barbiturany. Mimo to leki benzodiazepinowe stosuje się częściej. Powodem jest ich mniejsza toksyczność.

Przeczytaj też: Opioidy – wskazania, przeciwwskazania, zagrożenia, uzależnienie

Benzodiazepiny – jakie są wskazania do stosowania tych leków?

Choć leki z grupy benzodiazepin stosuje się najczęściej w terapii chorób psychicznych o podłożu lękowym, to ich szerokie spektrum działania pozwala na większy zakres terapeutyczny.

Z powodzeniem preparaty te stosuje się w terapii:

• napadów paniki,
• łagodzenia nagłych stanów lękowych na tle nerwicowym,
• przed zabiegami operacyjnymi jako środki uspokajające,
• napadów epilepsji,
• drgawek o nieznanym podłożu,
• występujących skurczów mięśniowych.

Pochodne benzodiazepiny wykorzystuje się również u pacjentów mocno pobudzonych, którzy są agresywni. Są najczęściej przepisywanymi lekami psychotropowymi w ciągu ostatnich lat.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Leki psychotropowe z grupy benzodiazepin – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania tych leków oparto na wywoływanych przez nie skutkach ubocznych. Niektóre z nich są niebezpieczne dla życia i zdrowia pacjenta.

Stosowanie benzodiazepin upośledza funkcje układu oddechowego, dlatego nie zaleca się ich osobom chorującym na choroby tego układu. Przeciwwskazaniem do zażywania są choroby płuc tj. PoCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), lub zespół bezdechu sennego. Pacjenci z miastenią (przewlekłym zmęczeniem i osłabieniem mięśni szkieletowych) także nie mogą zażywać tych leków.

Nie zaleca się tych preparatów osobom borykającym się z uzależnieniami. Powodem jest silny mechanizm uzależniający, który towarzyszy tym środkom. Ostrożność w leczeniu benzodiazepinami dotyczy chorych na depresję. Leki te mogą potęgować myśli samobójcze.

Benzodiazepiny w ciąży są zakazane, ponieważ mogą spowodować poronienie, przedwczesny poród, albo zespół abstynencyjny u noworodka. Leków nie wolno łączyć z alkoholem.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Leki benzodiazepinowe – skutki uboczne

Skutki uboczne, które towarzyszą chorym stosującym benzodiazepiny, są w głównej mierze uzależnione od mechanizmu działania tych leków.

Leki psychotropowe benzodiazepinowe mogą powodować:

• ogólne rozbicie i osłabienie,
• senność,
• zaburzenia pamięci,
• zaburzenia koordynacji ruchowej – wiąże się to często z upośledzeniem funkcji psychomotorycznych; z tego powodu, zaleca się ostrożność u chorych prowadzących pojazdy,
• osłabienie siły mięśniowej,
• obniżenie ciśnienia tętniczego,
• obniżenie libido,
• nudności.

Co ciekawe, u niektórych pacjentów stosujących te leki dochodzi do zjawiska określonego jako reakcja paradoksalna. Polega ona na oddziaływaniu przeciwnym do zamierzonych efektów. U chorego, który potrzebuje wyciszenia, dochodzi wtedy do wybuchów agresji i wzmożonych zaburzeń emocjonalnych.

Dlaczego benzodiazepiny uzależniają?

Leki z grupy benzodiazepin można zażywać jedynie kilka tygodni. Jest to związane z ich silnym mechanizmem uzależniającym. Przyczyną jest wzrost tolerancji chorego na substancję czynną będącą składnikiem preparatu.

W przypadku uzależnienie od benzodiazepin objawy to:

• nerwowość, napięcie emocjonalne,
• konieczność zażycia coraz większych dawek leku, aby poczuć się lepiej,
• brak poprawy samopoczucia w wyniku zażycia większych dawek,
• stany lękowe,
• drżenia mięśniowe,
• zaburzenia koncentracji,
• bezsenność.

Osoby uzależnione zrobią wszystko, aby zdobyć kolejne tabletki lub receptę na nie. Ponieważ nie ma w sprzedaży takich leków, jak benzodiazepiny bez recepty, w wielu regonach kwitnie czarny rynek. Niejednokrotnie kupuje się leki od niesprawdzonych sprzedawców. Wyjście z uzależnienia jest procesem długotrwałym. U osób, które zrezygnowały z leków, może wystąpić zespół abstynencyjny. Uzależnienie od benzodiazepin jest najczęstszym powodem przedawkowania.

Z czym jest związane przedawkowanie benzodiazepin?

Zgon w wyniku przedawkowania benzodiazepin jest rzadkością. Nie zmienia to faktu, że taki stan jest bardzo niebezpieczny. W wyniku nadużyć może dojść do zaburzeń oddechowych i zatrzymania akcji serca. Chory może zapaść w śpiączkę.

Wysoki poziom benzodiazepin jest widoczny w moczu. Jeśli tak się dzieje, lekarz rozpoczyna proces odtruwania organizmu. Choremu podaje się wtedy lek o nazwie flumazenil.