Budowa anatomiczna kobiet z góry predysponuje je do częstszych zakażeń układu moczowego, np. zapalenia pęcherza. Zaobserwowano, że infekcje dróg moczowych występują częściej przy stosowaniu środków antykoncepcyjnych (tabletek, wkładek, zastrzyków) choć nie do końca wiadomo, czy ta zależność ma związek właśnie z ich przyjmowaniem, czy częstszym odbywaniem stosunków, które powodującym wzrost ryzyka wystąpienia zapalenia dróg moczowych.
Zapalenie pęcherza a antykoncepcja – czy tabletki są przyczyną infekcji?
Spis treści
Zapalenie dróg moczowych – częściej u kobiet?
Kobiety od samego okresu niemowlęctwa po okres pomenopauzalny są predysponowane do występowania u nich infekcji układu moczowo-płciowego. Ma to związek z bliskimi odległościami pomiędzy cewką moczową, pochwą i odbytem a faktem, że żeńska cewka moczowa jest dużo krótsza niż męska.
Końcowy odcinek układu pokarmowego ma swoją specyficzną florę bakteryjną, która może okazać się patogenna dla układu moczowo-płciowego, ponieważ bakterie mogą swobodnie przemieszać się w kierunku pochwy, jak i cewki moczowej. Fizjologicznie pochwa oraz układ moczowy mają swoje „systemy” obronne odpowiedzialne za obniżanie pH moczu i wydzieliny pochwowej, co uniemożliwia namnażanie chorobotwórczych bakterii.
Niewłaściwa codzienna higiena intymna, jak i aktywność seksualna doprowadzają do wzrostu częstości zakażeń układu moczowego. Ich przyczyną może być np. zbyt rzadka wymiana wkładek higienicznych czy podcieranie się od tyłu do przodu po defekacji. Z powodów związanych z życiem seksualnym można wymienić niewystarczającą higienę i nieoddanie moczu bezpośrednio po stosunku.
U kobiet w wieku pomenopauzalnym najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zakażeń układu moczowego jest natomiast spadek stężenia hormonów płciowych – estrogenów, które odpowiadają za pobudzanie gruczołów śluzowych do produkcji śluzu, który chroni przed rozwojem zakażeń pochwy.
To też może Cię zainteresować: pH moczu – co oznacza zasadowy i kwaśny odczyn moczu?
Antykoncepcja hormonalna a zapalenie pęcherza
Według dostępnych badań stosowanie jakiejkolwiek formy antykoncepcji (antykoncepcji hormonalnej, np. pigułek antykoncepcyjnych) zwiększa ryzyko infekcji zarówno w obrębie pochwy, jak i zapaleń cewki moczowej czy pęcherza. Nie jest jednak łatwo określić, czy taka tendencja jest wynikiem stosowania samych środków, czy po prostu założenia, że jeśli kobieta stosuje antykoncepcję, to odbywa stosunki płciowe, które wpływają na wzrost częstości zakażeń układu moczowo-płciowego (u kobiet dosyć często stwierdza się zapalenie pęcherza po stosunku). Jednakże w przypadku większości metod antykoncepcyjnych istnieje mechanizm, który tłumaczy związek pomiędzy występowaniem zapaleń pęcherza moczowego po tabletkach antykoncepcyjnych.
I tak, jeśli chodzi o środki hormonalne, takie jak: doustne tabletki antykoncepcyjne, zastrzyki czy plastry, zawierające w różnych proporcjach hormony płciowe (estrogeny oraz progesteron), ich działanie jest dwojakie. Z jednej strony powodują zagęszczenie śluzu, który utrudnia przede wszystkim przedostawanie się bakterii do dróg rodnych (macicy, jajowodów), a także w mniejszym stopniu, ale również chroni przed infekcjami moczowymi.
Z drugiej jednak strony, zależnie od proporcji pomiędzy stężeniami estrogenów i progesteronu, może dochodzić do zmian w ilości i składzie wydzieliny z pochwy, co może doprowadzić do zmniejszenia ilości dobroczynnych bakterii mlekowych, a co za tym idzie – wzrostu ryzyka wystąpienia infekcji pęcherza i układu moczowego.
Metody antykoncepcji – przyczyna E. Coli w moczu?
W przypadku metod barierowych, takich jak: prezerwatywy, krążki dopochwowe czy kapturki naszyjkowe (pokrytych dodatkowo środkami plemnikobójczymi) dochodzi do zaburzeń w obrębie flory bakteryjnej pochwy. Mogą one doprowadzać do zmniejszenia ilości bakterii mlekowych, które przede wszystkim wpływają na obniżenie pH pochwy (wydzieliny pochwowej). Wówczas dużo łatwiej mogą namnażać się patogenne bakterie, w tym np. Escherichia coli w moczu odpowiedzialna za ponad 90 proc. infekcji dróg moczowych.
