Ból głowy i ból karku są jednymi z najpowszechniej występujących dolegliwości bólowych na świecie. Nie ma chyba człowieka, który choć raz w życiu nie doświadczyłby bólu głowy i karku. Mimo tego, że bóle te są tak powszechne, ich poprawna diagnoza jest bardzo trudna, a często w ogóle niemożliwa.
Bóle głowy i karku – jakie mogą być przyczyny?
Przyczyny bólu głowy
W swojej istocie ból głowy, tak jak każdy inny ból, jest skutkiem pobudzenia nocyceptorów, czyli obwodowych zakończeń nerwowych, które następnie przekazują te impulsy do kory mózgowej, gdzie są one przetwarzane i rozpoznawane właśnie jako ból.
Potencjalnych przyczyn bólu głowy jest tak wiele, że opisanie ich wszystkich znacznie wykracza poza ramy tego artykułu, dlatego tutaj ograniczymy się jedynie do opisania najczęstszych przyczyn.
Aby ułatwić klasyfikację bólów głowy, stworzono następujący podział:
- pierwotne bóle głowy;
- wtórne bóle głowy;
- neuralgie nerwów czaszkowych.
W bólu pierwotnym bezpośrednia przyczyna jego powstania jest nieznana, ból wtórny powstaje w przebiegu innej – pierwotnej – dolegliwości. Z kolei neuralgie to zespół schorzeń związanych z patologiami przewodzenia impulsów nerwowych w nerwach obwodowych. O ile w dwóch ostatnich grupach przyczyna bólu jest znana i jej usunięcie najczęściej powoduje ustąpienie bólu, o tyle w pierwszej grupie schorzeń leczenie jest wyłącznie objawowe.
To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?
Objawy bólu głowy
Istnieją pewne objawy ostrzegawcze, których występowanie z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na przyczynę leżącą u podstawy wtórnego bólu głowy. Do takich objawów zalicza się m. in.:
| Objaw ostrzegawczy | Najczęstsza przyczyna |
| Ból głowy o nagłym początku | - krwotok podpajęczynówkowy |
| Stale nasilający się ból głowy | - guz mózgu - krwiak podtwardówkowy - nadużywanie leków |
| Ból głowy towarzyszący objawom ogólnoustrojowym | - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - zapalenie mózgu - borelioza układu nerwowego - zakażenia ogólnoustrojowe |
| Ból głowy wywołany przez kaszel, wysiłek lub wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki | - guz mózgu - krwawienie podpajęczynówkowe |
| Ból głowy w czasie ciąży lub po porodzie | - krwotok do przysadki mózgowej - rozwarstwienie tętnicy szyjnej - zakrzepica żył kory mózgowej |
| Nowy typ bólu głowy u chorego na chorobę nowotworową | - przerzut nowotworu do mózgu |
| Nowy typ bólu głowy u chorego na AIDS | - zakażenie drobnoustrojem - guz mózgu |
Dopiero po odrzuceniu wszystkich potencjalnych przyczyn bólu głowy, z których część jest przedstawiona w powyższej tabeli, oraz wykluczeniu neuralgii nerwów czaszkowych, lekarz stawia diagnozę pierwotnego bólu głowy. Do najczęstszych pierwotnych bólów głowy należą poniżej wymienione schorzenia.
Pierwotny ból głowy
Napięciowy ból głowy
Jest najczęstszym samoistnym bólem głowy. W odróżnieniu od migreny występuje obustronnie, nie ma charakteru pulsującego i nie nasila się w czasie aktywności fizycznej. Jego nasilenie jest lekkie do umiarkowanego i nie towarzyszą mu nudności. Pacjent umiejscawia ból najczęściej w okolicy czoła, czasem z tyłu głowy. Wystąpieniu tego bólu sprzyjają depresja, lęk i stres.
Migrenowy ból głowy
Migrena jest obecnie drugim co do częstości samoistnym bólem głowy. Znacznie częściej cierpią na migrenę kobiety (w grupie wiekowej 30-35 lat nawet 30 %) niż mężczyźni (ok. 6 %). Przyczyna, tak jak we wszystkich pierwotnych bólach głowy, nie jest znana, jednak naukowcy przypuszczają, iż napad migrenowy wiąże się z depolaryzacją kory potylicznej, której towarzyszy względne niedokrwienie. Następnie depolaryzacja przenosi się na pień mózgu, gdzie znajdują się tzw. generatory napadu migreny: jądro szwu, miejsce sinawe i istota szara okołowodociągowa. Najczęściej migrenę wywołują:
- stres,
- lęk,
- przygnębienie,
- ale także odprężenie po stresie,
- zmiana pogody,
- nadmierny wysiłek fizyczny,
- miesiączka,
- niedosypianie lub zbyt długi sen,
- wiele innych przyczyn.
Jak wspomniano, ponieważ przyczyna pierwotnych bólów głowy jest w większości przypadków nieznana, trudno też o przyczynowe leczenie tych schorzeń. Zazwyczaj stosuje się leki przeciwbólowe, aby zmniejszyć dolegliwości.