Zastosowanie wkładek domacicznych powoduje natomiast ucisk ścian pochwy, co może mieć wpływ na funkcjonowanie gruczołów śluzowych. Spirala uciska także dolną część pęcherza moczowego, co z kolei może skutkować niepełnym wypróżnianiem z moczu, które sprzyja wystąpieniu jego zapalenia. Warto też w tym miejscu podkreślić, że wkładka domaciczna jest ciałem obcym, które zostaje na dłuższy czas umieszczone w organizmie. Jego obecność sprzyja występowaniu miejscowego stanu zapalnego. Mechanizmy obronne skupiają się wówczas na jego pokonaniu, a nie zwalczaniu ewentualnych infekcji, co sprzyja ich szerzeniu.
Nawracające infekcje układu moczowego – co robić?
Wiele kobiet borykających się z problemem nawracających, częstych infekcji dróg moczowych i stosujących jakąkolwiek formę antykoncepcji zastanawia się, czy jedynym sposobem, aby się go pozbyć jest rezygnacja z takiej lub innej metody zapobiegania ciąży (tabletek antykoncepcyjnych, wkładek wewnątrzmacicznych itd.). Odpowiedź jest zależna od tego, czy zostały już wyczerpane wszelkie sposoby zapobiegania infekcji i czy na pewno forma antykoncepcji jest odpowiednio dobrana.
W przypadku nawracających infekcji moczowo-płciowych pierwszym krokiem powinno być ścisłe przestrzeganie zasad higieny intymnej. Ponadto niezwykle ważne jest, aby po stosunku płciowym oddać mocz, aby pozbyć się z okolic cewki moczowej patogennych bakterii.
Generalnie im więcej moczu oddajemy, tym mniejsze ryzyko wystąpienia zapaleń pęcherza czy cewki moczowej, w związku z tym nie zapominajmy o odpowiednim dobowym przyjmowaniu wody – minimum 1,5 l. Ponadto warto spożywać preparaty zakwaszające mocz – witaminę C (częste, małe dawki), żurawinę, czarną porzeczkę, które utrudniają namnażanie bakterii w drogach moczowych. Nie zaszkodzą także środki, takie jak probiotyki ginekologiczne z pałeczkami kwasu mlekowego w formie tabletek lub dopochwowej, które pomogą utrzymać prawidłowy skład flory bakteryjnej pochwy.
Wybór antykoncepcji a zapalenie pęcherza u kobiet
Należy pamiętać, że zakażenia układu moczowego mogą być przyczyną poważnych powikłań. Infekcja może szerzyć się moczowodami aż do nerek i spowodować dużo poważniejsze odmiedniczkowe zapalenie nerek, dlatego jeśli pacjentka wie, że ma problem z nawracającymi zakażeniami, już przy pierwszych objawach, może zastosować dostępne leki na zapalenie pęcherza bez recepty, takie jak furagina (furaginum, furazydyna) w tabletkach.Działa ona bakteriostatycznie, uniemożliwiając namnażanie się E. Coli w drogach moczowych, dzięki czemu zwalcza objawy chorego pęcherza, takie jak: ból podczas oddawania moczu, częstomocz, swędzenie i pieczenie cewki moczowej czy bolesne parcie na mocz.
Pozostaje jeszcze jedna kwestia dotycząca zależności zapalenie pęcherza a antykoncepcja. Niezwykle istotne jest także odpowiednie dobranie metody zapobiegania ciąży podczas wizyty u ginekologa. Najlepszą formą, która wydaje się w najmniejszym stopniu wpływać na wzrost ryzyka wystąpienia zakażeń układu moczowego u kobiet, jest, obok metod naturalnych, stosowanie prezerwatyw niepokrytych dodatkowymi środkami plemnikobójczymi. Przy włączeniu metody antykoncepcyjnej, należy także wziąć pod uwagę inne czynniki, wpływające na wzrost częstości infekcji, takich jak: wady układu moczowego, kamica moczowa czy cukrzyca.
Opublikowano: 25.05.2017;
aktualizacja: 19.06.2017
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Krzysztof Pawlak
Lekarz
Studiował na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (Wydział Lekarski I). Studia ukończył w 2016 roku. Przez 13 miesięcy pracował w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego w Poznaniu, gdzie odbywał staż podyplomowy. W listopadzie 2017 rozpoczął specjalizację w dziedzinie kardiologii. Aktualnie odbywa staż z zakresu chorób wewnętrznych (w ramach specjalizacji z kardiologii) w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego w Poznaniu. Dodatkowo pracuje jako lekarz podstawowej opieki zdrowotnej w Poradni Lekarza Rodzinnego.
130
Komentarze i opinie (0)