Wtórny ból głowy
Inaczej jest w bólach głowy wtórnych, gdzie przyczyną jest inne, podstawowe schorzenie. Wówczas znalezienie i wyleczenie pierwotnej przyczyny bólu powoduje ustąpienie dolegliwości.
Pierwszym, co do częstości występowania, wtórnym bólem głowy jest ból związany z zakażeniem. Tutaj przyczynę może stanowić zakażenie drobnoustrojami zlokalizowane zarówno w obrębie głowy (na przykład zapalenie zatok przynosowych, zapalenie gałki ocznej), jak i zakażenia ogólnoustrojowe typu przeziębienie i grypa.
Najprościej jest zdiagnozować ból głowy pochodzenia urazowego. Jest on bezpośrednim następstwem upadku, uderzenia czy wypadku komunikacyjnego i po odpowiednim postępowaniu leczniczym ustępuje całkowicie (oczywiście o ile sam uraz nie był bardzo ciężki i nie nastąpiło poważne uszkodzenie głowy czy kręgosłupa szyjnego).
Ból karku
Ból karku często towarzyszy bólowi głowy, zwłaszcza w przebiegu zakażeń ogólnoustrojowych i przy urazach. Jednak, w porównaniu z bólem głowy, łatwiej jest zdiagnozować jego przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Najczęściej ból karku pojawia się przy przeziębieniu i grypie. Wówczas jest on wyrazem typowych bólów mięśni i stawów, które mogą też promieniować i obejmować szyję i kark. Często towarzyszy mu powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. Taki ból jest stosunkowo prosty w leczeniu, bowiem zazwyczaj ustępuje po przyjęciu ogólnodostępnych leków przeciwko przeziębieniu i grypie. Dodatkowo można stosować ciepłe okłady i maści rozgrzewające, ponieważ prowadzą one do zmniejszenia napięcia mięśniowego i łagodzą dolegliwości bólowe.
W przypadku bólu karku pourazowego należy zawsze skontaktować się z lekarzem, ponieważ może on być wyrazem groźnego dla życia uszkodzenia kręgosłupa szyjnego.
Coraz częstszym zjawiskiem jest, niestety, ból spowodowany nabytymi deformacjami szyjnego odcinka kręgosłupa.Wiąże się to z coraz mniejszą aktywnością fizyczną dzieci i młodzieży. Młode osoby ograniczają ruch i zabawę na świeżym powietrzu na rzecz wielogodzinnego przesiadywania przed komputerem i telewizorem, co prowadzi do osłabienia mięśni stabilizujących kręgosłup i jego deformacji. Już samo takie skrzywienie może dawać dolegliwości bólowe z patologicznie rozciąganych po jednej i przykurczonych po drugiej stronie mięśni, jednocześnie usposabiając do wystąpienia dyskopatii i przepukliny jądra miażdżystego, co jeszcze pogarsza sytuację. Co więcej, osoby dorosłe także narażone są na wystąpienie bólu karku z powodu złego dopasowania wysokości fotela, biurka i ekranu komputera w pracy, fotela samochodu w czasie podróży czy spania
w niewłaściwej pozycji. Powoduje to długotrwałe niefizjologiczne ustawienie kręgosłupa, jego przeciążenie i prowadzi do powstania dolegliwości bólowych.
Ból karku może być wyrazem nerwobólu splotu ramiennego. Przyczyny nerwobólu nie są do końca znane, przypuszcza się jednak, że może on mieć związek z nieprawidłową budową kręgosłupa szyjnego lub okolicznych mięśni. Zazwyczaj początek choroby jest ostry, z bólem w okolicy łopatkii barku, może promieniować do dłoni, dając uczucie drętwienia lub mrowienia. Ruchy głowy i ramienia nasilają dolegliwości. W leczeniu stosuje się środki przeciwbólowe i – wspomagająco - masaże, ciepłe okłady, nagrzewania okolicy splotu ramiennego.
W niektórych przypadkach ból karku jest symptomem poważnej choroby. Zdarza się, że w zawale mięśnia sercowego ból zza mostka promieniuje ku górze, obejmując kark, szyję i żuchwę.
W przypadku wystąpienia rozlanego bólu zlokalizowanego za mostkiem, promieniującego do szyi i karku, należy niezwłocznie szukać profesjonalnej pomocy lekarskiej.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna, Janusz Moryś, Olgierd Narkiewicz, wyd. 2001 r.
- Atlas neuroanatomii i neurofizjologii Nettera, David L. Felten, Anil N. Shetty. Wyd. 2012 r.
Opublikowano: 21.11.2013;
aktualizacja: 16.03.2015
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Michał Krawczyk
Fizjoterapeuta
Magister fizjoterapii, absolwent wrocławskiej Akademii Wychowania Fizycznego. W 2010 roku obronił pracę magisterską pt. „Wpływ rodzaju podłoża na stabilność postawy stojącej człowieka”. Tego samego roku rozpoczął naukę w Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Aktualnie student 4. roku kierunku lekarskiego Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu ŚUM. Członek Senatu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Przewodniczący Studenckiego Towarzystwa Naukowego Przy Katedrze Onkologii i Radioterapii. Obecne zainteresowania naukowe koncentrują się wokół onkologii i genetyki molekularnej nowotworów.
186
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 11.06.2021